Placówka oświatowa – w jaki sposób można założyć, taką działalność? Rozliczenia względem ZUS i US

Mamy dostęp do szkół publicznych, ale nic nie stoi na przeszkodzie zakładania szkół i placówek niepublicznych, co w ostatnich latach jest dość powszechną praktyką. W dzisiejszej publikacji rozwiniemy temat placówek oświatowych. Odpowiemy na pytanie kto może założyć taką działalność i jak wygląda rozliczenie względem ZUS i urzędu skarbowego.

Pojęcie placówki oświatowej

Zaczniemy najpierw od przybliżenia pojęcia placówki oświatowej. Najlepiej w takim przypadku odwołać się do obowiązujących przepisów podatkowych. W tym przypadku jest to ustawa Prawo oświatowe. Mowa jest w niej m.in., że prawo oświatowe zapewnia w szczególności możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty.

Pod pojęciem placówki oświatowej kryją się następujące jednostki organizacyjne:

• placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego,
• placówki kształcenia ustawicznego, centra kształcenia zawodowego oraz branżowe centra umiejętności, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub zmianę kwalifikacji zawodowych,
• placówki artystyczne – ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych,
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno i pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu,
• młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, służące realizacji obowiązku szkolnego i nauki,
• placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania,
• biblioteki pedagogiczne.

Placówka może być publiczna i niepubliczna, w zależności od tego będą zakładane albo przez jednostki samorządu terytorialnego lub osobę prawną lub osobę fizyczną. Nas będzie interesowało zakładanie i prowadzenie placówek oświatowych przez osoby prawne i osoby fizyczne.

Rejestracja placówki oświatowej

Osoby prawne i osoby fizyczne mogą zakładać placówki niepubliczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego. We wniosku powinno się znaleźć szereg informacji na temat placówki, która ma być zarejestrowana, w szczególności należy podać:

• typ, rodzaj placówki i termin jej otwarcia,
• miejsce siedziby placówki,
• informacje o warunkach lokalowych,
• wykaz pracowników pedagogicznych i dyrektora przewidzianych do zatrudnienia w placówce wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji,
• formularz zawierający dane niezbędne do wpisania placówki do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.

Po dopełnieniu formalności wpis znajdzie się w Rejestrze Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO). Przekazanie danych do RSPO przez podmiot zobowiązany jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o wpis szkoły lub placówki oświatowej do rejestru REGON.

Placówka oświatowa a numer NIP

Rejestracja placówki oświatowej odbywa się na odmiennych zasadach niż typowej działalności gospodarczej, która jest zgłaszana przez osobę fizyczną w CEIDG. Dlatego może powstać wątpliwość co do obowiązku posiadania numeru NIP. Z ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników wynika, że osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami i płatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu. W przypadku placówki oświatowej podmiot prowadzący będzie występował zarówno w roli podatnika i płatnika.

Obowiązek posiadania numeru NIP potwierdzają również organy podatkowe w wydawanych indywidualnych interpretacjach podatkowych. Przykładowo w interpretacji z dnia 08.09.2023 r. nr 0111-KDIB3-2.4018.2.MGO Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) potwierdził, że jako osoba fizyczna prowadząca niepubliczne szkoły będzie miała obowiązek wystąpić o nadanie NIP dla szkół w związku z zatrudnianiem pracowników, odprowadzaniem zaliczek od ich wynagrodzeń, opłacania składek ZUS i składania za pracowników informacji.

Placówka oświatowa a podatek dochodowy

Skoro już ustaliliśmy, że podmiot który zarejestruje placówkę oświatową wykonuje typowe czynności noszące znamiona prowadzącej działalności gospodarczej oznacza to, że będzie rozliczała podatek dochodowy na takich samych zasadach, jak każda inna osoba prowadząca firmę. W takim układzie może więc wybrać opodatkowanie według skali podatkowej, podatkiem liniowym czy ryczałtem. W zależności od wybranej formy opodatkowania będzie odpowiednio wykazywała osiągane przychody i ponoszone koszty uzyskania przychodów. Jednak w przypadku ryczałtu podatek będzie płacony od kwoty przychodu, bez odliczenia kosztów podatkowych. W trakcie roku podatkowego powstaną zobowiązania do regulowania zaliczek w PIT zarówno z działalności, jak i od wynagrodzeń pracowniczych. Po zakończonym roku trzeba będzie złożyć stosowne zeznania roczne i informacje PIT-11 za pracowników.

Placówka oświatowa a podatek VAT

Co do zasady zgodnie z ustawą o podatku VAT usługi świadczone przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów ustawy Prawo oświatowe korzystają ze zwolnienia przedmiotowego w podatku VAT. Takie stanowisko jest potwierdzane w wydawanych interpretacjach podatkowych. Przykładowa interpretacja z dnia 28.01.2022 r. nr 0113-KDIPT1-1.4012.818.2021.2.AK. W tej interpretacji podkreślono, że zwolnienie od podatku od towarów i usług obejmuje usługi w zakresie kształcenia i wychowania świadczone przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów Prawo oświatowe oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane. Warunkiem zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy VAT jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek:

1. Przesłanki o charakterze przedmiotowym dotyczącej rodzaju świadczonych usług.
2. Przesłanki o charakterze podmiotowym odnoszącej się do usługodawcy, który musi być jednostką objętą systemem oświaty w rozumieniu przepisów Prawo oświatowe.

Niespełnienie chociażby jednej z ww. przesłanek powoduje, że zwolnienie nie ma zastosowania.

Placówka oświatowa a ZUS

Zgodnie z ustawą Kodeks pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Z ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych wynika wprost, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jest uważany podmiot prowadzący placówkę oświatową (art. 8 ust. 6 pkt 5 ustawy SUS). To oznacza, że podmiot prowadzący placówkę oświatową jest pracodawcą i płatnikiem zarówno w rozumieniu ustawy Kodeks pracy, jak i SUS. Obowiązkiem każdego płatnika wobec ZUS jest zarejestrowanie i wyrejestrowanie pracowników, naliczanie i odprowadzanie należnych składek do ZUS za każdy miesiąc kalendarzowy.

Placówka oświatowa – podsumowanie

Jeśli ktoś podejmie decyzję o założeniu placówki oświatowej, to musi się liczyć z nieco odmiennymi zasadami jej rejestracji. W takim przypadku na podstawie ustawy Prawo oświatowe placówka znajdzie się w Rejestrze Szkół i Placówek Oświatowych po dopełnieniu formalności rejestracyjnych. Wszystkich formalności związanych z zarejestrowaniem dopełnia się w odpowiedniej jednostce samorządu terytorialnego. Placówka oświatowa posiada swój REGON i NIP. Charakter wykonywanych czynności kwalifikuje placówkę oświatową jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą ze wszystkimi konsekwencjami zarówno na gruncie podatku dochodowego, jak i podatku VAT. Tak samo placówka oświatowa jest traktowana na gruncie przepisów ZUS. Jako osoba prowadząca działalność gospodarczą wchodzi w rolę płatnika składek za zatrudnionych pracowników ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Stan prawny na dzień: 06.05.2024 r.