Małgorzata Jagusiak 
Rozliczanie transakcji zagranicznych, czy to wewnątrzunijnych, czy też z tzw. krajami trzecimi, zostało uregulowane w sposób odmienny od opodatkowania transakcji krajowych. W pewnych sytuacjach ustawodawca wprowadził jeszcze dodatkowe uproszczenia przy dokonywaniu transakcji wewnątrzunijnych. Mówimy tu o wewnątrzwspólnotowych transakcjach trójstronnych.
Co to jest wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna?
Pojęcie takiej transakcji zostało zdefiniowane w ustawie o VAT. Przez wewnątrzwspólnotową transakcję trójstronną rozumie się transakcję, w której są spełnione łącznie następujące warunki:
- Trzech podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym i drugim oraz drugim i ostatnim w kolejności.
- Przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.
Przykład
Firma C z siedzibą w Czechach składa zamówienie na dostawę towarów w firmie B mającej siedzibę w Polsce. Firma B nie posiada u siebie zamawianych towarów i składa zamówienie do firmy A w Niemczech. Firma A z Niemiec dostarcza zamówione towary bezpośrednio do firmy C znajdującej się w Czechach.
Pierwszym uczestnikiem transakcji będzie firma A z Niemiec, drugim firma B z Polski a trzecim firma C z Czech.
Na czym polega procedura uproszczona?
Aby znaleźć odpowiedź na pytanie w tytule artykułu musimy jeszcze poznać ustawowe warunki dla uznania procedury uproszczonej. Ostatni w kolejności podatnik VAT (trzeci) rozlicza VAT z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy towarów przez drugiego w kolejności podatnika VAT, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
- dostawa na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT była bezpośrednio poprzedzona wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów u drugiego w kolejności podatnika VAT,
- drugi w kolejności podatnik VAT dokonujący dostawy na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT nie posiada siedziby działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego, w którym kończy się transport lub wysyłka,
- drugi w kolejności podatnik VAT stosuje wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika VAT ten sam numer identyfikacyjny na potrzeby VAT, który został mu przyznany przez państwo członkowskie inne niż to, w którym zaczyna się lub kończy transport lub wysyłka,
- ostatni w kolejności podatnik VAT stosuje numer identyfikacyjny na potrzeby VAT państwa członkowskiego, w którym kończy się transport lub wysyłka,
- ostatni w kolejności podatnik VAT został wskazany przez drugiego w kolejności podatnika VAT jako obowiązany do rozliczenia podatku VAT od dostawy towarów realizowanej w ramach procedury uproszczonej.
Co mówią przepisy ustawy o VAT o drugim w kolejności uczestniku wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej?
W procedurze uproszczonej uznaje się, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów zostało opodatkowane u drugiego w kolejności podatnika, jeżeli wystawił on ostatniemu w kolejności podatnikowi VAT fakturę zawierającą, oprócz danych wymienionych w art. 106e ustawy o VAT, następujące informacje:
- Adnotację „VAT: Faktura WE uproszczona na mocy art. 135–138 ustawy o ptu” lub „VAT: Faktura WE uproszczona na mocy artykułu 141 dyrektywy 2006/112/WE”.
- Stwierdzenie, że podatek z tytułu dokonanej dostawy zostanie rozliczony przez ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej.
- Numer, o którym mowa w art. 97 ust. 10 (numer VAT-UE), który jest stosowany przez niego wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej.
- Numer identyfikacyjny stosowany na potrzeby podatku od wartości dodanej ostatniego w kolejności podatnika.
Jak wynika z analizy przepisów podatkowych drugi w kolejności podatnik VAT nie może posiadać statusu nievatowca z uwagi na następujące okoliczności:
- Konieczność wystawienia faktury VAT, na której dodatkowo musi się znaleźć adnotacja o przeprowadzeniu transakcji trójstronnej.
- Przeprowadzenie transakcji musi zostać odnotowane zarówno w części ewidencyjnej i deklaracyjnej JPK_V7. Musi się tam znaleźć informacja, że podatnik wykonywał w okresie rozliczeniowym czynności, o których jest mowa w art. 136 ustawy o VAT.
- Transakcja trójstronna musi być oznaczona przez drugiego w kolejności uczestnika jako TT_WNT i TT_D w części ewidencyjnej VAT.
Przepisy ustawy o VAT odnoszą się wprost jedynie do ostatniego w kolejności podatnika, a więc trzeciego, który nie musi być podatnikiem VAT, ale zobowiązany jest posiadać numer identyfikacji podatkowej na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych VAT-UE. Brak jest takiej informacji na temat drugiego w kolejności uczestnika transakcji trójstronnej uproszczonej. Dodatkowo wymogi, jakie musi spełniać drugi w kolejności uczestnik transakcji wykluczają możliwość ich spełnienia przez przedsiębiorcę, który nie jest czynnym podatnikiem VAT.
Marzena Łukasik
Specjaliści vSprint
