Kwalifikowanie działań twórczych jako umowy o dzieło. Wyjaśnienia MRiPS dotyczące umów o dzieło

Wiele osób ma problem, w jaki sposób zakwalifikować wykonywanie czynności w ramach umowy o dzieło, żeby nie było to zakwestionowane przez ZUS. Jak na razie wszystkie umowy o dzieło są zwolnione ze składek ZUS, zarówno społecznych, jak i ze składki zdrowotnej, dlatego ten obszar jest narażony na spory z organem ZUS. W dzisiejszej publikacji opiszemy, w jaki sposób MRiPS wyjaśniło kwalifikowanie działań twórczych jako umowy o dzieło.

Umowa o dzieło – co ją wyróżnia?

Na temat umów cywilnoprawnych pisaliśmy niejednokrotnie na łamach naszych publikacji. Zauważalna jest cienka granica pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło, dlatego może dojść do błędnej kwalifikacji, a to rodzi poważne konsekwencje na gruncie rozliczeń z ZUS.

Dla krótkiego przypomnienia wymienimy kluczowe elementy, które wyróżniają umowę o dzieło na tle umowy zlecenie:

Umowa o dzieło a ZUS

Jak już wspomnieliśmy umowa o dzieło co do zasady nie podlega pod składki ZUS, są jednak od tej generalnej zasady pewne wyjątki.

W innych przypadkach osoba, która zawrze umowę o dzieło nie będzie miała obowiązku zapłaty składek społecznych ani składki zdrowotnej. Od umowy o dzieło naliczana jest jedynie zaliczka na podatek dochodowy.

Interpelacja do MRiPS

W lutym 2023 roku została skierowana interpelacja nr 39214 do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) w sprawie kwestionowania przez ZUS umów o dzieło zawieranych ze współpracownikami w branży marketingowej. Zagadnienie dotyczyło tworzenia, na zlecenie firmy, krótkich filmów reklamowych publikowanych w mediach społecznościowych. ZUS zakwestionował rodzaj umowy wskazując, że czynności mają charakter powtarzalny i powstały w oparciu o wytyczne zlecającego, a więc trudno im przypisać charakter oryginalnego pomysłu twórcy. Brakuje jednoznacznych i wiążących przepisów, które w sposób przejrzysty regulowałyby problem kwalifikowania działań twórczych jako umowy o dzieło. Dlatego w interpelacji zwrócono się z prośbą o jednoznaczną interpretację opisanych przypadków pod kątem kwalifikowania jako umowy o dzieło. W ocenie wnioskodawców wartość twórcza dzieł jest niekwestionowana, a ZUS zajmuje najmniej korzystne dla twórców stanowisko.

Wyjaśnienia MRiPS dotyczące umów o dzieło

W odpowiedzi sekretarz stanu w MRiPS wskazał co następuje.

Do najistotniejszych cech określających umowy o dzieło należy zaliczyć:

1. Przedmiotem umowy o dzieło jest zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła rozumianego, jako osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Dzieło powinno się wyróżniać na tle innych rezultatów pracy na rynku, żeby nie zatraciło swojego indywidualnego charakteru, powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności twórcy.
2. W umowie o dzieło przyjmujący zamówienie odpowiada za osiągnięcie rezultatu bądź jego brak, bez względu na to, czy dołożył należytej staranności przy jego wykonywaniu.
3. W umowie o dzieło rezultat, do którego osiągnięcia zobowiązuje się przyjmujący zamówienie, powinien być przy spełnieniu określonych warunków obiektywnie pewny.
4. Czynności nie mogą być powtarzalne i odtwórcze.
5. W przypadku umowy o dzieło istnieje możliwość poddania umówionego rezultatu sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.

W odpowiedzi podkreślono również, że ZUS ma prawo weryfikować charakter zawartej umowy celem ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych. Takie działania zmierzają do ustalenia prawidłowych danych w zakresie zgłaszania do ubezpieczeń, obliczania składek oraz w zakresie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie przybliżone również dane na temat liczby kontroli w branży marketingowej, która była taka sama w 2021, jak i w 2022 roku, trudno więc mówić o wzmożonych kontrolach ZUS w tej branży. W ocenie sekretarza stanu ZUS kwalifikuje umowy o dzieło zgodnie z obowiązującymi przepisami, z poszanowaniem praw ubezpieczonych i płatników składek. Brak działania ze strony ZUS w tym zakresie byłoby sprzeczne z prawem i stanowiłoby naruszenie praw osób, które zostałyby wyłączone z ochrony ubezpieczeniowej.

Podsumowanie

Jak widać temat związany z problemami kwalifikowania umów o dzieło jest cały czas aktualny. W odpowiedzi nie podano żadnych nowych informacji, które stanowiłyby przełom w sprawie, pojawiają się takie same lub podobne określenia charakteryzujące umowę o dzieło. MRiPS podkreśla, że ZUS ma pełną autonomię w zakresie dokonywania ocen umów o dzieło pod kątem podlegania, w szczególności, pod ubezpieczenia społeczne. W tej sytuacji przedsiębiorcy z branży marketingowej powinni wiedzieć, że kwalifikowanie zawieranych przez nich umów o dzieło może być kwestionowane przez ZUS. Wydaje się, że właściwym byłoby skierowanie zapytania do ZUS w indywidualnej sprawie. Trzeba pamiętać, że termin przedawnienia składek ZUS wynosi 5 lat a jest to dość długi okres, w którym ZUS ma prawo przeprowadzić kontrolę w zakresie prawidłowości zgłoszeń i rozliczeń. Wydawane interpretacje ZUS czy wyroki sądowe bardzo często są sprzeczne, a to nie ułatwia sprawy płatnikom.