Na jakie wsparcie mogą liczyć powodzianie? Zebraliśmy formy pomocy dla osób poszkodowanych oferowane przez różne instytucje państwowe.
Ustawą przeciwpowodziową lub powodziową nazywa się potocznie Ustawę z dnia 16.09.2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi ( Dz.U. 2024 poz. 654).
W dniu 3 października 2024 roku Prezydent podpisał nowelę ustawy powodziowej z dnia 1 października 2024 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw.
Jako „powódź” ustawa określa „czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych”.
Zaś jako „poszkodowanego” należy rozumieć „osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, które na skutek powodzi doznały szkód majątkowych lub utraciły, chociażby czasowo, możliwość korzystania z posiadanej nieruchomości lub lokalu”.
Regulacje ustawy przeciwpowodziowej mają zastosowanie do poszkodowanych z gmin wymienionych w Rozporządzeniu z 16.09.2024 w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiegooraz śląskiego. Są to:
Rozporządzenie reguluje kwestie jak m.in:
Jednym ze świadczeń gwarantowanych przez ustawę przeciwpowodziową jest zasiłek powodziowy. To jednorazowe wsparcie w wysokości maksymalnie 2 tys. zł dla osób poszkodowanych przez powódź, mające na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych. Przysługuje niezależnie od wysokości dochodów.
Aby uzyskać zasiłek powodziowy, należy złożyć wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w gminie, gdzie wystąpiła szkoda spowodowana powodzią, lub w gminie sąsiadującej, jeśli wnioskodawca został ewakuowany lub musiał opuścić zagrożone miejsce zamieszkania.
Do wniosku należy dołączyć oświadczenie potwierdzające doznanie szkody majątkowej w wyniku powodzi, określające jej wartość, informujące o braku ubiegania się o zasiłek w innej gminie oraz wyrażające zgodę na weryfikację danych. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Dokumenty należy złożyć do 15.03.2025 roku.
Zasiłek powodziowy jest przyznawany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w ciągu 2 dni od decyzji. Wysokość zasiłku wynosi wartość szkody podanej we wniosku o zasiłek, jeśli nie przekracza 2 tys. zł, a w przypadku wyższej wartości zasiłek wynosi 2 tys. zł.
24 września 2024 roku Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji tzw. ustawy przeciwpowodziowej oraz niektórych innych ustaw. Zaakceptowana została propozycja Ministerstwa Klimatu i Środowiska zwiększenia zasiłku powodziowego o 1 tys. zł brutto. Oprócz 2 tys. zł zasiłku na podstawowe potrzeby poszkodowani mogą więc otrzymać dodatkowy 1 tys. zł na pokrycie kosztów zużycia energii lub zakupu paliwa do agregatów w związku z koniecznością osuszenia mieszkania lub domu.
Organ wypłacający zasiłek po jego przyznaniu weryfikuje prawdziwość danych we wniosku. Jeśli ustali, że osoba, która otrzymała zasiłek, nie ucierpiała w wyniku powodzi, wydaje decyzję o zwrocie zasiłku, wyznaczając termin zwrotu nie krótszy niż 7 dni.
Przyznane wcześniej refundacje na wyposażenie stanowisk pracy lub środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej mogą być umorzone, w przypadku zniszczenia miejsc pracy na skutek powodzi. Umorzenia dokonuje starosta na wniosek poszkodowanego, który należy złożyć do 31.12.2024 roku.
Osoby bezrobotne, którym umorzono te środki, mają prawo ponownie złożyć wniosek o dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej.
W przypadku braku środków na wypłatę wynagrodzeń pracownikom za czas:
Pracodawca, który z powodu powodzi tymczasowo zaprzestał działalności lub ją ograniczył, może ubiegać się o nieoprocentowaną pożyczkę z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGSP), składając wniosek do marszałka województwa.
Udzieloną pożyczkę pracodawca powinien zwrócić do FGSP najpóźniej 31 grudnia roku następującego po roku wystąpienia powodzi. Po tym terminie można również wystąpić o umorzenie zwrotu, jeśli pracodawca udowodni, że powódź pogorszyła jego warunki działalności, co może obejmować spadek obrotów gospodarczych lub straty w środkach trwałych, które wpłynęły na prowadzenie działalności. Wnioski o umorzenie rozpatruje minister właściwy do spraw pracy.
Na wniosek kredytobiorcy, o którym mowa w ustawie o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych , którego mieszkanie zostało uszkodzone w wyniku powodzi, bank może zawiesić spłatę kredytu oraz odsetek na maksymalnie rok, niezależnie od dochodów gospodarstwa domowego.
Do 15.09.2025 roku zwolnione z opłat skarbowych będą m.in. czynności:
Z podatku PIT zwolnione są m.in. dochody (przychody) poszkodowanego otrzymane na usuwanie skutków powodzi z tytułu:
Zwolnione z podatku są także nieoprocentowane pożyczki, o których wspomnieliśmy powyżej.
Wymienione zwolnienia z podatku stosuje się do 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź.
Wydatków bezpośrednio sfinansowanych z tych przychodów nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Z podatku od spadków i darowizn zwolnione są otrzymane darowizny – jeżeli do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź, zostaną przeznaczone przez obdarowanego na usunięcie skutków powodzi.
Udzielanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na obszarze gmin dotkniętych powodzią następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony w terminie do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź.
Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (oraz inne, które pobiera ZUS) należne za czas od 1 sierpnia 2024 do 31 grudnia 2024 (to okres wskazany w Rozporządzeniu powodziowym ), opłacone przez poszkodowanego będącego płatnikiem tych składek w terminie do dnia 15 września 2025, uważa się za opłacone w terminie.
W przypadku niedotrzymania powyższego terminu (czyli 15 września 2025) odsetki za zwłokę będą naliczane, poczynając od dnia następującego po upływie tego terminu, czyli od 16 września 2025.
Świadczeń uzyskanych w związku z powodzią nie wlicza się do kryterium dochodowego, którego wysokość wpływa na:
Oprócz powyższego Ustawa przeciwpodziowowa reguluje także m.in.:
Warto do niej zaglądnąć, aby szczegółowo zapoznać się z rozwiązaniami prawnymi związanymi z usuwaniem skutków powodzi.
Jest to forma tzw. doraźnej pomocy przyznawana przez ośrodek pomocy społecznej , nazywana także jednorazowym zasiłkiem celowym.
Zasiłek celowy jest udzielany “z urzędu” lub na wniosek złożony nie później niż w terminie 30 dni od dnia wystąpienia zdarzenia o charakterze klęski żywiołowej. Wniosek może zostać złożony na piśmie, lub ustnie do protokołu, poza siedzibą ośrodka pomocy społecznej.
W przypadku, gdy w jednym budynku mieszkalnym jednorodzinnym lub w jednym lokalu mieszkalnym prowadzonych jest kilka gospodarstw domowych przez poszczególne rodziny lub osoby samotnie gospodarujące, odrębną pomocą może być objęta każda z nich.
Przez budynek mieszkalny rozumie tutaj także budynek gospodarczy służący zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych, w szczególności budynek inwentarski, tj. budynek przeznaczony, np. do hodowli niewielkiej liczby zwierząt gospodarskich, mający na celu pozyskiwanie żywności na własne potrzeby.
Wypłaty zasiłków celowych dokonywane są przez właściwe miejscowo ośrodki pomocy społecznej.
Podstawą do przyznania zasiłków celowych jest przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy oraz ustalenie poniesionych strat przez właściwy miejscowo ośrodek pomocy społecznej.
O jednorazowy zasiłek celowy można starać się niezależnie od zasiłku powodziowego w kwocie 2 tys. zł, co oznacza, że można łącznie otrzymać 10 tys. zł zasiłku na tzw. zaspokojenie niezbędnych potrzeb bytowych.
Została uproszczona procedura składania wniosków o zasiłek celowy. Przedstawia ją poniższa infografika:
Zasiłek na remont/odbudowę budynku nie może przekroczyć:
Wysokość pomocy finansowej zależy od oszacowanego procentu zniszczeń, który musi wynosić co najmniej 5%.
Do wystąpienia z wnioskiem o pomoc uprawnieni są:
Pomoc finansowa na remont/odbudowę dla osób, o których mowa w pkt. 4-7 będzie możliwa pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody właściciela mieszkania. Jeśli właściciel wyrazi zgodę, nie będzie on mógł się ubiegać o pomoc na remont tego budynku.
Z kwoty przyznanego zasiłku mogą zostać sfinansowane koszty remontu lub zakupu urządzeń niezbędnych do doprowadzenia energii, ciepła, wody oraz niezbędnej infrastruktury technicznej itp.
W przypadku, gdy w budynku/lokalu mieszkalnym prowadzonych jest kilka gospodarstw, odrębną pomocą może być objęte każde z nich.
Kwota przyznanego wsparcia nie może przekroczyć wysokości szkód wyrządzonych zdarzeniem klęskowym na danym obiekcie.
Oszacowania wysokości szkód dokonuje osoba posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości albo komisja do spraw szacowania strat, powołana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w której bierze udział pracownik organu nadzoru budowlanego wykonujący zadania służbowe.
Osoby, które otrzymały zasiłek na remont lub odbudowę, muszą udokumentować wydatki imiennymi fakturami lub rachunkami. W przeciwnym razie, konieczny może być zwrot zasiłku. Taki sam skutek może wywołać wykorzystanie udzielonej pomocy niezgodnie z jej przeznaczeniem.
Rząd przygotował Rozporządzeniew sprawie zerowej stawki VAT od przekazywanych dla powodzian darowizn w postaci towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług.
Zerowej stawce VAT będą podlegały towary oraz usługi, jeśli będą przekazane na cele związane z pomocą ofiarom skutków intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi za pośrednictwem:
Stawka VAT 0% będzie miała zastosowanie pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy pomiędzy podatnikiem a jednym ze wskazanych wyżej podmiotów, z której będzie wynikało, że darowane towary lub usługi będą związane z pomocą poszkodowanym w wyniku tego kataklizmu.
Obniżonej stawce VAT będą podlegać przekazane towary/usługi począwszy od 12 września 2024 roku.
Preferencja zerowego VAT ma obowiązywać do 31 grudnia 2024 roku.
Więcej na temat 0% VAT przeczytasz tutaj.
Kolejnym Rozporządzeniem, nad którym pracowało Ministerstwo Finansów, jest wprowadzenie zerowej stawki VAT dla nieodpłatnych dostaw materiałów budowlanych na rzecz poszkodowanych.
Wstępne założenia mówią, że:
Administracja skarbowa przypomina, że podatnik może wnioskować o:
We wniosku należy opisać swoją sytuację oraz uzasadnić potrzebę pomocy. Ocena wniosków będzie przeprowadzana indywidualnie przez organ podatkowy, z uwzględnieniem interesu podatnika i publicznego.
Wnioski można składać online przez stronę biznes.gov.pl lub e-Urzędzie Skarbowym.
Należy pamiętać, że w przypadku ulg stanowiących pomoc de minimis, łączna wartość pomocy dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć 300 tys. euro w ciągu 3 lat.
KAS uruchomiło także specjalną infolinię, gdzie poszkodowani mogą uzyskać informacje dotyczące rozliczeń podatkowych i ulg w związku z zaistniałą sytuacją. Infolinia jest dostępna pod numerem 22 460 59 30 w godzinach 8.00 – 18.00.
W Ministerstwie Finansów trwają obecnie prace (stan na dzień 18.09.2024 roku) nad Rozporządzeniem wydłużającym termin płatności podatków.
„W przypadku podatku VAT odroczenie zapłaty podatku będzie obowiązywać do 25 stycznia 2025 r. W zakresie PIT i CIT odroczenie dotyczyć będzie zaliczek należnych za sierpień–grudzień 2024 r. Przedsiębiorcy ci rozliczą podatek dopiero w zeznaniu rocznym” – pisze na platformie X Andrzej Domański.
Odroczenie dotyczy również podatku odprowadzanego do urzędu skarbowego za pracowników poszkodowanych firm.
Przedłużenie terminów będzie tu obowiązywało z mocy prawa. Oznacza to, że osoba poszkodowana nie będzie musiała składać żadnych wniosków czy oświadczeń, wystarczy, że dokona zapłaty w odroczonym terminie.
Również w zakresie podatku PCC oraz podatku od spadków i darowizn termin złożenia zgłoszenia, zeznania podatkowego i deklaracji wydłużony zostaje do 31 stycznia 2025 r. (dotyczyć to będzie tych informacji podatkowych, których termin upłynąłby w okresie od 19 września do 31 października 2024 r.)
.ZUS przypomina, że płatnicy składek mogą skorzystać z:
Aby uzyskać powyższą pomoc, należy złożyć do ZUS wniosek o jedną z powyższych ulg wraz z oświadczeniem, że jest się podmiotem poszkodowanym przez powódź.
ZUS podobnie jak KAS uruchomił specjalną infolinię, na której przedsiębiorcy mogą uzyskać informacje w sprawie ulg w opłacaniu składek. Infolinia jest dostępna od 18 września do 4 października 2024 r. w godz. 8:00–15:00, pod dwoma numerami: 33 825 31 34 oraz 76 876 45 76.
Dodatkowo w placówkach ZUS przedsiębiorcy z terenów dotkniętych powodzią mogą uzyskać wiadomości o ulgach zusowskich, a doradcy do spraw ulg i umorzeń oferują wsparcie w kompletowaniu i wypełnianiu niezbędnych dokumentów. Numery telefonów do doradców są dostępne na stronie ZUS.
Kolejnym rozwiązaniem, o którym warto pamiętać, jest prawo do zasiłku opiekuńczego na zdrowe dziecko w przypadku zamknięcia szkoły, przedszkola lub żłobka.
Rodzice opiekujący się zdrowymi dziećmi do 8. roku życia mają prawo do zasiłku opiekuńczego w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, o którym dowiedzieli się na mniej niż 7 dni przed zamknięciem. Zasiłek przysługuje na maksymalnie 60 dni w roku kalendarzowym, a limit ten dotyczy wszystkich uprawnionych członków rodziny, niezależnie od ich liczby oraz liczby dzieci wymagających opieki.
Wniosek o zasiłek opiekuńczy należy złożyć na druku ZAS-36.
Osobom, które zaciągnęły kredyt mieszkaniowy i znalazły się w trudnej sytuacji finansowej z powodu powodzi przysługuje wsparcie finansowe w postaci spłaty części rat przez bank. Dotyczy to osób:
Wnioski o umorzenie rat będzie można składać elektronicznie lub papierowo.
Powyższe dotyczy poszkodowanego będącego kredytobiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej.
Trwają także prace nad systemem odraczania płatności rat za kredyty i pożyczki gotówkowe oraz zaciągane przez małe i średnie firmy.
Przedsiębiorcy, który stał się poszkodowanym na skutek wystąpienia powodzi, przysługuje jednorazowe świadczenie interwencyjne, czyli:
Świadczenie interwencyjne może otrzymać ten przedsiębiorcy, który:
W przypadku niespełnienie powyższych warunków przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu przyznanego świadczenia w całości lub w części.
Pułap wsparcia dla jednego przedsiębiorcy to 1 mln zł. Aby uzyskać dofinansowanie, trzeba będzie złożyć w ZUS oświadczenie o poniesionej stracie w wyniku powodzi w ciągu 6 miesięcy od dnia wydania Rozporządzenia powodziowego. Ppo pięciu miesiącach od złożenia wniosku trzeba będzie przedstawić w ZUS opinię rzeczoznawcy o poniesionych szkodach.
Ta forma wsparcia ma przysługiwać osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą (samozatrudnionym), pracodawcom, przedsiębiorcom prowadzącym działalność sezonową, czyli osobom korzystającym z umowy zlecenie.
Poza wyżej przedstawionymi rozwiązaniami proponowane są także m.in. następujące formy wsparcia dla powodzian. Obecnie są one na etapie projektów:
Część z powyższych propozycji wynika z nowej specustawy powodziowej została podpisana przez Prezydenta. Przebieg prac nad ustawą można śledzić pod tym linkiem.
W okresie trwania stanu klęski żywiołowej, przejazdy pojazdów transportujących pomoc humanitarną dla poszkodowanych w powodzi będą zwolnione z opłat w systemie e-TOLL. Dotyczy to pojazdów o masie powyżej 3,5 tony oraz autobusów na drogach krajowych zarządzanych przez GDDKiA.
Aby zgłosić przewóz pomocy, należy wypełnić formularz zamieszczony na stronie Ministerstwa Infrastruktury przesłać na adres pomocpowodzianom@gitd.gov.pl.
Szczegółowe informacje na temat wsparcia powodzian prezentowane są w rządowym serwisie informacyjnym: https://www.gov.pl/web/powodz2024, gdzie na bieżąco dodawane są nowe komunikaty.
Podsumowując, oferowany jest szeroki wachlarz rozwiązań mających na celu wsparcie osób poszkodowanych w wyniku powodzi, od bezpośredniej pomocy finansowej, przez ulgi podatkowe, po wsparcie dla przedsiębiorców.
Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.
Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.
Z Biurem Rachunkowym i aplikacją IFIRMA masz wszystko pod kontrolą i w jednym narzędziu!