Prawo do błędu dla nowego przedsiębiorcy – na czym polega?

Wezwanie przedsiębiorcy do usunięcia naruszeń

Zgodnie z przepisami prawa, jeśli mamy do czynienia z przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), który po raz pierwszy naruszy przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej albo zrobi to ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, a właściwy organ wszczyna w związku z tym naruszeniem postępowanie:

• mandatowe albo
• w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej,

to przed nałożeniem na przedsiębiorcę grzywny w drodze mandatu karnego albo wymierzeniem mu administracyjnej kary pieniężnej organ ten wzywa, w drodze postanowienia, przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń (jeżeli wystąpiły) w wyznaczonym przez siebie terminie.

Oznacza to, że w pierwszej kolejności organ wzywa przedsiębiorcę naruszającego prawo do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów i skutków tych naruszeń, jeżeli takie skutki wystąpiły, a dopiero gdy przedsiębiorca nie wykonana zobowiązania wynikającego z wystosowanego do niego postanowienia, zostanie na niego nałożona kara.

Kiedy można otrzymać pouczenie zamiast kary?

Jeśli dojdzie do popełnienia błędu, a przedsiębiorca usunie stwierdzone naruszenia przepisów prawa oraz skutki tych naruszeń (o ile takie skutki wystąpiły) w wyznaczonym terminie, to:

• właściwy organ w drodze decyzji odstępuje od nałożenia na niego lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu albo
• przedsiębiorca nie podlega karze za popełnione wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, stanowiące stwierdzone naruszenie przepisów prawa.

Natomiast jeżeli przedsiębiorca sam, dobrowolnie (bez uprzedniego wezwania od właściwego organu) przestanie naruszać przepisy oraz usunie skutki naruszenia i powiadomi o tym odpowiedni organ, to również może uniknąć kary i otrzymać wyłącznie pouczenie.

Samokontrola przedsiębiorcy

Powyżej opisana kwestia, związana z możliwością otrzymania pouczenia, wiąże się z tak zwaną samokontrolą przedsiębiorcy. Oznacza to nic innego jak samodzielnie i dobrowolne:

• usunięcie naruszenia prawa oraz skutków tych naruszeń (jeszcze przed wezwaniem organu);
• powiadomienie organu o usunięciu naruszeń oraz skutków tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły.

W takim przypadku właściwy organ w drodze decyzji odstępuje od nałożenia na przedsiębiorcę lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu.

Z kolei gdy przedsiębiorca dobrowolnie usunął naruszenia przepisów prawa, będące wykroczeniami lub wykroczeniami skarbowymi, oraz skutki tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły jeszcze przed:

• wezwaniem właściwego organu,
• złożeniem pisemnego oświadczenia, w którym przedsiębiorca zobowiązuje się do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń (jeżeli skutki takie wystąpiły) w wyznaczonym przez funkcjonariusza, inspektora lub przedstawiciela terminie,
• powiadomieniem właściwego organu lub funkcjonariusza, inspektora lub przedstawiciela tego organu o usunięciu naruszeń oraz skutków tych naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły,

to organ nie nakłada na niego grzywny w drodze mandatu karnego.

Jeżeli w związku z usuniętymi naruszeniami dochodzi do wszczęcia postępowania sądowego, sąd odstępuje od wymierzenia kary grzywny przedsiębiorcy, w przypadku gdy jej wysokość nie przekraczałaby maksymalnej wysokości kary grzywny, która mogłaby zostać nałożona w postępowaniu mandatowym.

Kiedy nie przysługuje prawo do błędu?

Prawo do błędu nie przysługuje przedsiębiorcy, gdy:

• naruszenie dotyczy przepisów prawa, które zostały naruszone przez przedsiębiorcę w przeszłości;
• naruszenie przepisów prawa jest rażące;
• nie jest możliwe usunięcie naruszeń przepisów prawa lub gdy wywołały one nieodwracalne skutki;
• konieczność nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożenia lub wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej wynika z ratyfikowanej umowy międzynarodowej bądź bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej;
• naruszenie przepisów prawa polega na wykonywaniu działalności gospodarczej pomimo braku uzyskania wymaganych prawem koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej bądź na działaniu bez uzyskania wcześniejszej zgody, zezwolenia lub pozwolenia właściwego organu na to działanie, jeżeli przepisy przewidują obowiązek ich uzyskania, lub na działaniu niezgodnym z taką zgodą, zezwoleniem lub pozwoleniem;
• przepisy odrębne przewidują nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożenie lub wymierzenie administracyjnej kary pieniężnej za niewykonanie zaleceń pokontrolnych.

Przesłanki odstąpienia od nałożenia kary

Przesłanki odstąpienia od nałożenia lub wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej bądź od wymierzenia kary grzywny wobec przedsiębiorców:

• niewpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub
• wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i naruszających przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą po upływie określonego okresu określają odrębne przepisy prawa.

Podsumowanie

Z prawa do popełnienia błędu nie może skorzystać ani osoba prawna, ani jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, ponieważ prawo to przysługuje wyłącznie osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą albo osobom fizycznym prowadzącym spółkę cywilną. Co szczególnie istotne, z prawa do błędu można skorzystać tylko raz. Dlatego jeżeli przedsiębiorca wpisany do CEIDG naruszy przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą, to może je usunąć i skorzystać z instytucji prawa do błędu, co skutkować będzie otrzymaniem kary albo pouczenia.