Samochody “z kratką” bez prawa do odliczania podatku VAT w 2011

Ministerstwo Finansów opublikowało założenia do nowelizacji ustawy o podatku VAT, w których są ujęte zmiany związane z prawem do odliczeniem podatku VAT od zakupu samochodów z tzw. “kratką” oraz od zakupu paliwa do tych samochodów. Zmiany ustawowe wejdą w życie w styczniu 2013 r.

Obecnie dla podatników znacznie istotniejszy jest fakt, że MF planuje wprowadzenie w okresie 1 styczeń 2011 – 31 grudzień 2012 przepisów przejściowych dotyczących samochodów nieosobowych zdefiniowanych jako:

samochody inne niż osobowe, o dopuszczalnej ładowności powyżej 500 kg i dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, z wyjątkiem pojazdów, które co do zasady przeznaczone są do działalności gospodarczej:

• samochodów, które są przedmiotem odprzedaży lub oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i używane są do tych celów przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy,
• pojazdów, które w oparciu o kryteria określone w art. 86 ust. 4 pkt 1 – 4 ustawy VAT, pozwalają uznać je za pojazdy służące zasadniczo do przewozu ładunków,
• pojazdów specjalnego przeznaczenia (np. pomoc drogowa, ładowarka, pojazd pogrzebowy), określonych w art. 86 ust. 4 pkt 5 ustawy VAT,
• pojazdów, które konstrukcyjnie przeznaczone są do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą.

co odpowiada parametrom tzw. samochodów “z kratką”

Ograniczenia dotyczą:

1. W przypadku zakupu samochodu o w/w parametrach – odliczenie podatku będzie możliwe tylko w 60% ale nie więcej niż do kwoty 6 tys. zł

2. W przypadku leasingu, dzierżawy, najmu samochodu o w/w parametrach – odliczenie podatku będzie możliwe tylko w 60% ale nie więcej niż do kwoty 6 tys. zł

3. Umowy leasingu, dzierżawy, najmu zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy dają prawo do odliczenia podatku na dotychczasowych zasadach, pod warunkiem, że w ciągu 30 dni od wejścia ustawy zostaną zarejestrowane w US.

4.Podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku VAT od zakupu paliwa do samochodów o w/w parametrach.

Poniżej zamieszczamy pełny tekst projektu w zakresie dotyczącym samochodów “z kratką”.

Obecny stan prawny

Prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu samochodów oraz paliwa wykorzystywanego do ich napędu Konsekwencją wyroku TSUE z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie C-414/07 Magoora sp. z o.o., dotyczącego interpretacji przepisów szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r.w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. WE L 145 z 13.06.1977, str. 1, z późn. zm.) w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia paliwa wykorzystywanego do napędu niektórych pojazdów samochodowych jest zmiana zasad odliczania podatku naliczonego z tytułu nabycia lub importu niektórych pojazdów samochodowych (objętych ww. wyrokiem) oraz nabycia usług, zgodnie z umową najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze, których przedmiotem są te pojazdy samochodowe. TSUE rozpatrując w ww. wyroku z dnia 22 grudnia 2008r. sprawę mającą za przedmiot wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania polskich przepisów dotyczących możliwości odliczania podatku od towarów i usług naliczonego przy zakupie paliwa do samochodu wykorzystywanego dla celów działalności gospodarczej, przyznając Polsce prawo do zachowania istniejących do dnia 30 kwietnia 2004 r. wyłączeń prawa do odliczenia w tym zakresie, zakwestionował dokonane po tym dniu rozszerzenie zakresu wcześniej stosowanych wyłączeń.
Uwzględniając tezy ww. wyroku TSUE Minister Finansów wydał w dniu 13 lutego 2009 r. interpretację ogólną Nr PT3/812/4/15/CZE/09/185 (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 3, poz. 27), wyjaśniając, w jakim zakresie przysługuje podatnikom prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu samochodów oraz paliwa wykorzystywanego do ich napędu.
W świetle tej interpretacji prawo to przysługuje, co do zasady, w przypadku gdy:

1. przepisy ustawy o podatku od towarów i usług obowiązujące od dnia 1 maja 2004 r. umożliwiają(-ły) odliczenie podatku,
2. przepisy ustawy o podatku od towarów i usług obowiązujące od dnia 1 maja 2004 r.

uniemożliwiają(-ły) odliczenie podatku, ale przepisy o podatku od towarów i usług obowiązujące na dzień 30 kwietnia 2004 r. umożliwiały odliczenie podatku, tj. w przypadku  pojazdów samochodowych, w odniesieniu do których na podstawie homologacji producenta lub importera dla danego typu pojazdu samochodowego bezspornie wynika, że nie jest to samochód osobowy i dopuszczalna ładowność tego pojazdu wynosi powyżej 500 kg.
Do ogłoszenia ww. wyroku, zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, przy nabyciu samochodów osobowych (również tych z „kratką”) odliczenie podatku od towarów i usług przysługiwało tylko w ograniczonym zakresie, tj. 60% kwoty podatku na fakturze, nie więcej jednak niż 6 tys. zł (przy nabyciu paliwa wykorzystywanego do napędu takich samochodów odliczenie podatku w ogóle nie przysługiwało). Obecnie podatnicy podatku od towarów i usług mają prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego przy zakupie pojazdów samochodowych z tzw. „kratką”, tj. pojazdów samochodowych, innych niż osobowe, o dopuszczalnej ładowności powyżej 500 kg i dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony oraz paliwa do takich samochodów. Natomiast w przypadku samochodów osobowych w dalszym ciągu obowiązuje ograniczenie odliczenia do 60% kwoty podatku na fakturze, nie więcej niŜ 6000 zł oraz brak odliczenia paliwa do napędu takich samochodów.
W wyniku ww. wyroku TSUE na rynku motoryzacyjnym nastąpiła szybko przyrastająca podaż szeregu modeli samochodów noszących cechy samochodów osobowych, które ze względu na uzyskaną homologację ciężarową i określoną dopuszczalną ładowność (samochody z tzw. „kratką”) pozwalają na pełne odliczenie podatku od towarów i usług (zarówno z tytułu nabycia samochodu, jak i zakupu paliwa wykorzystywanego do ich napędu). Tym samym doszło do zróżnicowania pod względem podatkowym samochodów, które konstrukcyjnie i funkcjonalnie są niemal identyczne.
Należy również wskazać na pewne obciążenia o charakterze administracyjnym w przypadku korzystania z pełnego odliczenia VAT w odniesieniu do samochodów wymienionych w art. 86 ust. 4 pkt 1-4 (konieczność przedkładania w urzędzie skarbowym zaświadczeń i aktualizacja informacji w przypadku istotnych zmian w zakresie objętym zaświadczeniem). Należy również zwrócić uwagę na istnienie sankcji w ust. 5c w art. 86 w przypadku dokonania pewnych zmian w pojeździe objętym pełnym odliczeniem.

Proponowane zmiany

Zmiany uwzględniające wyrok TSUE z dnia 22 grudnia 2008r. w sprawie C-414/07  Magoora sp. z o.o. Po ww. wyroku TSUE, Minister Finansów wydał wskazaną w części I w pkt 2.8. interpretację ogólną z dnia 13 lutego 2009r. uwzględniającą tezy ww. wyroku. Istnieje jednak konieczność  wprowadzenia stosownych zmian w ustawie VAT tak, aby wykładnia przepisów określających prawo do odliczenia podatku w ww. przypadkach wynikała bezpośrednio z ustawy. Zatem, zmiany w ustawie VAT związane z ww. wyrokiem TSUE powinny uwzględnić ww. interpretację ogólną. Zmieniając ustawę VAT w kontekście realizacji ww. wyroku należy zwrócić uwagę na wpływ zastosowania wykładni zawartej w ww. wyroku Trybunału na sytuację na rynku motoryzacyjnym.
W zakresie zmian proponuje się wprowadzić w obowiązujących przepisach ustawy VAT takie rozwiązania, które objęłyby prawem do pełnego odliczenia pojazdy samochodowe o dopuszczalnej ładowności powyżej 500 kg, w odniesieniu do których na podstawie świadectwa homologacji producenta lub importera dla danego typu pojazdu samochodowego wynika, że nie jest to samochód osobowy. Pojazdy te korzystały bowiem z prawa do takiego odliczenia przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, tj. do dnia 30 kwietnia 2004 r. na podstawie przepisu art. 25 ust. 1 pkt 2 i 3a ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, z późn. zm.) oraz § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268, z późn. zm.).
Zaproponowane rozwiązania będą również uwzględniać regulacje, zmniejszające ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego od ww. pojazdów samochodowych, które zostały wprowadzone dnia 1 maja 2004 r. oraz po tej dacie. Wprowadzając zmiany w zakresie odliczania podatku przy nabyciu samochodów w związku z ww. wyrokiem TSUE proponuje się również wprowadzić zmiany o charakterze odbiurokratyzowującym (likwidację obowiązku przedkładania zaświadczeń oraz informowania o zmianach objętych tymi zaświadczeniami, o których mowa w ust. 5a i 5b art. 86). Proponuje się również odejść od sankcji w kształcie określonym w ust. 5c i określić, że w przypadku, gdy w pojeździe dla którego wydano zaświadczenie, o którym mowa w ust. 5 zostały wprowadzone zmiany, w wyniku których pojazd nie spełnia wymagań, o których mowa w ust. 4 pkt 1-4 – podatnik obowiązany jest do skorygowania dokonanego odliczenia.
Z uwagi na zakres proponowanych zmian w art. 86 proponuje się wykreślenie obecnie obowiązujących regulacji zawartych w art. 86 ust. 3-7a oraz dodanie przepisu art. 86a, w którym
kompleksowo zostaną uregulowane zasady odliczania podatku naliczonego w zakresie nabywania samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych. Dodany przepis będzie uwzględniał zarówno stan prawny, obowiązujący w ww. zakresie przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, jak również uregulowania, zmniejszające ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego, które zostały wprowadzone do systemu podatku od towarów i usług dnia 1 maja 2004 r. i po tej dacie. Proponuje się zachowanie ograniczonego prawa do odliczenia 60% kwoty podatku określonej na fakturze, nie więcej niż 6 tys. zł, w odniesieniu do samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (ust. 1 dodawanego art. 86a). Ograniczenie to nie będzie miało zastosowania w odniesieniu do pojazdów i sytuacji wskazanych w ust. 2 nowego przepisu, tj.:

• pojazdów, o których mowa w obecnym art. 86 ust. 4 pkt 1-4 i 6,
• wszystkich pojazdów specjalnych, w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym,
• innych niż wskazanych wcześniej pojazdów samochodowych, w których ilość miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,
b) 2 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,
c) 3 lub więcej – jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg,

• przypadków gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie samochodów (pojazdów), wymienionych w ust. 1 dodawanego przepisu, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze stanowi przedmiot działalności podatnika.

Dopuszczalna ładowność pojazdów oraz ilość miejsc (siedzeń), o których mowa powyżej będzie określana na podstawie wyciągu ze świadectwa homologacji lub odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji, wydawanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Pojazdy, które w wyciągu ze świadectwa homologacji
lub w odpisie ww. decyzji nie będą miały określonej dopuszczalnej ładowności lub ilości miejsc, dla celów odliczenia podatku naliczonego będą uznawane za samochody osobowe (ust. 3 dodawanego przepisu). Nadal spełnienie wymagań dla pojazdów samochodowych wskazanych w dodawanym art. 86a będzie potwierdzało dodatkowe badanie techniczne  przeprowadzone przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez tę stację oraz dowodem rejestracyjnym pojazdu, zawierającym właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań (ust. 4 nowego artykułu). W przypadku jednak gdy w pojeździe, dla którego wydano ww. zaświadczenie zostaną wprowadzone zmiany, w wyniku których pojazd nie spełnia wymagań, o których mowa w art. 86a, podatnik będzie obowiązany do skorygowania kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym dokonał jego odliczenia (ust. 5). Ustępy 6 – 8 art. 86a będą powielały rozwiązania przyjęte w obecnie obowiązującym art. 86 ust. 6 – 7a. Zatem w odniesieniu do usługobiorców użytkujących samochody osobowe lub inne pojazdy samochodowe, o których będzie mowa w ust. 1 dodawanego przepisu, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umowy o podobnym charakterze planuje się zachować ograniczone prawo do odliczenia 60% kwoty podatku określonej na fakturze, nie więcej niż 6 tys. zł w zakresie jednego samochodu lub pojazdu. Analogiczne zasady odliczeń będą obowiązywały przy imporcie samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych oraz nabytych lub importowanych części składowych zużytych do ich wytworzenia. Zaproponowane rozwiązania obowiązywałyby od dnia 1 stycznia 2013 r. (po upływie obowiązywania przepisu przejściowego regulującego tę tematykę).
W zakresie zmian w art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, proponuje się zmianę odesłania (obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosowano by do nabywanych paliw
silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, wskazanych w dodawanym art. 86a ust. 1).

Przepisy przejściowe (do końca 2012)

Ograniczenia w odliczeniu podatku VAT przy zakupie samochodów nieosobowych (“z kratką)

W przypadku tych pojazdów, których konstrukcja (podobnie jak i samochodów osobowych bez tzw. „kratki”) pozwala na łatwe wykorzystywanie ich również dla celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością (samochody te służą bowiem zwykle również do celów prywatnych) istnieje pełne prawo do odliczenia podatku od towarów i usług. Projektowane zmiany nie powinny jednak ograniczać się jedynie do przyjęcia rozwiązań uwzględniających tezy wyroku TSUE w sprawie C-414/07. Taka zmiana pogłębiłaby bowiem tylko zróżnicowanie pod względem podatkowym modeli samochodów, które konstrukcyjnie i funkcjonalnie są samochodami osobowymi. Istnieje zatem konieczność wprowadzenia przepisów ograniczających odliczenie podatku przy nabyciu pojazdów z tzw. „kratką” oraz paliwa wykorzystywanego do ich napędu w zakresie ograniczenia w odliczeniu podatku naliczonego od pojazdów samochodowych objętych ww. derogacją oraz wprowadzenie braku konieczności rozliczania podatku od towarów i usług w przypadku wykorzystywania tych pojazdów do celów prywatnych.
Zaproponowane rozwiązania wynikające z przedmiotowej derogacji powinny obowiązywać przez okres analogiczny, jak rozwiązania dotyczące ograniczenia prawa do odliczenia podatku z tytułu zakupu paliwa do tych pojazdów, konsultowane z Komitetem ds. VAT, tzn. do końca 2012 r.
Uwzględniając proponowane rozwiązania wynikające z derogacji w zakresie ograniczenia prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia pojazdów samochodowych nią objętych istnieje potrzeba wprowadzenia do ustawy VAT:

1) rozwiązań zakładających ograniczenie prawa do odliczenia do 60 % kwoty podatku naliczonego – nie więcej jednak niż 6000 zł, z tytułu nabycia, w tym wewnątrzwspólnotowego, oraz importu pojazdów samochodowych, nabycia usług, zgodnie z umową najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze, których przedmiotem są pojazdy samochodowe, inne niż osobowe, o dopuszczalnej ładowności powyżej 500 kg i dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, z wyjątkiem pojazdów, które co do zasady przeznaczone są do działalności gospodarczej:

• samochodów, które są przedmiotem odprzedaży lub oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i używane są do tych celów przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy,
• pojazdów, które w oparciu o kryteria określone w art. 86 ust. 4 pkt 1 – 4 ustawy VAT, pozwalają uznać je za pojazdy służące zasadniczo do przewozu ładunków,
• pojazdów specjalnego przeznaczenia (np. pomoc drogowa, ładowarka, pojazd pogrzebowy), określonych w art. 86 ust. 4 pkt 5 ustawy VAT,
• pojazdów, które konstrukcyjnie przeznaczone są do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą.

2) wyłączenie od podatku od towarów i usług dla usług polegających na wykorzystywaniu przez podatnika VAT pojazdu samochodowego objętego ograniczeniem odliczenia na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością, co stanowiłoby ułatwienie dla podatników (np. w zakresie prowadzenia ewidencji), gdyż uwolniłoby ich od określania jednostkowego wykorzystania pojazdu do celów związanych z działalnością gospodarczą, jak i niesłużących tej działalności.

Projektowane przepisy dotyczące ograniczonego prawa do odliczenia podatku, o których mowa powyżej, oraz wyłączenie od naliczania VAT (pkt 2), nie miałyby zastosowania do samochodów będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, w stosunku do których, przysługiwało podatnikowi, zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, obowiązującymi, przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o kwotę podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z takiej umowy. Projektowane przepisy przejściowe w tym zakresie, miałyby zastosowanie w odniesieniu do umów, zawartych przed dniem wejścia w życie projektowanych zmian, bez uwzględniania zmian w tych umowach, po wejściu w życie projektowanej zmiany ustawy, oraz pod warunkiem, że umowy te zostałyby zarejestrowane we właściwym urzędzie skarbowym najpóźniej 30. dnia licząc od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy w życie. Celem projektowanych przepisów przejściowych jest zachowanie praw nabytych w zakresie odliczania podatku od towarów i usług w odniesieniu do pojazdów samochodowych, o których mowa w przepisach o podatku od towarów i usług obowiązujących przed dniem wejścia w życie projektowanych regulacji oraz w ww. interpretacji ogólnej Ministra Finansów, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, bez uwzględniania zmian w tych umowach, zawartych przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy i pod warunkiem ich zarejestrowania, o czym mowa wyŜej, co wyeliminowałoby ewentualne zarzuty podatników w zakresie naruszenia tych praw. Nabyte prawa nie dotyczą zakupu bieżącego paliwa do napędu takich pojazdów, zatem przepis przejściowy umożliwiający odliczenie przy m.in. leasingowanych pojazdach, nie obejmowałby możliwości odliczania podatku przy nabyciu paliwa do ich napędu. Rozwiązania te proponuje się ująć w przepisie przejściowym ustawy VAT, w kształcie wskazanym powyżej, który
jednocześnie wyłączy obowiązywanie dodanego art. 86a, o którym mowa w części 1.8. założeń, na okres od dnia 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., tj. okres objęty derogacją, o której mowa w części I 3.2 założeń. Od dnia 1 stycznia 2013 r., będzie obowiązywał art. 86a w brzmieniu zaproponowanym w części II 1.8. założeń.

Ograniczenia przy zakupie paliwa do samochodów nieosobowych (“z kratką”)

Proponuje się, aby w związku z przeprowadzoną w dniu 30 września 2009r. konsultacją z Komitetem ds. VAT (co stanowi wypełnienie wymogu formalnego, określonego w art. 177
dyrektywy 2006/112/WE do wprowadzania przedstawionego rozwiązania – o którą Polska wystąpiła w związku z sytuacją ekonomiczną kraju) w kwestii wyłączenia podatnikom podatku VAT prawa do odliczenia podatku od towarów i usług od zakupu paliwa wykorzystywanego do napędu niektórych pojazdów samochodowych, wprowadzić na okres 2 lat regulację, która objęłaby tym wyłączeniem również paliwa do napędu pojazdów samochodowych o dopuszczalnej ładowności powyżej 500 kg i o dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczajacej 3,5 tony, z wyjątkiem pojazdów, które co do zasady przeznaczone są do działalności gospodarczej:
– samochodów, które są przedmiotem odprzedaży lub oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i używane są do tych celów przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy,
– pojazdów, które w oparciu o kryteria określone w art. 86 ust. 4 pkt 1 – 4 ww. ustawy VAT, pozwalają uznać je za pojazdy służące zasadniczo do przewozu ładunków,
– pojazdów specjalnego przeznaczenia (np. pomoc drogowa, ładowarka, pojazd pogrzebowy), określonych w art. 86 ust. 4 pkt 5 ustawy VAT,
– pojazdów, które konstrukcyjnie przeznaczone są do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą.
Powyższe ograniczenie obowiązywałoby do dnia 31 grudnia 2012 r.
Proponowane rozwiązanie wprowadziłoby zatem analogiczne ograniczenia w odliczaniu podatku od paliwa do napędu samochodów z tzw. „kratką”, jak obowiązujące do samochodów
osobowych.
Konieczne jest zatem w przepisie przejściowym powtórzenie regulacji zawartej w art. 88 ust. 1 pkt 3, która będzie odsyłać do przepisu przejściowego zawierającego regulacje odpowiadające art. 86a, ale określone w przepisie przejściowym na okres 1 stycznia 2011 r.- 31 grudnia 2012 r.