Przywrócenie terminu w postępowaniu podatkowym

Więcej na ten temat przeczytasz w poniższym artykule.

Przesłanki przywrócenia terminu w postępowaniu podatkowym

Zgodnie z przepisem art. 162 Ordynacji podatkowej:

• W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy [por. § 1];
• Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin [por. § 2];
• Przywrócenie terminu do złożenia podania przewidzianego w § 2 jest niedopuszczalne [por. § 3]
• Przepisy § 1-3 stosuje się do terminów procesowych [por. § 4].

Przewidziany w art. 162 § 1 Ordynacji podatkowej warunek braku zawinienia w uchybieniu terminu, jako konieczną przesłankę do ewentualnego przywrócenia terminu, należy oceniać w kategoriach zachowania przez zainteresowanego reguł starannego działania. Powyższy przepis przewiduje możliwość przywrócenia terminu procesowego zawitego w przypadku jego uchybienia. Uchybienie terminowi zawitemu powoduje, że dokonana czynność jest prawnie bezskuteczna prawnie, albowiem niewykonania konkretnej czynności procesowej w ściśle określonym terminie.

Przywrócenie terminu może nastąpić wyłącznie na wniosek osoby zainteresowanej (zazwyczaj podatnika), co oznacza, że przywrócenie nie może nastąpić z urzędu przez organ podatkowy. Przywrócenia terminu może żądać wyłącznie „zainteresowany”.

Dla przywrócenia terminu konieczne jest kumulatywne spełnienie czterech przesłanek, a mianowicie:

• uchybienie terminowi;
• złożenie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu w określonym terminie;
• uprawdopodobnienie braku winy wnioskującego w uchybieniu terminowi oraz
• dokonanie czynności, dla której termin jest przewidziany.

W literaturze przedmiotu ugruntowany jest pogląd, że w przy dokonywaniu oceny, czy strona dopuściła się uchybienia terminowi bez swej winy, organ podatkowy powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności faktyczne i ocenić winę według obiektywnych mierników staranności. Brak winy można przyjąć tylko wtedy, gdy wnioskodawca nie mógł przezwyciężyć przeszkody w zachowaniu terminu, nawet za pomocą największego w danych warunkach wysiłku. Przykładowo choroba poświadczona zaświadczeniem lekarskim nie jest okolicznością wystarczającą do uprawdopodobnienia braku winy.

Trzeba ponadto uprawdopodobnić, że rodzaj choroby uniemożliwiał dokonanie czynności (np. napisanie odwołania) oraz że nie istniała możliwość skorzystania z pomocy domowników lub innych osób przy jej dokonaniu (np. przy nadaniu pisma w urzędzie pocztowym).

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 czerwca 2022 r., sygn. akt I FSK 526/19 zwrócił uwagę na wyjątkowy charakter instytucji przywrócenia terminu, która to została zastrzeżona dla sytuacji wyjątkowych, w których przekroczenie terminu do dokonania określonej czynności było następstwem nadzwyczajnych, nietypowych i niemożliwych do przewidzenia zdarzeń, zaś stronie nie można przypisać chociażby lekkiego niedbalstwa czy braku dbałości o swoje interesy. Uniknięcie negatywnych konsekwencji przekroczenia terminu jest zatem możliwe w razie pojawienia się przeszkód, których nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku nie dało się usunąć.

Wniosek zainteresowanego o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi – co ważniejsze termin ten jest niemożliwy do ponownego przywrócenia. Jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu należy dopełnić czynności, dla której był określony termin.

Co na to orzecznictwo?

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 grudnia 2022 r., sygn. akt I FSK 201/22:

Dzień ustania przyczyny uchybienia terminowi, od którego liczy się siedmiodniowy termin, w którym należy wnieść podanie o przywrócenie terminu w rozumieniu art. 162 § 2 o.p., przypada na moment powzięcia informacji o wydaniu aktu. Zasadnie przyjęto, że przyczyna uchybienia terminu do wniesienia zażalenia ustała z chwilą odbioru przez spółkę korespondencji, a nie później kiedy to spółka, wedle jej twierdzenia, zapoznała się z treścią rozstrzygnięcia.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 listopada 2022 r., sygn. akt I FSK 1871/18:

Ocena braku winy w niedochowaniu terminu wyznaczonego do dokonania czynności procesowej następuje według obiektywnego miernika staranności, jakiej można wymagać od podmiotu dbającego należycie o własne interesy i uwzględniać musi (ocena) wszystkie okoliczności sprawy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 sierpnia 2000 r., sygn. akt III SA 1716/99:

Przepis art. 162 Ordynacji podatkowej przewiduje możliwość przywrócenia terminu w sytuacji, gdy zainteresowany uprawdopodobni (przedstawi wiarygodne okoliczności), że naruszenie terminu nastąpiło bez jego winy, wniosek o przywrócenie zostanie złożony w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu i gdy wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu zostanie dopełniona czynność, dla której termin był wyznaczony.

Właściwość organu podatkowego w sprawie przywrócenia terminu

Zgodnie z przepisem art. 163 Ordynacji podatkowej:

• W sprawie przywrócenia terminu postanawia właściwy w sprawie organ podatkowy [por. § 1];
• W sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia [por. § 2];
• Na postanowienie, o którym mowa w § 1, służy zażalenie [por. § 3].

Co do zasady w sprawie przywrócenia terminu postanawia właściwy w sprawie organ podatkowy, tj. organ, który prowadzi w danej instancji postępowanie, w toku którego nastąpiło uchybienie terminowi do dokonania określonej czynności. Wyjątek od tej zasady uregulowany został w przepisie art. 163 § 2 Ordynacji podatkowej, albowiem W przypadku uchybienia terminowi do wniesienia odwołania lub zażalenia – postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia.

Rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o przywrócenie terminu następuje w formie postanowienia. Środek zaskarżenia w postaci zażalenia przysługuje wyłącznie na postanowienie wydane na podstawie przepisu art. 163 § 1 Ordynacji podatkowej, tj. w sprawie przywrócenia każdego innego terminu niż termin do wniesienia odwołania lub zażalenia. Postanowienie organu odwoławczego odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia ma charakter ostateczny, na które nie przysługuje zażalenie, tylko skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

W orzecznictwie wskazuje się, że w sprawie dotyczącej przewrócenia terminu do wniesienia odwołania, zgodnie z art. 163 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej, to na wnoszącym o przywrócenie terminu, a nie na organie podatkowym czy sądzie, spoczywa obowiązek wykazania, że nie ponosi winy za uchybienie terminowi. Oczekiwanie, że takich ustaleń będzie dokonywał organ podatkowy albo sąd nie znajduje oparcie w obowiązujących przepisach [tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 stycznia 2020 r., sygn. I SA/Wr 806/19]

Żądanie wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia w postępowaniu podatkowym

Przed rozpatrzeniem podania o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ podatkowy pierwszej instancji, na żądanie strony, może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia [por. art. 164 Ordynacji podatkowej].

Powyższy przepis umożliwia wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia przed rozpatrzeniem podania o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia.

W przypadku uchybienia terminowi do wniesienia środka zaskarżenia decyzja lub postanowienie stają się ostateczne i podlegają wykonaniu. Uchybienie terminowi do wniesienia środka zaskarżenia decyzji lub postanowienia jest jedną z przyczyn wywołujących skutek niewyczerpania środków zaskarżenia. Rozstrzygnięcie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia następuje w formie postanowienia, na które nie przysługuje podatnikowi zażalenie. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia rozpatruje organ odwoławczy, natomiast wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia rozpoznaje zawsze organ pierwszej instancji.

Należy pamiętać, że:

• wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia następuje wyłącznie na wniosek strony;
• wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia uzależnione jest od uznania organu podatkowego;
• przepis art. 164 Ordynacji podatkowej nie przewiduje t jakiejkolwiek przesłanki wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia, co oznacza, iż organ podatkowy może wziąć pod uwagę wszelkie racje i powody wskazane przez stronę;
• na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia wydane w trybie przepisu art. 164 Ordynacji podatkowej nie przysługuje zażalenie.

Przywrócenie terminu a COVID-19

Zgodnie z art. 15zzzzzn2 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako ustawa o COVID-19) w przypadku stwierdzenia uchybienia przez stronę w okresie obowiązywania stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:

• od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed organem administracji publicznej;
• do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki;
• przedawnienia;
• których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie;
• zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony;
• do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju

– organ administracji publicznej zawiadamia stronę o uchybieniu terminu.

Natomiast w myśl postanowień art. 15zzzzzn2 ust. 1 u.COVID-19 w zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 1, organ administracji publicznej wyznacza stronie termin 30 dni na złożenie wniosku o przywrócenie terminu.

Podsumowanie

Wniosek o przywrócenie terminu jest niewątpliwie prawem strony zainteresowanej określonej przez przepisy prawa podatkowego. Warto jednak pamiętać, że samo złożenie wniosku nie gwarantuje rozpatrzenia przez organ podatkowy wniosku, albowiem wraz z podaniem należy dopełnić szeregu czynności określonych przepisami ustawy, np. wykonanie zobowiązania, którego dotyczyło uchybienie.

Prowadzisz działalność gospodarczą? W takim przypadku musisz znać zasady działania mechanizmu podzielonej płatności, o których dowiesz się z tego artykułu.

Źródła:

1. R. Hauser [w:] S. Babiarz, B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, J. Rudowski, R. Hauser, Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. XI, Warszawa 2019, art. 162.
2. P. Pietrasz [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz. Tom II. Procedury podatkowe. Art. 120-344, red. L. Etel, Warszawa 2022, art. 164.