Czym jest przekaz świadczenia ? Wzór przekazu do pobrania

Przekaz świadczenia zasadniczo kojarzy się z tym, że jedna osoba upoważnienia drugą osobę do spełnienia świadczenia na rzecz osoby trzeciej.

O tym jakie spoczywają obowiązki na podmiotach uczestniczących w przekazie przeczytasz w niniejszym artykule.

Przekazanie świadczenia – czym jest?

Zgodnie z przepisem Art. 921(1) Kodeksu cywilnego Kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego.

Przekaz świadczenia opiera się na stosunku trzech podmiotów, które uczestniczą w spełnieniu jednego świadczenia. Przekazującym poleca przekazanemu spełnienie określonego świadczenia na rzecz osoby odbiorcy przekazu.

Stronami przekazania świadczenia są:

• Przekazujący;
• Przekazany;
• odbiorca przekazu.

Niewątpliwie przekaz zakłada istnienie trzech podmiotów i polega na tym, że jedna osoba poleca innej osobie spełnienie określonego świadczenia na rzecz osoby trzeciej. Z przekazem łączą się dwa odrębne stosunki prawne, tj.:

• stosunek pokrycia pomiędzy przekazującym a przekazanym;
• stosunek waluty pomiędzy przekazującym a odbiorcą przekazu.

Z kolei po stronie odbiorcy przekazu powstają dwa roszczenia:

• wobec przekazującego, wynikające ze stosunku umowy,
• wobec przekazanego, wynikające z przyjęcia przekazu. Przekazujący zostaje zwolniony z długu, jaki ciąży na nim wobec odbiorcy przekazu, dopiero gdy przekazany spełni świadczenie do rąk odbiorcy przekazu.

Przekaz świadczenia może być dokonany w każdej formie, tj.:

• pisemnej albo
• ustnej.

Jednakże dla celów dowodowych rekomenduje się zawarcie przekazu w formie pisemnej.

W literaturze również określono cel przekazu. Wskazuje się zatem, że „celem przekazu jest umożliwienie wykonania dwóch zobowiązań poprzez jedną czynność świadczenia (zobowiązania przekazującego wobec odbiorcy przekazu oraz zobowiązania przekazanego wobec przekazującego). Prowadzi to do przyspieszenia i obniżenia kosztów wykonywania zobowiązań” [tak K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 31, Warszawa 2023].

O charakterze przekazu wypowiedziały się sądy powszechne, przykładowo:

• Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt VII AGa 1893/18 wskazując, że „zgodnie z treścią art. 9211 k.c., kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego. Przekaz ujmowany jest jako czynność prawna jednostronna, która ma charakter upoważaniający. Jej treścią jest podwójne upoważnienie – do spełnienia świadczenia przez przekazanego i do jego odbioru przez odbiorcę przekazu. Przekaz nie jest natomiast ani czynnością prawną zobowiązującą ani rozporządzającą”;
• Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 6 listopada 2018 r., sygn. akt I ACa 1017/18 wskazując, że „przekaz jest jednostronną czynnością prawną o charakterze upoważniającym. Jak wskazał w powołanym wyroku Sąd Najwyższy, przekaz nie ma charakteru ani zobowiązującego ani rozporządzającego. Jest czynnością niezależną od stosunku waluty (przekazujący i przekazany) i pokrycia (przekazujący i odbiorca)”.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie rozstrzygają, jakie świadczenie może być przedmiotem przekazu, jednakże najczęściej w praktyce przedmiotem przekazu są świadczenia pieniężne, rzadziej papiery wartościowe i rzeczy zamienne.

Skutkiem przyjęcia przekazu przez przekazanego jest powstanie obowiązku świadczenia do rąk odbiorcy przekazu, ale nie oznacza to automatycznego umorzenia długu wynikającego ze stosunku waluty. Dopiero spełnienie świadczenia spowoduje, że dojdzie do umorzenia długu przekazującego wobec odbiorcy, ale jednocześnie spełnienia zobowiązania ze stosunku zapłaty. Stosunek zapłaty ma charakter samodzielny i istnieje nadal pomimo dokonania przez przekazującego przekazu i jego przyjęcia przez przekazanego. Do czasu przyjęcia przekazu zobowiązani wobec odbiorcy są zarówno przekazujący, jak i przekazany (na podstawie akceptu, który stanowi podstawę powstania stosunku zapłaty [por. M. Glicz [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 921(5)].

Przyjęcie przekazu

Zgodnie z przepisem art. 921(2) Kodeksu cywilnego:

• Jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje, obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w przekazie [por. § 1];
• W takim wypadku przekazany może powoływać się tylko na zarzuty wynikające z treści przekazu oraz na zarzuty, które przysługują mu osobiście względem odbiorcy [por. § 2];
• Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają się z upływem roku [por. § 3].

Obowiązkiem przekazanego jest spełnienie świadczenia określonego w przekazie po uprzednim złożeniu oświadczeniu. Taki dokument powinien być pisemnym oświadczeniem przekazanego, że przekaz przyjmuje. Do takiego oświadczenia o przyjęciu przekazu ma zastosowanie zasada, zgodnie z którą oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

Jeśli zaś chodzi o odwołanie przekazu, to przekazujący może przekaz odwołać, dopóki przekazany nie przyjął go albo nie spełnił świadczenia.

Przekazujący może odwołać przekaz, chyba że przekazany:

• spełnił już świadczenie lub
• przyjął przekaz.

Dla oświadczenia o odwołaniu przekazu nie jest przewidziana forma szczególna. Jednakże jeżeli przekaz miał formę pisemną, to także jego odwołanie powinno mieć formę pisemną.

Przekaz w dług

Jeżeli przekazany jest dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi.

Skutkiem przekazu w dług jest:

• przekazanie przez wierzyciela (przekazującego) należnego mu świadczenia i upoważnienie swojego dłużnika ze stosunku kauzalnego (przekazanego) do spełnienia świadczenia na rzecz podmiotu pozostającego w całości poza tym stosunkiem (pokrycia), ze skutkiem wykonania zobowiązania w tym stosunku oraz jednocześnie wyłącza on swoje uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia przez dłużnika na swoją rzecz;
• przekaz w dług (przez przekazanego) powoduje powstanie dwóch wierzytelności i zwiększenie ilości wierzycieli przekazanego;
• świadczenie przekazanego na rzecz przekazującego wierzyciela nie wywiera żadnego wpływu na wierzytelność odbiorcy do przekazanego (ze stosunku zapłaty);
• definitywny brak możności odmowy wykonania przekazu do rąk odbiorcy przez przekazanego, który przekaz przyjął [tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 marca 2022 r., sygn. akt I ACa 674/21].

Wzór przekazu

Wzór przekazu świadczenia możesz pobrać tutaj.

Podsumowanie

Przekaz jest czynnością, która dokonana jest przez przekazującego i która zawiera upoważnienie dla przekazanego, tj. do spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy oraz dla odbiorcy, tj. do odebrania świadczenia od przekazanego. Należy jednak pamiętać, że spełnienie świadczenia następuje na rachunek przekazującego.