Urlop opiekuńczy oraz 2 dodatkowe dni opieki na dziecko w 2024

2 dni zwolnienia od pracy dla opiekuna dziecka do lat 14 i 5 dni urlopu opiekuńczego to uprawnienia pracowników, którzy z powodu konieczności opieki nad bliskimi, nie mogą świadczyć pracy. Na ile dni przed planowanym zwolnieniem lub urlopem pracownik musi poinformować pracodawcę? Czy pracodawca może mu odmówić? Przeczytaj artykuł i dowiedz się wszystkiego.

Urlop opiekuńczy i 2 dni opieki na dzieckiem – podstawa prawna

Zgodnie z art. 188 § 1 Kodeksu Pracy (dalej k.p.), pracownikowi wychowującemu co najmniej jedno dziecko, które nie ukończyło 14 roku życia, przysługuje 2 dni zwolnienia od pracy lub 16 godzin z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Potocznie na to świadczenie mówi się: 2 dni opieki nad dzieckiem, choć k.p. nie nakazuje, aby przyczyną zwolnienia była opieka.

Przepisy nie wskazują, w jakich sytuacjach przysługuje zwolnienie, więc opiekun dziecka może o nie wnioskować w każdej sytuacji, kiedy uzna to za konieczne, a we wniosku nie ma obowiązku podawania przyczyny zwolnienia.

Urlop opiekuńczy regulują art. 173¹-173³ k.p., gwarantujące każdemu pracownikowi urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w celu zaopiekowania się członkiem rodziny lub inną osobą zamieszkującą to samo gospodarstwo domowe wymagającą pomocy ze względów medycznych. Do członków rodziny zaliczani są: rodzice, dzieci i współmałżonek. We wniosku o urlop opiekuńczy należy wskazać przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia. Urlop opiekuńczy jest bezpłatny.

Te dwa świadczenia się łączą – tzn. jeśli rodzic dziecka do lat 14 wykorzysta 5 dni urlopu opiekuńczego w celu opieki nad dzieckiem wymagającej takiej opieki ze względów medycznych, ma wciąż prawo do 2 dni zwolnienia od pracy.

Przykład 1

Pracownik skorzystał z 5 dni urlopu opiekuńczego w celu opieki nad 13-letnim dzieckiem, które złamało rękę. Za ten okres nie otrzyma wynagrodzenia. Pozostaje mu 2 dni zwolnienia od pracy (przysługują one bez względu na przyczynę zwolnienia) z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Na ile dni wstecz zawiadomić o zwolnieniu lub urlopie?

K.p nie precyzuje, na ile dni przed zwolnieniem “na dziecko” lub urlopem opiekuńczym pracownik jest zobowiązany złożyć stosowny wniosek. Nad tą kwestią pochyla się rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Na mocy § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o terminie i przyczynie nieobecności, o ile jest ona wcześniej wiadoma lub możliwa do przewidzenia.

W razie wystąpienia niespodziewanego zdarzenia uniemożliwiającego stawienie się w pracy, pracownik zobowiązany jest, najszybciej jak to możliwe, powiadomić pracodawcę o nieobecności.

Pracodawca nie może odrzucić wniosku o zwolnienie lub urlop, jeżeli powyższe terminy zostaną zachowane. Pracodawca, który odmówi, naruszy tym samym przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i o urlopie opiekuńczym. Podlega to karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

Urlop opiekuńczy 2024 – podsumowanie

Pracownik wychowujący dziecko do lat 14 ma prawo do 2 dni zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem a każdy pracownik – do 5 dni urlopu opiekuńczego z tytułu opieki nad bliską osobą wymagającą pomocy ze względów medycznych.

W przypadku wcześniejszej wiedzy (lub możliwości przewidzenia), że opieka nad dzieckiem lub urlop opiekuńczy będą koniecznością, pracownik powinien poinformować pracodawcę z wyprzedzeniem. Jeżeli jednak zwolnienie lub urlop wynikają z przyczyn nagłych i losowych, pracownik jest zobowiązany poinformować o nieobecności i jej przyczynie najszybciej jak to możliwe.