Zapłata danymi osobowymi – czy ta forma zapłaty za usługę jest możliwa ?

Więcej na temat zapłaty danymi osobowymi znajdziesz w niniejszym artykule.

Sprawdź również nasz materiał na Youtube:

Czym są treści cyfrowe i usługi cyfrowe?

Treści cyfrowe

Treściami cyfrowymi, zgodnie z przepisem art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, są dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej.

Z kolei zgodnie z motywem (19) do Dyrektywy cyfrowej treści cyfrowe oznaczają dane wytwarzane i dostarczane w formie cyfrowej, takie jak: programy komputerowe, aplikacje, gry, muzyka, nagrania wizualne lub teksty, bez względu na to, czy dostęp do nich osiąga się poprzez pobieranie czy poprzez odbiór danych przesyłanych strumieniowo, na nośniku materialnym czy przy użyciu jakichkolwiek innych środków.

Usługi cyfrowe

Natomiast usługa cyfrowa stanowi usługę pozwalającą konsumentowi na:

• wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej;
• wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi;
• inne formy interakcji za pomocą danych w postaci cyfrowej [por. art. 2 pkt 5a dodany ustawą o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe z dnia 4 listopada 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2337), która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.].

W uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw wskazano, że „Rozróżnienie między treścią cyfrową a usługą cyfrową jest istotne w kontekście prawa do odstąpienia od umowy, która została zawarta na odległość. W przypadku bowiem umów o dostarczanie usług cyfrowych – tak jak w przypadku innych usług – istnieje prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy (art. 28 pkt 2 upk), zaś w przypadku treści cyfrowych niedostarczanych na nośniku materialnym konsument nie ma prawa do odstąpienia od umowy, o ile zostały spełnione przesłanki określone w art. 38 pkt 13 upk”.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat produktów cyfrowych przejdź do tego artykułu.

Udostępnianie danych osobowych

Udostępnienie danych przez konsumenta jest rozumiane szeroko. Zgodnie z motywem 24 do Dyrektywy cyfrowej udostępnianie danych osobowych może polegać m.in. na wyrażeniu zgody przez konsumenta na przetwarzanie przez przedsiębiorcę do celów marketingowych wytworzonych przez konsumenta treści cyfrowych.

Za czynność udostępniania danych osobowych należy zatem uznać przekazanie danych do innego podmiotu, występującego wówczas w roli administratora danych, który będzie samodzielnie lub wspólnie z innymi ustalać cele i sposoby przetwarzania danych osobowych.

Dyrektywa cyfrowa a zapłata danymi osobowymi

Zgodnie z motywem (24) Dyrektywy cyfrowej „Treści cyfrowe lub usługi cyfrowe są również często dostarczane w przypadku gdy konsument nie płaci ceny, lecz dostarcza przedsiębiorcy dane osobowe. Takie modele biznesowe występują w różnych formach na znacznej części rynku. Uznając, że ochrona danych osobowych jest prawem podstawowym, a zatem dane osobowe nie mogą być traktowane jak towar, niniejsza dyrektywa powinna zapewnić konsumentom, w kontekście takich modeli biznesowych, prawo do umownych środków ochrony prawnej”.

Z powyższego motywu Dyrektywy cyfrowej wynika, że konsument może przekazać przedsiębiorcy dane osobowe w chwili zawarcia umowy lub też później (gdy konsument udziela przedsiębiorcy zgody na wykorzystanie danych osobowych, które może on przesyłać lub wytworzyć w związku z korzystaniem z treści cyfrowych lub z usługi cyfrowej).

Kiedy nie będzie można zapłacić danymi osobowymi?

Jednakże warto mieć na uwadze, że jeżeli treści cyfrowe lub usługi cyfrowe nie są dostarczane w zamian za zapłatę ceny, to Dyrektywa cyfrowa nie powinna mieć zastosowania do sytuacji, gdy przedsiębiorca zbiera dane osobowe jedynie w celu dostarczenia treści cyfrowych lub usługi cyfrowej lub jedynie w celu spełnienia wymogów prawnych [por. motyw 25 Dyrektywy cyfrowej]. Powyższe może dotyczyć przykładowo sytuacji, w których rejestracja konsumenta jest wymagana przez obowiązujące przepisy prawa ze względów bezpieczeństwa i na potrzeby jego identyfikacji.

Dyrektywa cyfrowa nie powinna mieć również zastosowania do sytuacji, w których konsument, który nie zawarł umowy z przedsiębiorcą, zobowiązany jest do obejrzenia reklam wyłącznie w celu uzyskania dostępu do treści cyfrowych lub usługi cyfrowej.

Umowy, do których powinna mieć zastosowanie Dyrektywa cyfrowa

Przede wszystkim analizowana dyrektywa powinna mieć zastosowanie do:

• umów, na podstawie których przedsiębiorca dostarcza bądź zobowiązuje się dostarczyć konsumentowi treści cyfrowe lub usługę cyfrową, a konsument dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć dane osobowe;
• umów o opracowanie treści cyfrowych zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi konsumenta, w tym oprogramowania dostosowanego do potrzeb konsumenta;
• umów o dostarczanie elektronicznych plików potrzebnych do drukowania towarów w 3D w zakresie, w jakim takie pliki wchodzą w zakres definicji treści cyfrowych lub usług cyfrowych w rozumieniu niniejszej dyrektywy (z tym zastrzeżeniem, że Dyrektywa cyfrowa nie powinna regulować praw ani obowiązków związanych z towarami wytworzonymi przy użyciu technologii drukowania 3D);
• umów, na podstawie których konsument dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć przedsiębiorcy dane osobowe, przykładowo:
• w przypadku, gdy konsument zakłada konto w mediach społecznościowych oraz podaje imię i nazwisko oraz adres e-mail do celów innych niż jedynie dostarczenie treści cyfrowych lub usługi cyfrowej lub innych niż spełnienie wymogów prawnych;
• w przypadku, gdy konsument udziela zgody na przetwarzanie przez przedsiębiorcę do celów marketingowych przesyłanych przez siebie materiałów stanowiących dane osobowe, takich jak zdjęcia lub wpisy.

Umowy, do których Dyrektywa cyfrowa nie powinna mieć zastosowania

W myśl motywy 27 Dyrektywy cyfrowej postanowienia analizowanego aktu nie będą mieć zastosowania do następujących umów, tj.:

• umów, których głównym przedmiotem jest świadczenie usług w ramach zawodów regulowanych, w postaci:
• usług tłumaczeniowych,
• usług architektonicznych,
• usług prawnych,
• lub innych profesjonalnych usług doradczych, które często są świadczone osobiście przez przedsiębiorcę, niezależnie od tego, czy przedsiębiorca używa narzędzi cyfrowych w celu zrealizowania tej usługi bądź do dostarczenia lub przekazania rezultatów konsumentowi;

• usług publicznych, takich jak usługi w dziedzinie zabezpieczenia społecznego lub rejestry publiczne, w przypadku których narzędzia cyfrowe służą jedynie do przekazania usługi konsumentowi.

Chcesz wiedzieć czym jest rozporządzenie unijne i dyrektywa oraz jakie zachodzą pomiędzy nimi różnice? Zajrzyj do tego artykułu.

Przepisy regulujące skutki odstąpienia od umowy „opłaconej” danymi osobowymi

Założenia Dyrektywy cyfrowej przewidują, że strony umowy (konsument i przedsiębiorca) powinny mieć możliwość odstąpienia od obiektywnych wymogów zgodności z umową, ale tylko jedynie w przypadku, gdy:

• konsument został o tym wyraźnie poinformowany i
• zaakceptował je odrębnie od pozostałych oświadczeń lub uzgodnień poprzez czynne i jednoznaczne zachowanie.

Podsumowanie

Przedsiębiorcy, którzy dostarczają konsumentom treści cyfrowe lub usługi cyfrowe muszą być przygotowani na istotne zmiany, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. Jednym z założeń Dyrektywy cyfrowej jest wzmocnienie ochrony konsumentów w sytuacjach, gdy za usługę lub treści cyfrowe płacą swoimi danymi osobowymi, co w praktyce oznacza, że konsument nie dokonuje płatności środkami wyrażonymi w pieniądzu, ale przekazaniem swoich danych.

Konkludując, zapłata danymi osobowymi będzie miała miejsce w sytuacji, gdy w zamian za umożliwienie korzystania z usługi przedsiębiorca będzie przetwarzał dane zarówno do świadczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej oraz w innych celach, m.in. marketingowych.