Działalność nierejestrowana a usługi gastronomiczne – czy takie usługi trzeba zgłaszać do sanepidu?

Czym jest działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana uregulowana jest w przepisie art. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców i określana jest jako działalność nieewidencjonowana.

Usługi gastronomiczne a działalność nierejestrowana

Świadczenie usług gastronomicznych może nastąpić zarówno w ramach działalności gospodarczej, jak i w ramach działalności nierejestrowanej. Jednakże w zakresie działalności nieewidencjonowanej wciąż należy pamiętać o konieczności spełniania wszystkich warunków dotyczących prowadzenia takiej działalności.

Fakt, że pomiędzy działalnością gospodarczą a działalnością nierejestrowaną zachodzą zasadnicze różnice, to jednak w przedmiocie świadczenia usług gastronomicznych, czyli usług, które koncertują się na żywności, należy spełnić te same wymagania stawiane przez Państwową Inspekcję Sanitarną.

Jeśli w ramach działalności nierejestrowanej planowane jest prowadzenie działalności na rynku spożywczym w postaci przykładowo świadczenia usług gastronomicznych (pieczenie ciast, przygotowanie cateringu żywieniowego, okolicznościowego, itp.), to należy pamiętać, że istotne jest uzyskanie wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Sanepid a działalność nierejestrowana – procedura

Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 roku ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463).

Zgodnie z przepisem art. 61 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny są organami właściwymi w sprawach rejestracji oraz zatwierdzania, warunkowego zatwierdzania, przedłużania warunkowego zatwierdzenia, zawieszania oraz cofania zatwierdzenia zakładów, które:

• produkują lub wprowadzają do obrotu żywność pochodzenia niezwierzęcego;
• wprowadzają do obrotu produkty pochodzenia zwierzęcego, nieobjętych urzędową kontrolą organów Inspekcji Weterynaryjnej;
• produkują lub wprowadzają do obrotu żywność zawierającą jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego;
• działają na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w tym zakładów prowadzonych przez podmioty zajmujące się recyklingiem.

Należy zapamiętać, że zatwierdzenie i rejestracja zakładu odbywa się na podstawie wniosku złożonego przez zainteresowany podmiot. Tym samym zakłady, o których mowa powyżej, mogą rozpocząć działalność dopiero po zatwierdzeniu lub warunkowym zatwierdzeniu przez właściwy organ.

Jednakże istnieje również katalog zakładów, które zatwierdzenia nie wymagają i są nimi zakłady dotyczące:

• działalności w zakresie dostaw bezpośrednich;
• urządzeń dystrybucyjnych do sprzedaży żywności;
• obiektów lub urządzeń ruchomych lub tymczasowych, uprzednio dopuszczonych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie produkcji lub obrotu żywnością w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej;
• gospodarstw agroturystycznych;
• podmiotów będących drobnymi producentami wina z upraw własnych;
• przedsiębiorców określonych w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich;
• aptek, punktów aptecznych i hurtowni farmaceutycznych określonych przepisami prawa farmaceutycznego;
• sklepów zielarskich;
• przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną innych niż środki spożywcze produktów oraz wprowadzających do obrotu środki spożywcze opakowane, trwałe mikrobiologicznie;
• producentów gazów technicznych na potrzeby podmiotów działających na rynku spożywczym;
• zakładów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w sprzedaży żywności „na odległość” (sprzedaży wysyłkowej), w tym sprzedaży przez Internet;
• zakładów działających na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w tym zakładów prowadzonych przez podmioty zajmujące się recyklingiem;
• podmiotów działających na rynku spożywczym prowadzących produkcję pierwotną;
• podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny żywnością pochodzenia niezwierzęcego;
• podmiotów działających na rynku spożywczym przygotowujących żywność w pomieszczeniach używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne, ale gdzie regularnie przygotowuje się żywność w celu wprowadzenia do obrotu.

W powyższych przypadkach podmiot działający na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością jest obowiązany złożyć wniosek o wpis do rejestru zakładów bez uprzedniego uzyskania zatwierdzenia.

Mając na uwadze powyższe, jeśli chodzi o usługi gastronomiczne, przykładowo w postaci pieczenia ciast, to należy uzyskać wpis i zatwierdzenie zgodnie z przepisem art. 61 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Wniosek o wpis i zatwierdzenie zakładu podlegającego urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy złożyć na co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności.

Dodatkowo należy mieć na uwadze, że podczas kontroli związanej z zatwierdzeniem zakładu wymagana jest następująca dokumentacja, tj.:

• aktualny wynik mikrobiologicznego badania wody dla zakładów nowo otwartych lub dokonujących zmiany/przebudowy instalacji wodnej zakładu, który będzie spełniał wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, określone w aktualnie obowiązujących przepisach prawa;
• umowa najmu lokalu dla podmiotów, które zarejestrowane są w KRS;
• aktualny dokument, który potwierdzi sprawność wentylacji występującej w zakładzie;
• opracowane Instrukcje Dobrej Praktyki Higienicznej.

Jeśli chcesz wiedzieć, czy musisz posiadać kasę fiskalną, jeśli pieczesz ciasta w domu, to przejdź tutaj.

Wniosek do sanepidu – wymogi formalne

Podmioty działające na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością składają wniosek o wpis do rejestru zakładów albo o zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów, w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia działalności.

Wniosek powinien zawierać:

• imię, nazwisko, numer PESEL, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, numer identyfikacyjny REGON, jeżeli taki numer posiada, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);
• numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile wnioskodawca taki numer posiada;
• numer identyfikacyjny w ewidencji gospodarstw rolnych, w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności – w odniesieniu do podmiotów działających na rynku spożywczym prowadzących działalność w zakresie dostaw bezpośrednich;
• określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona w zakładzie, w tym rodzaju żywności, która ma być przedmiotem produkcji lub obrotu;
• określenie lokalizacji zakładu lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Do wniosku dołącza się w przypadku zgłoszenia urządzeń dystrybucyjnych wykaz tych urządzeń zawierający typ urządzenia, nazwę producenta i rok jego produkcji oraz datę uruchomienia.

Wpis do rejestru zakładów następuje na podstawie:

• wniosku podmiotu działającego na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością;
• decyzji o zatwierdzeniu lub warunkowym zatwierdzeniu zakładów, jeżeli są spełnione określone wymagania.

Z kolei wykreślenie z rejestru zakładów następuje na podstawie:

• wniosku podmiotu działającego na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością;
• decyzji właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego;
• decyzji właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego, jeżeli zakład zaprzestał działalności w zakresie produkcji lub obrotu żywnością lub materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, a podmiot działający na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością nie złożył wniosku;
• braku aktualizacji wykazu urządzeń dystrybucyjnych.

Dodatkowo warto wskazać, że rejestr zakładów zawiera następujące dane:

• imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy;
• w przypadku osoby fizycznej – numer ewidencyjny powszechnego elektronicznego systemu ewidencji ludności (PESEL), jeżeli numer taki został nadany;
• numer identyfikacji podatkowej (NIP);
• numer wpisu do ewidencji gospodarstw rolnych;
• określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona w zakładzie, w tym rodzaju żywności, która ma być przedmiotem produkcji lub obrotu;
• termin rozpoczęcia działalności objętej wpisem do rejestru;
• informacje o przeprowadzonych urzędowych kontrolach zakładu;
• decyzje w sprawie wykreślenia z rejestru.

Przykładowo:

Alina postanowiła sprzedawać swoje torty w ramach działalności nierejestrowanej. Do ich wyrobu zakupuje składniki nieodzwierzęce i odzwierzęce w zwykłym supermarkecie. Ciasta piecze w kuchni mieszkania, które wynajmuje i używa do tego celu dostępnych sprzętów np. piekarnika, miksera, zlewozmywaka. Aby mogła sprzedawać takie ciasta w ramach działalności nierejestrowanej, Alina musi:

1. co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności udać się do właściwej ze względu na miejsce zamieszkania Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej i zgłosić zamiar podjęcia działalności nierejestrowanej w zakresie pieczenia tortów w domu w postaci złożenia wniosku o wpis i zatwierdzenie zakładu podlegającego urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej;
2. dostosować pomieszczenie mieszkania, w którym będzie piec i sprzedawać torty, będzie do wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str.1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319);
3. mieć przygotowane dokumenty, które będą podlegały weryfikacji przez sanepid podczas kontroli, tj.: umowę najmu lokalu, umowę na wywóz śmieci, wyniki badań wody, księgę HACCP, dokumentację GHP/GMP (dobre praktyki higieniczne i produkcyjne).

Podsumowanie

Prowadzenie działalności – niezależnie od tego czy w formie działalności gospodarczej czy działalności nierejestrowanej – której przedmiotem jest żywność, wymaga wpisu do rejestru podmiotów, które podlegają kontroli Inspekcji Sanitarnej. Tym samym należy mieć na uwadze, że w pierwszej kolejności trzeba złożyć wniosek o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli sanitarnej, a następnie po przejściu pozytywnej kontroli i otrzymaniu takiego zatwierdzenia i wpisania do rejestru można rozpocząć działalność związaną, przykładowo z usługami gastronomicznymi.