Urlop macierzyński a działalność nierejestrowana

Urlop macierzyński

Urlop macierzyński uregulowany jest w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy i zgodnie z przepisami tejże ustawy prawo do urlopu macierzyńskiego ma kobieta, która urodziła dziecko w czasie trwania stosunku pracy.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
• 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Natomiast po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania wymiaru.

Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko;
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

W przypadku urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej, to pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Warto również zapamiętać, że tydzień urlopu odpowiada siedmiu dniom kalendarzowym przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Natomiast w przypadku, gdy pracownica nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.

W czasie urlopu macierzyńskiego istnieje również ochrona w związku z macierzyństwem. Oznacza to, że w okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego, a także od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części – do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:

• prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem;
• wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca pracownicę lub pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Działalność nierejestrowana a urlop macierzyński

Działalność nierejestrowana charakteryzuje się tym, że:

• może ją prowadzić wyłącznie osoba fizyczna;
• przychód należny z działalności nierejestrowanej nie może przekroczyć w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia brutto – limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej w 2024 roku wynosi od stycznia do czerwca 3 181,50 zł, a od lipca do grudnia 3 225,00 zł;
• osoba fizyczna, które chce wykonywać działalność nieewidencjonowaną w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie wykonywała działalności gospodarczej.

Mając na uwadze przepisy Prawa przedsiębiorców regulujące działalność nierejestrowaną oraz przepisy Kodeksu pracy regulujące kwestie związaną z urlopem macierzyńskim należy wskazać, że przedmiotowe akty prawne nie zabraniają pracownicy będącej na urlopie macierzyńskim do podjęcia działalności nierejestrowanej.

Analogiczna sytuacja będzie dotyczyła również urlopu rodzicielskiego. Przepisy prawa nie zabraniają pracownikowi będącemu na urlopie rodzicielskim do podjęcia działalności gospodarczej. W ramach przypomnienia, urlop rodzicielski udzielany jest:

• jednorazowo albo nie więcej niż w pięciu częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia;
• na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika – rodzica dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Jednakże należy pamiętać, że urlop macierzyński to uprawnienie wynikające ze stosunku pracy, tj. czyli pracownica zatrudniona na podstawie umowy o pracę u danego pracodawcy może skorzystać z prawa do urlopu macierzyńskiego, w przypadku zajścia w ciąże i urodzenia dziecka (z takiego urlopu można skorzystać jeszcze przed przewidywaną datą porodu, jednakże w wymiarze nie większym niż 6 tygodni).

Tym samym mając na uwadze, że urlop macierzyński przysługuje pracownicy, która jest związana z umową o pracę, to należy pamiętać, że przed przystąpieniem do podjęcia działalności nierejestrowanej warto zwrócić uwagę na następujące kwestie, tj.:

• zakaz konkurencji – powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej również jest istotne z punktu widzenia pracownika, który związany umową o pracę ze swoim pracodawcą. Należy pamiętać, że naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (mowa tu o przedsiębiorstwie jako zakładzie pracy pracodawcy) stanowi jeden z czynów nieuczciwej konkurencji. Dlatego w przypadku, gdy pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim i chce podjąć działalność nierejestrowaną, to musi przeanalizować, czy jej działalność nierejestrowana nie będzie stanowić konkurencji dla pracodawcy, u którego jest zatrudniona. Przykładowo zgodnie z przepisem art. 100 §2 ust. 4 Pracownik jest obowiązany w szczególności dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
• obowiązki pracownicze – podczas urlopu macierzyńskiego pracownica nie świadczy faktycznie pracy na rzecz pracodawcy, jednakże po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego i powrocie do zakładu pracy, pracownik zobowiązany jest ponownie do przestrzegania wszystkich obowiązków pracowniczych, przykładowo zobowiązany jest do wykonywania pracy sumiennie i starannie oraz stosowania się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Dodatkowo należy pamiętać, iż świadczenie pracy wynikające z umowy o pracę powinno być realizowane również w czasie pracy, do którego pracownik jest zobowiązany – fakt posiadania działalności nierejestrowanej nie uzasadnia przykładowo możliwości postawienia tejże działalności wyżej od umowy o pracę i modyfikowania treści stosunku umowy o pracę z uwagi na powstałe potrzeby wynikłe z prowadzenia własnej firmy. Realizacja i respektowanie umowy o pracę spoczywa zarówno na pracodawcy, jak i pracowniku – dlatego pracownik, który dodatkowo prowadzi działalność nieewidencjonowaną nie może kosztem obowiązków pracowniczych poświęcać się w czasie pracy u pracodawcy swojej firmie.

Podsumowanie

Skoro przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie zabraniają prowadzenia jednocześnie działalności nierejestrowanej i pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą (praca na podstawie umowy o pracę), to również w okresie urlopu macierzyńskiego czy też urlopu rodzicielskiego można podjąć się działalności nierejestrowanej.