Zespół IFIRMA 
Jak w świetle przepisów prawa definiowany jest samochód osobowy jako środek trwały? Na czym polega jego amortyzacja? Sprawdź szczegóły.
Samochód osobowy – definicja
Pojęcie samochodu osobowego wyjaśnia nam ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Samochód osobowy to pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:
- pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanego na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van,
- pojazdu samochodowego mającego więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u którego długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków,
- pojazdu samochodowego, który ma otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków,
- pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,
- pojazdu samochodowego będącego pojazdem specjalnym w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku nr 9 do ustawy o podatku od towarów i usług.
Amortyzacja samochodu osobowego
Amortyzacji podlegają, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty.
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy, zwane środkami trwałymi.
Samochód osobowy można wprowadzić do ewidencji środków trwałych gdy jest kompletny i zdatny do użytku. Po wprowadzeniu pojazdu do ewidencji, podatnik dokonuje odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawki amortyzacyjnej określonej w wykazie stawek, który jest załącznikiem nr 1 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Księgowość Internetowa – 30 dni za darmo
Metoda amortyzacji
Podstawowa stawka amortyzacji dla samochodów osobowych, z grupy 741 KŚT wynosi 20%, jest to amortyzacja liniowa. Podatnicy mogą również ustalić indywidualne stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji, z tym że okres amortyzacji dla środków transportu, w tym samochodów osobowych zgodnie z art. 22j ustawy o pdof nie może być krótszy niż 30 miesięcy, wówczas stawka amortyzacji wyniesie 40% i samochód będzie amortyzowany 2,5 roku a nie 5lat. Samochód osobowy uznaje się za używany jeżeli podatnik udowodni, że przed nabyciem był wykorzystywany co najmniej przez okres 6 miesięcy lub ulepszony – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.
Środek trwały – wartość początkowa
Postawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest wartość początkowa środka trwałego.
Za wartość początkową środka trwałego, zgodnie z art. 22g ust.1 ustawy o pdof uważa się:
- w razie nabycia w drodze kupna – cenę nabycia
- w razie wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia
- w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości,
- w razie nabycia w postaci wkładu niepieniężnego (aportu) wniesionego do spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – ustaloną przez wspólników na dzień wniesienia wkładu lub udziału, wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej, z dnia wniesienia wkładu.
Cenę nabycia można powiększyć o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. W tym przypadku są to w szczególności koszty związane z rejestracją samochodu.
Jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środka trwałego przed dniem założenia ewidencji, wartość początkową przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środka trwałego tego samego rodzaju, z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji (art. 22g ust.8 ustawy o pdof). Powyższy przepis mówi o tym, że jeżeli podatnik posiada dokument zakupu środka trwałego to powinien przyjąć cenę z dokumentu zakupu. Ponieważ przepisy nie określają okresu ważności takiego dokumentu, należy przyjąć, że nawet jeśli zakup miał miejsce przed rozpoczęciem działalności i posiadamy dokument potwierdzający poniesienie tego wydatku to przyjmujemy cenę z dokumentu zakupu.
Ograniczenie w amortyzacji
Wartość początkowa samochodu może ulec ograniczeniu, jeżeli jego cena będzie przekraczać 20 000 euro. Art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof mówi, że nie uważa się za koszt uzyskania przychodu odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP z dnia przekazania samochodu do używania.
Przykład:
średni kurs NBP z dnia przekazania pojazdu do używania: 3.9711 euro
Cena nabycia pojazdu: 90 000 zł
20 000 euro x 3.9711 = 79 422 zł jest to maksymalna wartość początkowa, od której odpisy amortyzacyjne mogą stanowić koszt.
Samochód osobowy – współwłasność
W praktyce podatnicy często przekazują prywatne samochody do działalności gospodarczej i zdarza się też, że samochód taki stanowi współwłasność. Zgodnie z art. 22g ust.11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Powyższa zasada nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.
Oznacza to, że jeżeli jest określony udział procentowy współwłaścicieli samochodu to mają oni prawo amortyzować samochód w swoich działalnościach, ustalając wartość początkową według udziału we współwłasności. Natomiast jeśli nie jest określony udział wspólników to amortyzują składnik majątku w równych wartościach, czyli po połowie. W przypadku małżonków, jeżeli składnik majątku został nabyty już w trakcie związku małżeńskiego i nie ma rozdzielności majątkowej, każdy z nich ma prawo dokonywać amortyzacji od pełnej wartości pojazdu, chyba że małżonkowie prowadzą odrębnie działalność gospodarczą i będą wykorzystywać samochód zarówno w jednej jak i drugiej działalności to wówczas dokonują odpisów amortyzacyjnych przyjmując jako wartość początkową połowę wartości samochodu.
Kontynuacja amortyzacji
Zgodnie z art. 22g ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w razie zmiany formy prawnej, a także połączenia albo podziału podmiotów, wartość początkową środka trwałego ustala się w wysokości wartości określonej w ewidencji podmiotu o zmienionej formie prawnej, podzielonego albo połączonego.
Przepis ten stosuje się w razie:
- podjęcia działalności przez podmiot po przerwie trwającej nie dłużej niż 3 lata,
- zmiany formy prawnej prowadzonej działalności, polegającej na połączeniu lub podziale dotychczasowych podmiotów albo zmianie wspólników spółki niebędącej osobą prawną,
- zmiany działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z małżonków
– jeżeli przed przerwą lub zmianą składniki majątku były wprowadzone do ewidencji (wykazu).
Z zapisu tego wynika, że jeśli środek trwały, w tym przypadku samochód był wcześniej wprowadzony do ewidencji środków trwałych i podatnik zlikwidował firmę, a teraz ponownie rozpoczyna działalność i zamierza wykorzystywać samochód jako środek trwały to jest zobowiązany kontynuować przyjętą wcześniej metodę amortyzacji, z uwzględnieniem dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych, jeżeli nie minęły trzy lata od zamknięcia poprzedniej działalności. Kontynuacja amortyzacji będzie miała również miejsce w sytuacji, gdy nastąpi zmiana działalności wykonywanej przez małżonków i jeden z małżonków przejmie do swojej działalności środek trwały wykorzystywany wcześniej w działalności współmałżonka.
Odliczenie podatku VAT od zakupu samochodu osobowego
Podatnikowi przysługuje odliczenie 60% VAT z faktury zakupu samochodu osobowego, jednak nie więcej niż 6000 zł. Pozostała nierozliczona część podatku VAT może podnieść wartość początkową pojazdu. Takie ograniczenie wprowadza art. 86 ust 3 ustawy o podatku od towarów i usług, który mówi, że w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca – nie więcej jednak niż 6.000 zł.
Małgorzata Jagusiak
Dorota Łesak
