Czym jest spółka jawna, co powinna zawierać jej umowa?

Spólka jawna - omówione zagadnienia:

Na to pytanie odpowiemy w niniejszym artykule.

Spółka jawna a przepisy prawa handlowego

Zgodnie z przepisem art. 22 KSH:

Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową [por. § 1];
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 [por. § 2].

W pierwszej kolejności należy wskazać, że spółka jawna jest spółką osobową, tj. spółką, która może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Dodatkowo spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą [por. art. 8 KSH].

Czym jest zatem przedsiębiorstwo, o którym mowa w powyższych regulacjach? Przedsiębiorstwo przede wszystkim zostało zdefiniowane w przepisie art. 55(1) ustawy z dnia 24 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny, zgodnie z którym przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej i obejmuje w szczególności:

oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
koncesje, licencje i zezwolenia;
patenty i inne prawa własności przemysłowej;
majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
tajemnice przedsiębiorstwa;
księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

WAŻNE – przez prowadzenie przedsiębiorstwa, o którym mowa w przepisie art. art. 8 § 2 i art. 22 § 1 KSH należy rozumieć prowadzenie działalności gospodarczej.

Chcesz wiedzieć czym jest bon na zasiedlenie oraz jakie warunki należy spełnić w przypadku zamiaru podjęcia działalności gospodarczej? Jeśli tak, to przejdź tutaj.

Jeśli chodzi zaś o firmę, pod którą spółka jawna będzie prowadzić przedsiębiorstwo, to wskazać należy, że zgodnie z przepisem art. 24 KSH:

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie “spółka jawna” [por. § 1];
Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu “sp. j.” [por. § 2].

Wspólnicy spółki jawnej

Wspólnikami spółki jawnej mogą być:

osoby fizyczne;
osoby prawne, w tym także tzw. ułomne osoby prawne;
inna spółka osobowa;
a także małżonkowie.

WAŻNE – spółka cywilna nie może być wspólnikiem w spółce jawnej, a tylko wspólnicy tej spółki.

Zgodnie z przepisem art. 22 § 2 KSH każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Co więcej, odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki istnieje także wówczas, gdy spółka uległa likwidacji.

Odpowiedzialność, którą regulują przepisy art. 22 § 2 i art. 31 KSH ma charakter:

osobisty,
nieograniczony,
solidarny ze spółką i z pozostałymi wspólnikami.

WAŻNE – odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za dług spółki powstaje w stosunku do każdego ze wspólników oddzielnie.

W orzecznictwie wskazuje się, że:

Subsydiarna (posiłkowa) odpowiedzialność wspólnika polega na tym, że uzupełnia ona odpowiedzialność spółki i sprowadza się do tego, że gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, to dopiero wówczas można sięgnąć do majątków wspólnika. Posiłkowy charakter tej odpowiedzialności oznacza zatem, że nie można zaspokoić się z majątku wspólnika, jeżeli nie wykorzystano drogi sięgnięcia do majątku samej spółki i także to zagadnienie aktualizuje się na etapie postępowania egzekucyjnego [por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 października 2019 r., sygn. akt III AUa 806/18];
Z istoty solidarności wynika, że spółka jawna i jej wspólnicy są zobowiązani w ten sposób, iż wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich tych podmiotów łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregoś z dłużników zwalnia pozostałych. Sprawa o świadczenie, za które dłużnicy odpowiadają solidarnie, nie musi się zatem toczyć z udziałem ich wszystkich, a wyrok nie musi dotyczyć ich niepodzielnie. Solidarność bierna istnieje w interesie wierzyciela, nie może więc on być zmuszony do prowadzenia sprawy przeciwko wszystkim dłużnikom, jeżeli jest to sprzeczne z jego interesem [por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt IV CSK 503/15].

Umowa spółki jawnej

Umowa spółki jawnej może zostać zawarta na dwa sposoby, tj.:

poprzez zawarcie umowy spółki jawnej w formie pisemnej i jej zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców;
poprzez zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym.

WAŻNE – poza tradycyjnymi formami zawarcia umowy spółki jawnej, tj. poprzez zawarcie jej na piśmie albo na wzoru umowy w systemie teleinformatycznym wyróżnia się również możliwość powstania spółki jawnej poprzez przekształcenie innej spółki w spółkę jawną. Zgodnie z przepisu art. 551 § 1 KSH Spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształcona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą).

Forma pisemna

Przede wszystkim należy zaznaczyć, iż umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności [tak art. 23 KSH]. Jednakże należy zapamiętać, że w przypadku gdy dojdzie do zawarcia umowy spółki jawnej w formie pisemnej, w której wspólnik zobowiązał się do wniesienia tytułem wkładu własność nieruchomości, to niezbędne staje się zawarcie (po zarejestrowaniu spółki) odrębnej umowy w formie aktu notarialnego przenoszącej własność tej nieruchomości na rzecz spółki jawnej.

Wzór umowy spółki jawnej zawartej w zwykłej formie pisemnej znajdziesz tutaj.

Wzorzec umowy

Zgodnie z przepisem art. 23(1) KSH:

Umowa spółki jawnej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy [por. § 1];
Zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym [por. § 2];
Umowa spółki jawnej, o której mowa w § 1, jest zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisami elektronicznymi wspólników [por. § 3];
Umowa spółki jawnej, o której mowa w § 1, może być również zmieniona, w zakresie postanowień zmiennych umowy, przy wykorzystaniu wzorca uchwały zmieniającej umowę spółki udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio. Jeżeli umowa nie jest zmieniana przy wykorzystaniu wzorca uchwały, zmiana następuje przez sporządzenie nowego tekstu umowy spółki [por. § 4];
Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzorzec umowy oraz wzorzec uchwały zmieniającej umowę spółki jawnej, a także wzorce innych uchwał i czynności wykonywanych w systemie teleinformatycznym, mając na względzie potrzebę ułatwienia zakładania spółek, zapewnienia sprawności postępowania przy ich zakładaniu oraz sprawności postępowania sądowego w przedmiocie ich rejestracji, wdrożenia ułatwień w ich funkcjonowaniu, a także konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego [por. § 5].

Tryb utworzenia spółki jawnej zgodnie z powyższymi regulacjami polega na oparty jest na:

zawarciu umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca poprzez wypełnienie formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenie umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym;
zgłoszeniu spółki do rejestru i wpisaniu do rejestru.

WAŻNE – istnieje również możliwość zmiany umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym – jednakże zmiana w tym trybie może zostać dokonana tylko wtedy, gdy umowa spółki jawnej została zawarta z wykorzystaniem wzorca umowy. Niemniej warto zapamiętać, że zmiana możliwa jest tylko co do określonych danych wynikających z wzorca umownego, które mogą zostać zmienione.

Elementy umowy spółki jawnej

Obowiązkowymi elementami, które muszą zostać zawarte w umowie spółki jawnej są:

firma i siedziba spółki;
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Elementy zgłoszenia spółki jawnej do sądu rejestrowego

Z kolei przepis art. 26 § 1 KSH określa elementy, jakie powinno zawierać zgłoszenia spółki jawnej do sądu rejestrowej. Wśród tych elementów należy wyróżnić:

firmę, siedzibę i adres spółki;
przedmiot działalności spółki;
nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych;
nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji.

Warto również zapamiętać, że:

Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru [por. art. 25(1) § 1 KSH];
Wszelkie zmiany danych wymienionych w art. 26 § 1 KSH (dotyczących elementów zgłoszenia spółki jawnej do rejestru) powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu [por. art. 26 § 2 KSH];
Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru [por. art. 26 § 3 KSH].

Zgodnie z przepisem art. 694(1)§ 1 KPC wniosek do sądu rejestrowego prowadzącego Krajowy Rejestr Sądowy składa podmiot podlegający wpisowi do tego rejestru, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W wypadku spółki jawnej prawo i obowiązek zgłoszenia zawiązanej spółki jawnej do rejestru spoczywa na każdym wspólniku.

WAŻNE – spółka cywilna, może zostać przekształcona w spółkę jawną jednakże umowa spółki jawnej nie może być zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, co oznacza, że musi zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej. Przekształcenie wymaga jednak zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników.

Podsumowanie

Spółkę jawną niewątpliwie charakteryzują dwie cechy, tj. prowadzenie przedsiębiorstwa oraz prowadzenie tego przedsiębiorstwa pod własną firmą. Z kolei podstawowym sposobem prowadzącym do powstania spółki jawnej jest zawarcie umowy spółki jawnej.

Zastanawiasz się czym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak ją założyć i gdzie zgłosić? W tym kompendium przedstawimy wszystkie najważniejsze informacje dotyczące rejestracji tejże spółki w oparciu o przepisy prawa.