Stowarzyszenie zwykłe – czym jest ?

Zgodnie z ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Wśród stowarzyszeń wyróżniamy stowarzyszenia zwykłe i rejestrowe. Stowarzyszenie zwykłe w odróżnieniu od stowarzyszenia rejestrowego jest uproszczoną formą stowarzyszenia, które m.in. nie posiada osobowości prawnej, a więcej na jego temat przeczytasz w niniejszym artykule.

Czym jest stowarzyszenie?

Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych [por. art. 2 pkt 1 Prawo o stowarzyszeniach].

Tym samym w ślad za ustawową definicją stowarzyszenia wskazać należy, że stowarzyszenie posiada następujące cechy, tj.:

• dobrowolność;
• samorządność;
• trwałe zrzeszenia o celach niezarobkowych.

Dodatkowo wśród innych cech stowarzyszenia oprócz dobrowolności, samorządności, trwałości zrzeszenia o celach niezarobkowych należy wyróżnić takie cechy jak:

• możliwość samodzielnego określenia swoich celów, programów działania i struktur organizacyjnych;
• uchwalanie aktów wewnętrznych dotyczących działalności stowarzyszenia;
• opieranie działalności na pracy społecznej swoich członków;
• możliwość zatrudnienia pracowników (w tym swoich członków) do prowadzenia swych spraw stowarzyszenie.

Rodzaje stowarzyszeń:

• stowarzyszenie zwykłe – uproszczona forma nieposiadająca osobowości prawnej, uregulowane zostało w rozdziale 6 ustawy Prawo o stowarzyszeniach;
• stowarzyszenie rejestrowane – wymaga rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, uregulowane w rozdziale 2 ustawy prawo o stowarzyszeniach.

Więcej na temat stowarzyszeń przeczytasz tutaj.

Stowarzyszenie zwykłe – informacje ogólne

Z kolei stowarzyszenie zwykłe jest uproszczoną formą stowarzyszenia, które nie posiada osobowości prawnej. Brak osobowości prawnej oznacza w szczególności brak zdolności do czynności prawnej i brak własnego majątku. Jednakże podkreślić należy, że stowarzyszeniom zwykłym przysługuje zdolność sądowa, czyli zdolność występowania w procesach cywilnych.

Stowarzyszenie zwykłe jest:

• dobrowolnym;
• samorządnym;
• trwałym zrzeszeniem osób fizycznych o celach niezarobkowych.

Stowarzyszenie zwykłe może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Stowarzyszeniu zwykłemu niewątpliwie przysługuje zdolność sądowa jako organizacji społecznej, jednak legitymację procesową, a zatem zdolność do czynności procesowych posiadają jedynie wszyscy członkowie tego stowarzyszenia. Oznacza to, że przedstawiciel wskazany w regulaminie może reprezentować stowarzyszenie zwykłe, jeżeli pozostali członkowie stowarzyszenia upoważnią go do tego w należytej formie prawnej. Właściwym dokumentem, z którego wynika upoważnienie do udzielenia pełnomocnictwa procesowego przez stowarzyszenie zwykłe, jest dokument podpisany przez wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego. Źródłem takiego upoważnienia nie można natomiast uznać regulaminu, jako dokumentu statuującego tylko powstanie stowarzyszenia zwykłego [tak Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 lutego 2018 r., sygn. akt II OSK 1157/17].

Osoby zamierzające założyć stowarzyszenie zwykłe w pierwszej kolejności powinny uchwalić regulamin działalności określający w szczególności:

• nazwę stowarzyszenia zwykłego;
• cele działalności stowarzyszenia;
• teren działania;
• siedzibę;
• środki działania;
• przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarząd:
  • jeśli zostanie ustanowiony zarząd, to regulamin winien określać tryb jego wyboru oraz uzupełniania składu, kompetencje, warunki ważności jego uchwał oraz sposób reprezentowania stowarzyszenia zwykłego, w szczególności zaciągania zobowiązań majątkowych;
  • jeśli zostanie ustanowiony organ kontroli wewnętrznej, określa w regulaminie działalności tryb jego wyboru, uzupełniania składu oraz jego kompetencje;
• zasady dokonywania zmian regulaminu działalności;
• sposób nabycia i utraty członkostwa;
• sposób rozwiązania stowarzyszenia zwykłego.

Minimalna ilość osób, które mogą założyć stowarzyszenie, to 3 osoby. Każdy członek odpowiada za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi członkami oraz ze stowarzyszeniem. Odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy egzekucja z majątku stowarzyszenia zwykłego okaże się bezskuteczna.

Podejmowanie przez przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarząd czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymaga uprzedniej zgody wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego oraz udzielenia przez nich pełnomocnictwa do dokonania tych czynności.

Czynnościami przekraczającymi zakres zwykłego zarządu są w szczególności:

• nabycie oraz zbycie nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego;
• ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego;
• zawarcie umowy kredytu albo pożyczki;
• przejęcie długu, uznanie długu, zwolnienie z długu, przystąpienie do długu, zawarcie umowy poręczenia lub zawarcie innej podobnej umowy;
• zaciągnięcie innych zobowiązań przekraczających wartość 10 000 zł.

Wpis do ewidencji

Stowarzyszenie zwykłe powstaje i może rozpocząć działalność z chwilą wpisu do ewidencji. Wniosek o wpis do ewidencji powinien zawierać następujące elementy, tj.:

• regulamin działalności;
• listę założycieli stowarzyszenia zwykłego, zawierającą ich imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli;
• imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo członków zarządu;
• imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL członków organu kontroli wewnętrznej, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ;
• adres siedziby stowarzyszenia zwykłego

Organ nadzorujący dokonuje wpisu do ewidencji w terminie 7 dni od dnia wpływu zgłoszenia, chyba że został złożony wniosek, o którym mowa w przepisie art. 41 Prawo o stowarzyszeniach (Sąd rejestrowy, na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora, może zakazać założenia stowarzyszenia zwykłego, jeżeli nie spełnia ono warunków określonych w przepisach prawa) bądź uprawomocnienia się orzeczenia odrzucającego albo oddalającego wniosek o wpis do ewidencji stowarzyszenia zwykłego.

W przypadku gdy organ nadzorujący nie dokona wpisu do ewidencji w terminie 7 dni od dnia wpływu wniosku o wpis lub uzupełnienia jego braków i nie został złożony wniosek, o którym mowa w art. 41, przedstawicielowi reprezentującemu stowarzyszenie zwykłe albo zarządowi przysługuje prawo wniesienia skargi na bezczynność do sądu administracyjnego. Natomiast jeśli dojdzie do wpisu, to organ nadzorujący informuje niezwłocznie przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarząd o dokonaniu wpisu do ewidencji albo bezskuteczności wniosku o wpis.

W ewidencji zamieszcza się:

• nazwę stowarzyszenia zwykłego, jego cel lub cele, teren i środki działania oraz adres siedziby;
• imię i nazwisko przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo członków zarządu oraz sposób reprezentowania stowarzyszenia zwykłego przez zarząd, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ;
• imię i nazwisko członków organu kontroli wewnętrznej, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ;
• informacje o regulaminie działalności i jego zmianach;
• informację o posiadaniu statusu organizacji pożytku publicznego;
• informacje o przekształceniu lub rozwiązaniu stowarzyszenia zwykłego;
• imię i nazwisko likwidatora stowarzyszenia zwykłego;
• informacje o zastosowaniu wobec stowarzyszenia zwykłego środków, o których mowa w rozdziale 3 ustawy Prawo o stowarzyszeniach.

Warto również zapamiętać, że:

• ewidencja jest jawna i udostępniana na stronie podmiotowej organu nadzorującego w Biuletynie Informacji Publicznej. Każdy ma prawo otrzymania zaświadczeń z ewidencji;
• dokumenty złożone do organu nadzorującego stanowią akta ewidencyjne, które są dostępne dla osób mających interes prawny;
• ewidencja może być prowadzona w systemie teleinformatycznym.

Ograniczenia działalności stowarzyszenia zwykłego

Stowarzyszenie zwykłe nie może:

• powoływać terenowych jednostek organizacyjnych;
• zrzeszać osób prawnych;
• prowadzić działalności gospodarczej;
• prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego.

Finansowanie stowarzyszenia zwykłego

Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na działalność ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej oraz otrzymywać dotacje na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Przekształcenie stowarzyszenia zwykłego w stowarzyszenie rejestrowe

Stowarzyszenie zwykłe liczące co najmniej siedmiu członków, może przekształcić się w stowarzyszenie. Przekształcenie stowarzyszenia zwykłego wymaga zgody wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego, wyrażonej w drodze uchwały, zawierającej:

• nazwę i siedzibę stowarzyszenia;
• powołanie władz stowarzyszenia;
• przyjęcie statutu stowarzyszenia, który stanowi załącznik do uchwały;
• sprawozdanie finansowe stowarzyszenia zwykłego sporządzone na określony dzień w miesiącu poprzedzającym podjęcie uchwały o przekształceniu, które stanowi załącznik do uchwały.

Warto mieć również na uwadze obowiązek w postaci zawiadamiania członków stowarzyszenia zwykłego o zamiarze przekształcenia nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia uchwały o przekształceniu. Do takiego zawiadomienia należy dołączyć:

• projekt statutu stowarzyszenia;
• informacje o aktywach i pasywach stowarzyszenia zwykłego.

Przekształcenie stowarzyszenia zwykłego następuje z chwilą wpisu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego, a sąd rejestrowy przesyła niezwłocznie właściwemu organowi nadzorującemu odpis postanowienia o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego wraz z zaświadczeniem o wpisie stowarzyszenia. Właściwy organ nadzorujący z urzędu wykreśla stowarzyszenie zwykłe z ewidencji. Wniosek o wpis stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego składają i podpisują wszyscy członkowie zarządu, a do wniosku dołącza się uchwałę o przekształceniu wraz z zaświadczeniem o wpisie stowarzyszenia zwykłego do ewidencji, wydanym nie wcześniej niż na 3 miesiące przed dniem podjęcia uchwały o przekształceniu.

Stowarzyszenie zwykłe zostaje rozwiązane bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego z chwilą wpisu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego.

Z chwilą wpisu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego wstępuje ono we wszystkie prawa i obowiązki stowarzyszenia zwykłego, a członkowie stowarzyszenia zwykłego stają się członkami stowarzyszenia. Członkowie przekształcanego stowarzyszenia zwykłego odpowiadają na dotychczasowych zasadach, solidarnie ze stowarzyszeniem za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego, powstałe przed dniem przekształcenia, przez okres roku, licząc od dnia przekształcenia.

Podsumowanie

Stowarzyszenie zwykłe w porównaniu do stowarzyszenia rejestrowego różni się przede wszystkim uproszczoną i odformalizowaną procedurą jego założenia. Oba te stowarzyszenia różni przede wszystkim sposób rejestracji, minimalna liczba członków stowarzyszenia, która jest niezbędna do jego powołania, struktura władz, możliwość prowadzenia działalności gospodarczej czy też posiadanie oddziałów terenowych.

A jeśli chcesz wiedzieć czy jest fundacja i jak ją założyć, to przejdź do tego artykułu.