Odpowiedzialność prawna za czyny nieuczciwej konkurencji

Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach – w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów.

Zastanawiasz się co w przypadku, gdy podmiot podejmie działanie będące czynem nieuczciwej konkurencji? Pamiętaj, że wszelkie czyny godzące w uczciwość konkurencyjną podlegają odpowiedzialność prawnej, o czym przeczytasz w niniejszym artykule.

Odpowiedzialność cywilna

Podstawowym cywilnoprawnym instrumentem ochrony przedsiębiorcy przeciwko czynom nieuczciwej konkurencji są roszczenia, które mogą być dochodzone na drodze postępowania sądowego.

Każdego z roszczeń wymienionych w przepisie art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji można dochodzić odrębnym pozwem. Tym samym w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

• zaniechania niedozwolonych działań;
• usunięcia skutków niedozwolonych działań;
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
• naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Warto zapamiętać, że również sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania. A w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, na wniosek uprawnionego, może zobowiązać pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, w szczególności sposób dokonania czynu, wartość informacji, których dotyczył czyn, skutek czynu oraz prawdopodobieństwo dokonania czynu nieuczciwej konkurencji w przyszłości, a w przypadku, jeżeli pozwanym jest osoba fizyczna – jeżeli dodatkowo nie sprzeciwia się temu uzasadniony interes pozwanego, w szczególności wzgląd na ochronę jego dóbr osobistych. Sposób i zakres podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku nie może prowadzić do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.

Z roszczeniami dotyczącymi działań w postaci:

• zaniechania niedozwolonych działań;
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony

– może wystąpić krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców.

Chcesz wiedzieć na czym polega ochrona konkurencji i konsumentów? Jeśli tak, to przejdź do tego artykułu.

Odpowiedzialność karna

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

Zgodnie z przepisem art. 23 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:

• Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 [por. ustęp 1];
• Tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej [por. ustęp 2];
• Karze określonej w ust. 1 podlega, kto ujawnia lub wykorzystuje informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, z którą zapoznał się, biorąc udział w rozprawie lub w innych czynnościach postępowania sądowego dotyczącego roszczeń z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa albo przez dostęp do akt takiego postępowania, jeżeli w postępowaniu tym została wyłączona jawność rozprawy [por. ustęp 3].

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności [por. art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji].

Wobec powyższego przestępstwem jest zatem ujawnienie lub wykorzystanie we własnej działalności gospodarczej informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa, a ten kto popełni opisane przestępstwo podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Kopiowanie produktu

Zgodnie z przepisem art. 24 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji kto, za pomocą technicznych środków reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Tym samym działania mające na celu skopiowanie (powielenie produktu) i następnie wprowadzenie go do obrotu, czyli oferowanie do sprzedaży, przekazanie go w formie darowizny, czy też poprzez dokonanie (zawarcie) innej czynności rozporządzającej, wskutek czego klient zostaje wprowadzony w błąd podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Bez znaczenia dla bytu przestępstwa określonego w tym przepisie pozostaje, czy narażenie na niebezpieczeństwo wprowadzenia klientów w błąd wiąże się ze skopiowanym produktem gotowym czy też ze skopiowanym półproduktem, stanowiącym widoczny element składowy wyrobu finalnego [tak postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 12 października 2006 r., sygn. akt III KK 58/06].

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na rozumienie pojęcia „klient”, którym to w rozumieniu art. 24 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest zarówno kontrahent sprawcy kopiowania produktu, będący też przedsiębiorcą, jak i konsument.

Inne przestępstwa

Wśród innych przestępstw wynikających z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji należy wyróżnić:

• Organizowanie systemu sprzedaży lawinowej – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8;
• Fałszywe oznaczenie lub brak oznaczenia towarów i usług – kara aresztu albo grzywny;
• Fałszywe oznaczenie w zakresie reklamy lub sprzedaży – kara aresztu albo grzywny;
• Rozpowszechnianie fałszywych informacji o przedsiębiorstwie – kara aresztu albo grzywny;
• Przysporzenie korzyści majątkowej lub osobistej sobie, swojemu przedsiębiorstwu lub osobom trzecim, rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o swoim przedsiębiorstwie lub przedsiębiorcy, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwa – kara aresztu albo grzywny.

WAŻNE

– ściganie przewidzianych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego, a wykroczeń – na żądanie pokrzywdzonego.

Praktyczne orzecznictwo sądowe

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy z dnia 30 maja 2022 r., sygn. akt XXIII Zs 43/22

• Informacje składające się na tajemnicę przedsiębiorstwa muszą posiadać pewną wartość ekonomiczną, to znaczy – ich wykorzystanie przez innego przedsiębiorcę zaoszczędza mu wydatków lub przysparza mu więcej zysków. Wartość gospodarcza informacji musi mieć walor obiektywny, a zatem samo przekonanie przedsiębiorcy o wartości posiadanych przez niego informacji jest niewystarczające.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi – V Wydział Karny Odwoławczy z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. akt V Kz 467/18

• Odpowiedzialność za wykroczenie z art. 26 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji podlega ten tylko, kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu szkodzenia przedsiębiorcy.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – I Wydział Cywilny z dnia 10 sierpnia 2022 r., sygn. akt I AGa 260/21

• W myśl art. 13 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji naśladownictwo jest zakazane tylko wtedy, gdy prowadzi do ryzyka wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu. Pozwany mógł więc zlecić produkcję, a następnie sprzedawać produkt podobny – „naśladujący” produkt powoda, z tym zastrzeżeniem, że nie mógł wywoływać błędu co do odrębności własnego produktu.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 11 lutego 2020 r., sygn. akt I AGa 39/19

• Uczciwa reklama powinna mieć charakter pozytywny, tj. powinna zmierzać do zachęcenia klientów do nabywania produktów reklamującej się firmy, a nie zniechęcać ich do korzystania z oferty firm konkurencyjnych przez amoralne podważanie ich rzetelności.

Podsumowanie

Niewątpliwie, na mocy analizowanej ustawy, zwalczanie nieuczciwej konkurencji jest zapewnione środkami prawa cywilnego i karnego. Ustawa wprost określa zasady odpowiedzialności cywilnoprawnej i karnoprawnej za czyny nieuczciwej konkurencji, dlatego każdorazowo gdy mamy podejrzenie, iż dochodzi do działań sprzecznych z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagrażają lub naruszają interes innego przedsiębiorcy lub klienta, to należy odnieść się do przepisów ustawy, które mogą okazać się pomocne w zidentyfikowaniu charakteru działania.

A jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat kradzieży własności intelektualnej w sieci i odpowiedzialność prawnej, to przejdź do tego artykułu.