Adrianna Glapiak 
Przypomnijmy, że ustawa wdraża przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa unijnego mające na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa w danym przedsiębiorstwie lub jednostce publicznej.
O tym jak zapewnić ochronę sygnalistom w swoim zakładzie pracy przeczytasz w poniższym artykule.
Ustawa o ochronie sygnalistów – główne założenia
Przede wszystkim warto przybliżyć kwestię związaną z przedmiotem ustawy o sygnalistach, czyli tym co ona reguluje. Tym samym w przedmiotowej ustawie znajdziemy regulacje prawne związane z:
- warunkami objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- środkami ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- zasadami ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych;
- zasadami zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu;
- zasadami ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa;
- zadaniami Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa;
- zadaniami organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i z podejmowaniem działań następczych.
Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.
Regulamin – czyli zbiór zasad i obowiązków
I tak jak ustawa o sygnalistach zawiera zbiór najważniejszych kwestii, które są nią regulowane, tak regulamin sygnalistów powinien zawierać przepisy, postanowienia, które w jasny i zrozumiały sposób będą pomocne dla osób zgłaszającym nieprawidłowości.
Regulamin sygnalistów powinien być przede wszystkim zgodny z przepisami prawa, a w szczególności z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii oraz aktem prawa krajowego, czyli obowiązującą od dnia 25 września 2024 r. ustawą o ochronie sygnalistów.
Elementy regulaminu sygnalistów
Do najważniejszych elementów regulaminu sygnalistów należą poniższe przykładowe punkty:
- Postanowienia ogólne – czyli wskazanie podstawy prawnej regulaminu, jakiej jednostki/zakładu pracy regulamin dotyczy, wyjaśnienie kto jest pracodawcą, pracownikiem, kto może być sygnalistą, co należy rozumieć poprzez zgłoszenie i kanały zgłoszenia, czym jest nadużycie
- Zasady i cel regulaminu – czyli wskazanie, że regulamin i jego wprowadzenie mają na celu ochronę osób, które zgłaszają nieprawidłowości
- Zakres podmiotowy regulaminu – czyli kto jest odpowiedzialny za przyjmowanie zgłoszeń i kto może takie zgłoszenie złożyć
- Zakres przedmiotowy regulaminu – czyli wskazanie jakie naruszenia mogą być zgłaszane przez sygnalistów
- Procedura zgłaszania nieprawidłowości – czyli wskazanie kanałów zgłaszania i dostępnych metod dokonywania zgłoszeń, tryb i termin do dokonania zgłoszenia oraz opis procedury po otrzymaniu zgłoszenia i działań naprawczych
- Ochrona sygnalistów – czyli wyjaśnienie w jaki sposób sygnalista będzie chroniony, tj. że może złożyć zgłoszenie anonimowo, że nie będzie można zastosować wobec niego działań odwetowych oraz że wszelkie informacje będą poufne
- Odpowiedzialność za fałszywe zgłoszenia – czyli pouczenie co grozi za złożenie nieprawdziwego zgłoszenia
- Postanowienia końcowe – czyli kiedy regulamin wchodzi w życie, gdzie się można z nim zapoznać, że jest możliwa jego zmiana
Wzór regulaminu sygnalistów
Ochrona sygnalistów 2024- podsumowanie
Pamiętaj, że dokonywanie zgłoszenia naruszenia prawa w danym zakładzie pracy nie jest obowiązkowe, każda nieprawidłowość powinna być indywidualnie oceniona przez Sygnalistę. Zgłoszenie ma zainicjować działania niwelujące skutki zaistniałej nieprawidłowości, dlatego też ważne jest, aby każdy podmiot czy to publiczny czy prywatny miał w swoim przedsiębiorstwie regulamin sygnalisty, który będzie regulować kwestię związaną z ochroną osoby zgłaszającej. Regulamin jest istotnym dokumentem w zakładzie pracy, albowiem sama ustawa o sygnalistach stanowi, że procedurę zgłoszeń wewnętrznych mają obowiązek przyjąć podmioty prawne zatrudniające co najmniej 50 osób.
Małgorzata Jagusiak
Marta Matylda Kania
