Miejscem opodatkowania usług świadczonych między podatnikami będzie miejsce, gdzie usługobiorca ma siedzibę. Stanowi ona realizacją jednego z fundamentów docelowego systemu VAT, tj. opodatkowania usługi w miejscu konsumpcji. Obowiązek podatkowy będzie zatem spoczywał na usługobiorcy. Od tej zasady będą wyjątki: trwałe (np. usługi świadczone pomiędzy podatnikiem a ostatecznym konsumentem – B2C, usługi związane z nieruchomościami, restauracyjne, cateringowe) i przejściowe (usługi związane z kulturą, sztuką, sportem, edukacją, rozrywką, targami i wystawami) – do końca 2010 r. będą opodatkowane tak jak dzisiaj. Czyli w miejscu faktycznego świadczenia, po tej dacie – zgodnie z nową zasadą ogólną.
Podatek VAT – zmiany
Podsumowując obowiązek rozliczenia VAT będzie spoczywał na nabywcy usługi (usługobiorcy). Chodzi tu oczywiście o sytuację, gdy nabywca (usługobiorca) nie będzie podatnikiem VAT w kraju, w którym świadczący usługę ma siedzibę. Obecnie obowiązek ten spoczywa na świadczącym usługę (usługodawcy). Jest to zasada ogólna, która będzie mieć zastosowanie, gdy przepisy nie będą przewidywać szczególnych zasad ustalania miejsca świadczenia usług. Nadal miejsce świadczenia będzie w kraju, w którym świadczący usługę ma siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności, jeśli nabywca usługi nie będzie podatnikiem.
Nowe przepisy określają specjalne miejsce świadczenia dla większej kategorii usług niż do tej pory, a więc m.in. dla:
- usług zakwaterowania w hotelach – miejscem ich świadczenia będzie miejsce położenia nieruchomości (hotelu);
- usług transportu pasażerów – miejscem ich świadczenia będzie miejsce, do którego odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości;
- usług transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami – miejscem ich świadczenia będzie miejsce, do którego odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości;
- usług restauracyjnych i cateringowych – miejscem ich świadczenia będzie miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane;
- usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu – miejscem świadczenia będzie miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy;
- usług turystyki, opodatkowanych od marży na podstawie art. 119 – miejscem ich świadczenia będzie miejsce, gdzie świadczący usługę ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania.
Obowiązki informacyjne
Nowa zasada ogólna rządząca miejscem świadczenia (opodatkowania) usług zostanie wsparta nowym mechanizmem kontrolnym w postaci rozszerzonego zakresu informacji podsumowujących, składanych miesięcznie i zawierających dodatkowo dane o usługach świadczonych na rzecz podatników z innych krajów UE, które powinny być rozliczone na zasadzie reverse charge’u w kraju podatnika usługobiorcy. Dotychczas informacje podsumowujące były sporządzane kwartalnie i jedynie w odniesieniu do obrotu towarowego. Będzie też mniej czasu na przygotowanie tej deklaracji: z pewnymi wyjątkami do 15 dnia następnego miesiąca (dziś: do 25 dnia).
Utrzymano jednocześnie możliwość składania informacji kwartalnych. Prawo do składania deklaracji kwartalnych będą mieć podatnicy, u których wartość:
- wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów oraz dostaw w transakcjach uproszczonych, bez podatku od wartości dodanej, nie przekroczyła w danym kwartale ani w żadnym z czterech poprzednich kwartałów kwoty 250 000 zł. Ale ustawa wprowadza okres przejściowy – od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2011 r. kwota limitu będzie wynosić 500 000 zł;
- wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w danym kwartale nie przekroczyła 50 000 zł.
Nowością będzie również składanie informacji podsumowujących przez podatników VAT UE o dokonanych usługach, których miejsce świadczenia będzie się znajdować w kraju, w którym nabywca ma siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej. Obowiązek ten będzie dotyczył usług świadczonych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, innych niż zwolnione od podatku od wartości dodanej lub opodatkowanych stawką 0%, dla których zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej jest usługobiorca.
Zwrot zagranicznego VAT
Wnioski o zwrot będę składane elektronicznie, za pośrednictwem naczelnika właściwego urzędu skarbowego do państwa członkowskiego, które ma dokonać zwrotu; termin do składania wniosków zostanie wydłużony, a od zwrotów niedokonanych w terminie, tak jak dzisiaj, przysługiwać będą podatnikowi odsetki.
Inne zmiany
Omawiana nowelizacja przepisów o VAT prawdopodobnie nie jest jedyną, jaka wejdzie w życie od 1 stycznia 2010 r.
W Sejmie trwają prace nad ustawą, która ma podwyższyć próg zwolnienia podmiotowego z VAT dla drobnych przedsiębiorców z 50 tys. zł do 100 tys. zł (a od 2011 r. do 150 tys. zł) oraz uwzględnić wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie kas fiskalnych, dając ministrowi finansów delegację do wprowadzenia w drodze rozporządzenia odpowiednich uregulowań, m.in. dotyczących zwolnień z obowiązku używania kas.