Pomoc dla poszkodowanych w powodzi 2024 – zwolnienia, ulgi, zasiłek, 0% VAT. Pomoc od US oraz ZUS.

Ustawa przeciwpowodziowa

Ustawą przeciwpowodziową nazywa się potocznie Ustawę z dnia 16.09.2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi ( Dz.U. 2024 poz. 654).

Jest to stale obowiązujący akt prawny, co oznacza, że zawiera on regulacje, które mają zastosowanie także do sytuacji osób poszkodowanych w wyniku wrześniowej powodzi.

Jako „powódź” ustawa określa „czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych”.

Zaś jako „poszkodowanego” należy rozumieć „osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, które na skutek powodzi doznały szkód majątkowych lub utraciły, chociażby czasowo, możliwość korzystania z posiadanej nieruchomości lub lokalu”.

Regulacje ustawy przeciwpowodziowej mają zastosowanie do poszkodowanych z gmin wymienionych w Rozporządzeniu z 16.09.2024 w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiegooraz śląskiego. Są to:

1. w województwie dolnośląskim – powiaty kamiennogórski, karkonoski, kłodzki, lwówecki, wałbrzyski i ząbkowicki oraz miasta na prawach powiatu Wałbrzych i Jelenią Górę, powiaty dzierżoniowski, lubański i świdnicki;
2. w województwie opolskim – powiaty głubczycki, nyski i prudnicki oraz gminę Strzeleczki w powiecie krapkowickim, powiaty brzeski, kędzierzyńsko–kozielski, opolski i krapkowicki;
3. w województwie śląskim – powiaty bielski, cieszyński, pszczyński i raciborski oraz miasto na prawach powiatu Bielsko-Białą.

Rozporządzenie reguluje kwestie jak m.in:

Zasiłek powodziowy

Jednym ze świadczeń gwarantowanych przez ustawę przeciwpowodziową jest zasiłek powodziowy. To jednorazowe wsparcie w wysokości maksymalnie 2 tys. zł dla osób poszkodowanych przez powódź, mające na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych. Przysługuje niezależnie od wysokości dochodów.

Aby uzyskać zasiłek powodziowy, należy złożyć wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w gminie, gdzie wystąpiła szkoda spowodowana powodzią, lub w gminie sąsiadującej, jeśli wnioskodawca został ewakuowany lub musiał opuścić zagrożone miejsce zamieszkania.

Do wniosku należy dołączyć oświadczenie potwierdzające doznanie szkody majątkowej w wyniku powodzi, określające jej wartość, informujące o braku ubiegania się o zasiłek w innej gminie oraz wyrażające zgodę na weryfikację danych. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Dokumenty należy złożyć do 15.03.2025 roku.

Zasiłek powodziowy jest przyznawany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w ciągu 2 dni od decyzji. Wysokość zasiłku wynosi wartość szkody podanej we wniosku o zasiłek, jeśli nie przekracza 2 tys. zł, a w przypadku wyższej wartości zasiłek wynosi 2 tys. zł.

Organ wypłacający zasiłek po jego przyznaniu weryfikuje prawdziwość danych we wniosku. Jeśli ustali, że osoba, która otrzymała zasiłek, nie ucierpiała w wyniku powodzi, wydaje decyzję o zwrocie zasiłku, wyznaczając termin zwrotu nie krótszy niż 7 dni.

Refundacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej

Przyznane wcześniej refundacje na wyposażenie stanowisk pracy lub środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej mogą być umorzone, w przypadku zniszczenia miejsc pracy na skutek powodzi. Umorzenia dokonuje starosta na wniosek poszkodowanego, który należy złożyć do 31.12.2024 roku.

Osoby bezrobotne, którym umorzono te środki, mają prawo ponownie złożyć wniosek o dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

Nieoprocentowana pożyczka dla pracodawców

W przypadku braku środków na wypłatę wynagrodzeń pracownikom za czas:

• usprawiedliwionej nieobecności spowodowanej powodzią;
• niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, które zostały bezpośrednio spowodowane powodzią;
• wykonanej pracy, polegającej na ochronie zakładu pracy przed powodzią lub na usuwaniu skutków powodzi, mającą na celu utrzymanie lub przywrócenie prowadzenia przez pracodawcę działalności gospodarczej.

pracodawca, który z powodu powodzi tymczasowo zaprzestał działalności lub ją ograniczył, może ubiegać się o nieoprocentowaną pożyczkę z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGSP), składając wniosek do marszałka województwa.

Udzieloną pożyczkę pracodawca powinien zwrócić do FGSP najpóźniej 31 grudnia roku następującego po roku wystąpienia powodzi. Po tym terminie można również wystąpić o umorzenie zwrotu, jeśli pracodawca udowodni, że powódź pogorszyła jego warunki działalności, co może obejmować spadek obrotów gospodarczych lub straty w środkach trwałych, które wpłynęły na prowadzenie działalności. Wnioski o umorzenie rozpatruje minister właściwy do spraw pracy.

Zawieszenie spłaty kredytu mieszkaniowego

Na wniosek kredytobiorcy, o którym mowa w ustawie o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych , którego mieszkanie zostało uszkodzone w wyniku powodzi, bank może zawiesić spłatę kredytu oraz odsetek na maksymalnie rok, niezależnie od dochodów gospodarstwa domowego.

Zwolnienie od opłat

Do 15.09.2025 roku zwolnione z opłat skarbowych będą m.in. czynności:

• urzędowe: wydanie zaświadczenia, zezwolenia, pozwolenia, koncesji, złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury – w sprawach związanych z usuwaniem skutków powodzi;
• za wydanie dokumentu paszportowego osoby, które przedstawią wydane przez właściwy organ gminy zaświadczenie potwierdzające, że dokumenty zostały utracone w związku z powodzią;
• za udostępnianie informacji z baz geodezyjnych oraz standardowych opracowań kartograficznych – w sytuacji, gdy dane te są potrzebne do usuwania skutków powodzi przez poszkodowanych.

Zwolnienie od podatków

Z podatku PIT zwolnione są m.in. dochody (przychody) poszkodowanego otrzymane na usuwanie skutków powodzi z tytułu:

• nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń;
• otrzymanych darowizn, do których nie ma zastosowania ustawa o podatku od spadków i darowizn.

Zwolnione z podatku są także nieoprocentowane pożyczki, o których wspomnieliśmy powyżej.

Wymienione zwolnienia z podatku stosuje się do 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź.

Wydatków bezpośrednio sfinansowanych z tych przychodów nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Z podatku od spadków i darowizn zwolnione są otrzymane darowizny – jeżeli do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź, zostaną przeznaczone przez obdarowanego na usunięcie skutków powodzi.

Ulgi w spłacie zobowiązań

Udzielanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na obszarze gmin dotkniętych powodzią następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony w terminie do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź.

Składki ZUS należne za okres powodzi

Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (oraz inne, które pobiera ZUS) należne za czas od 1 sierpnia 2024 do 31 grudnia 2024 (to okres wskazany w Rozporządzeniu powodziowym ), opłacone przez poszkodowanego będącego płatnikiem tych składek w terminie do dnia 15 września 2025, uważa się za opłacone w terminie.

W przypadku niedotrzymania powyższego terminu (czyli 15 września 2025) odsetki za zwłokę będą naliczane, poczynając od dnia następującego po upływie tego terminu, czyli od 16 września 2025.

Świadczenia niewliczane do dochodu

Świadczeń uzyskanych w związku z powodzią nie wlicza się do kryterium dochodowego, którego wysokość wpływa na:

• świadczenia pomocy społecznej,
• świadczenia rodzinne,
• dodatki mieszkaniowe,
• stypendia i pomoc materialna dla uczniów i studentów,
• świadczenia z funduszu alimentacyjnego,
• utratę statusu bezrobotnego.

Oprócz powyższego Ustawa przeciwpodziowowa reguluje także m.in.:

• mechanizm wsparcia finansowego od państwa (art. 3),
• nieobecność w pracy w związku z powodzią (art.8),
• pomoc dla poszkodowanych pracowników ze środków ZFSS oraz PFRON (art. 10 -15),
• przyznanie zasiłku dla bezrobotnego, jeśli opóźnienie w rejestracji było spowodowane powodzią (art. 19),
• dotację z budżetu państwa przyznawane gminom i ochotniczym strażom pożarnym (art.34).

Warto do niej zaglądnąć, aby szczegółowo zapoznać się z rozwiązaniami prawnymi związanymi z usuwaniem skutków powodzi.

Szybka pomoc finansowa

Do tej kategorii zaliczyliśmy świadczenia, które nie wynikają z ustawy przeciwpowodziowej. To m.in.:

• doraźny zasiłek celowy w wysokości 8 tys.zł, przysługujący niezależnie od wysokości dochodów;
• tzw. natychmiastowa pomoc finansowa w kwocie 10 tys. zł;
• zasiłek na remont nieruchomości w wysokości 100 lub 200 tys. zł – jego wysokość będzie zależna od procentu zniszczenia obiektu i oszacowanej wysokości szkody.

O jednorazowy zasiłek celowy będzie można starać się niezależnie od zasiłku powodziowego.

Powyższa pomoc będzie udzielana „z urzędu” lub na wniosek złożony nie później niż w terminie 30 dni od dnia wystąpienia zdarzenia o charakterze klęski żywiołowej. Wniosek może zostać złożony na piśmie lub ustnie do protokołu, poza siedzibą ośrodka pomocy społecznej.

Zasiłek powodziowy jest regulowany ustawą przeciwpowodziową, a zasiłek celowy – ustawą o pomocy społecznej, ale wypłacany z rezerwy celowej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych.

0% VAT od darowizn przekazanych powodzianom

Rząd przygotował Rozporządzeniew sprawie zerowej stawki VAT od przekazywanych dla powodzian darowizn w postaci towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług.

Zerowej stawce VAT będą podlegały towary oraz usługi, jeśli będą przekazane na cele związane z pomocą ofiarom skutków intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi za pośrednictwem:

• organizacji pożytku publicznego,
• jednostek samorządu terytorialnego,
• podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 799),
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

Stawka VAT 0% będzie miała zastosowanie pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem a jednym ze wskazanych wyżej podmiotów, z której będzie wynikało, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą poszkodowanym w wyniku tego kataklizmu.

Obniżonej stawce VAT będą podlegać przekazane towary/usługi począwszy od 12 września 2024 roku.

Preferencja zerowego VAT ma obowiązywać do 31 grudnia 2024 roku.

Formy pomocy udzielane przez urząd skarbowy

Administracja skarbowa przypomina, że podatnik może wnioskować o:

• rozłożenie na raty należności podatkowych (wniosek RAT-Z),
• umorzenie zaległości podatkowej (wniosek UZ-M),
• odroczenie terminu zapłaty należności podatkowych (wniosek TER-Z).

We wniosku należy opisać swoją sytuację oraz uzasadnić potrzebę pomocy. Ocena wniosków będzie przeprowadzana indywidualnie przez organ podatkowy, z uwzględnieniem interesu podatnika i publicznego.

Wnioski można składać online przez stronę biznes.gov.pl lub e-Urzędzie Skarbowym.

Należy pamiętać, że w przypadku ulg stanowiących pomoc de minimis, łączna wartość pomocy dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć 300 tys. euro w ciągu 3 lat.

KAS uruchomiło także specjalną infolinię, gdzie poszkodowani mogą uzyskać informacje dotyczące rozliczeń podatkowych i ulg w związku z zaistniałą sytuacją. Infolinia jest dostępna pod numerem 22 460 59 30 w godzinach 8.00 – 18.00.

W Ministerstwie Finansów trwają obecnie prace (stan na dzień 18.09.2024 roku) nad Rozporządzeniem wydłużającym termin płatności podatków.

„W przypadku podatku VAT odroczenie zapłaty podatku będzie obowiązywać do 25 stycznia 2025 r. W zakresie PIT i CIT odroczenie dotyczyć będzie zaliczek należnych za sierpień–grudzień 2024 r. Przedsiębiorcy ci rozliczą podatek dopiero w zeznaniu rocznym” – pisze na platformie X Andrzej Domański.

Formy pomocy udzielane przez ZUS

ZUS przypomina, że płatnicy składek mogą skorzystać z:

• odroczenia terminu płatności składek,
• rozłożenia zaległości na raty,
• umorzenie należności.

Aby uzyskać powyższą pomoc, należy złożyć do ZUS wniosek o jedną z powyższych ulg wraz z oświadczeniem, że jest się podmiotem poszkodowanym przez powódź.

ZUS podobnie jak KAS uruchomił specjalną infolinię, na której przedsiębiorcy mogą uzyskać informacje w sprawie ulg w opłacaniu składek. Infolinia jest dostępna od 18 września do 4 października 2024 r. w godz. 8:00–15:00, pod dwoma numerami: 33 825 31 34 oraz 76 876 45 76.

Dodatkowo w placówkach ZUS przedsiębiorcy z terenów dotkniętych powodzią mogą uzyskać wiadomości o ulgach zusowskich, a doradcy do spraw ulg i umorzeń oferują wsparcie w kompletowaniu i wypełnianiu niezbędnych dokumentów. Numery telefonów do doradców są dostępne na stronie ZUS.

Kolejnym rozwiązaniem, o którym warto pamiętać, jest prawo do zasiłku opiekuńczego na zdrowe dziecko w przypadku zamknięcia szkoły, przedszkola lub żłobka.

Rodzice opiekujący się zdrowymi dziećmi do 8. roku życia mają prawo do zasiłku opiekuńczego w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, o którym dowiedzieli się na mniej niż 7 dni przed zamknięciem. Zasiłek przysługuje na maksymalnie 60 dni w roku kalendarzowym, a limit ten dotyczy wszystkich uprawnionych członków rodziny, niezależnie od ich liczby oraz liczby dzieci wymagających opieki.

Wniosek o zasiłek opiekuńczy należy złożyć na druku ZAS-36.

Spłata rat kredytu przez 12 miesięcy przez państwo

Zgodnie z najnowszymi informacjami udzielonymi przez Premiera kredytobiorcy, których mieszkanie ucierpiało w powodzi, będą mieli zapewnioną spłatę odsetek od zaciągniętego kredytu hipotecznego przez okres co najmniej 12 miesięcy. Jak podkreśla Prezes Rady Ministrów, będzie to umorzenie, a nie przesunięcie spłaty rat kredytu.

Wnioski o umorzenie rat będzie można składać elektronicznie lub papierowo.

Trwają także prace nad systemem odraczania płatności rat za kredyty i pożyczki gotówkowe oraz zaciągane przez małe i średnie firmy.

Podsumowując, oferowany jest stosunkowo szeroki wachlarz rozwiązań mających na celu wsparcie osób poszkodowanych w wyniku powodzi, od bezpośredniej pomocy finansowej, przez ulgi podatkowe, po wsparcie dla przedsiębiorców.