Małgorzata Jagusiak 
Rządowy projekt ustawy wprowadzający ustawę Ordynacja podatkowa i ustawę o rzeczniku Praw Podatnika został skierowany do Sejmu w czerwcu 2019 roku. Ordynacja podatkowa ukaże się w nowej odsłonie w 2021 roku tak wynika z projektu ustawy. Zmiany dotyczą wielu obszarów i z uwagi na ich obszerność na tym etapie trudno dokonać jednoznacznej i przejrzystej oceny dokonywanej rekonstrukcji. Dlatego spróbujemy wskazać bardzo ogólne założenia do zmian.
- 1. Projekt ustawy Ordynacja podatkowa
- 2. Co się zmieni w nowej Ordynacji Podatkowej?
- 3. Większa ochrona praw podatnika
- 4. Zwiększenie efektywności poboru podatków
- 5. Rzecznik Praw Podatnika
- 6. Główne zadania nowego rzecznika
Nowa ordynacja podatkowa i Rzecznik Praw Podatnika – omówione zagadnienia:
Projekt ustawy Ordynacja podatkowa
Prace nad projektem nowej Ordynacji podatkowej trwają od 2014 roku. Projekt zawiera prawie 800 artykułów a dzisiejsza ustawa obejmuje jedynie około 350 artykułów. Zgodnie z założeniami do nowej Ordynacji podatkowej obejmują one obszary zmian:
- zmiany o charakterze dostosowawczym,
- zmiany o charakterze porządkującym,
- zmiany o charakterze merytorycznym.
Co się zmieni w nowej Ordynacji Podatkowej?
Na tym etapie trudno byłoby odnieść się do wprowadzanych zmian w dużej szczegółowości. Głównym powodem jest obszerność nowego aktu i fakt trwających uzgodnień co do ostatecznego kształtu.
W uzasadnieniu do nowej Ordynacji można przeczytać, że zmiany mają na celu wprowadzenie przejrzystości do tego dokumentu. Ponad 20-letni okres obowiązywania ustawy, która była wielokrotnie nowelizowana wprowadził chaos i bałagan. Powstaje nowa ustawa, która z założenia ma być bardziej przejrzysta i przystępna dla podatnika.
Jak zostało zaakcentowane w uzasadnieniu do projektu ustawy zmiana ma służyć dwóm celom:
- Ochronnie prawa podatnika w jego relacjach z organami podatkowymi.
- Zwiększeniu efektywności i skuteczności poboru podatków.
Ochrona praw podatnika w kontaktach z fiskusem będzie realizowana między innymi poprzez:
- umowy podatkowe, mediacje, konsultacje skutków podatkowych transakcji,
- aprobowanie postępowania podatnika w przypadku zastosowania się do informacji organów podatkowych, w szczególności do wydawanych interpretacji ogólnych, których rola i ilość ma być wzmocniona,
- limit terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego,
- zakaz orzekania na niekorzyść podatnika na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego,
- zwalczanie przewlekłości postępowania,
- prawo do skorygowania deklaracji przed zakończeniem postępowania podatkowego,
- rezygnację z odwołania od decyzji na rzecz skargi do sądu,
- dłuższe terminy do wniesienia odwołania i zażalenia,
- urzędowe informacje dotyczące zmian w prawie podatkowym.
Zwiększenie efektywności poboru podatków ma być osiągnięte między innymi poprzez:
- zapewnienie uzyskania zakładanych wpływów podatkowych,
- wprowadzenie mechanizmów i procedur umożliwiających organom podatkowym egzekwowanie obowiązków podatkowych, ograniczanie agresywnej optymalizacji podatkowej,
- wprowadzenie przedawnienia wymiaru i poboru zobowiązań podatkowych,
- możliwość orzekania o nadpłacie w decyzjach cząstkowych i po upływie okresu przedawnienia,
- wprowadzenie nowego modelu postępowania podatkowego (postępowanie uproszczone, postępowanie reprezentatywne, eliminacja postępowań dotyczących drobnych kwot podatku),
- wprowadzenie zasady współdziałania podatnika z organami podatkowymi,
- upowszechnienie stosowania komunikacji elektronicznej,
- zmodyfikowanie zasad wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego.
Rzecznik Praw Podatnika (RPP)
Nowa instytucja, która ma powstać będzie miała za zadanie bronić praw podatnika na podobnej zasadzie jak Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta czy Rzecznik Praw Obywatelskich.
Rolą Rzecznika będzie dążenie do sprawiedliwego, równego i bezstronnego traktowania każdego podatnika. Dzięki temu ma się pogłębiać zaufanie do organów władzy publicznej.
Główne zadania Rzecznika Praw Podatnika:
- Opiniowanie projektów aktów normatywnych z zakresu prawa podatkowego.
- Mediacja między podatnikami a organami podatkowymi – nowa Ordynacja podatkowa wprowadza możliwość załatwiania sporów poprzez mediację.
- Współdziałanie z innymi organami i organizacjami mające na celu ochronę praw podatnika.
- Prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej w zakresie prawa podatkowego. Organizowanie szkoleń, kampani informacyjnych o przepisach prawa podatkowego.
- Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych w sprawach podatkowych. Pozwoli to poprawić i ujednolicić stosowanie polskiego prawa podatkowego.
- Analiza interpretacji ogólnych oraz interpretacji indywidualnych co będzie służyło również poprawie stosowania prawa podatkowego.
- Analiza sposobu załatwiania przez organy podatkowe skarg i wniosków co ma posłużyć poprawie obsługi podatników. Podejmowanie innych działań, o ile będą one służyć ochronie praw podatników.
Adrianna Glapiak
Dorota Łesak
