Działalność gospodarcza a komornik. Najważniejsze informacje.

Podpowiadamy rozwiązania, które pomogą sprawnie poprowadzić współpracę z komornikiem w każdym z tych przypadków.

Zapoznaj się także z naszym materiałem video, w którym komornik sądowy – Monika Janus, przybliża najistotniejsze kwestie:

Jak rozumieć rolę komornika?

Jednak pomimo zajmowania naprawdę istotnej pozycji w całym systemie prawno-gospodarczym, funkcja komornika w ogólnej opinii często oceniania jest dość negatywnie, przyjmując wyłącznie perspektywę dłużnika, któremu odbiera się majątek. Tym samym zapomina się, że po drugiej stronie jest jeszcze wierzyciel – poszkodowana osoba czekająca na odzyskanie należnych mu pieniędzy.

W tym ujęciu kluczowe staje się uświadamianie społeczeństwa, od podstaw ucząc świadomości prawnej. Odbieranie korespondencji czy aktywny udział w postępowaniu sądowym – to proste działania, które mogą zapobiec potrzebie konfrontacji z komornikiem znajdującym się na końcu łańcucha wymiaru sprawiedliwości.

Komornik działa dopiero po wydaniu wyroku sądowego. Ewentualnie, po uwzględnieniu szczególnych warunków, sąd może wydać nakaz zabezpieczenia, który również realizuje komornik, pobierając od dłużnika ustaloną kwotę i zabezpieczając ją na rachunku depozytowym sądu.

Instytucja komornika w kontekście JDG oraz spółki

Ogólnie procedury, w tym przeprowadzenia postępowania komorniczego, są takie same. Różnice pojawiają się dopiero na płaszczyźnie odpowiedzialności – naszym majątkiem czy za nasze zobowiązania. Częściowo wynika to z innych procesów i obowiązków kształtujących się w kontekście sposobu rejestracji, konieczności wniesienia kapitału czy sporządzenia umowy. Jednak dla potrzeb postępowania egzekucyjnego te różnice są w odpowiedzialności za swoje zobowiązania.

Jednoosobowa działalność gospodarcza nie jest odrębnym podmiotem. Przykładowo, Jan Kowalski, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą, jest wtedy przedsiębiorcą, ale występuje jako osoba fizyczna, która odpowiada za swoje zobowiązania bez ograniczeń całym swoim majątkiem. To właśnie przedsiębiorca zakładający JDG jest podmiotem prawa i ma zdolność sądową, czyli zdolność do bycia pozwanym czy do złożenia pozwu.

Inaczej wygląda to w przypadku prowadzenia spółki cywilnej, która to nie jest odrębnym tworem prawnym, nie ma zdolności sądowej. W efekcie samej spółki nie można pozwać. W takiej sytuacji pozywa się więc razem wspólników spółki cywilnej, aby zapłacili solidarnie. Przy czym prowadzenie egzekucji z majątku wspólników spółki cywilnej możliwe jest dopiero po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego przeciwko każdemu wspólnikowi.

Spółka cywilna nie posiada majątku, gdyż należy on do jej wspólników i stanowi majątek wspólny, przez co to nie ona jest odpowiedzialna, a wspólnicy wnoszący wkłady. Tym samym pozywani równocześnie wspólnicy solidarnie odpowiadają całym swoim majątkiem, nawet tym prywatnym.

Samo sformułowanie solidarnej odpowiedzialności łączy się z prawem wierzyciela do wyboru, czy będzie on żądał zapłaty od jednego dłużnika, czy od wszystkich w równych częściach. Może on więc decydować od kogo pragnie egzekwować swój dług.

Równolegle, w sytuacji gdy zadłużenie zostaje spłacone tylko przez jednego wspólnika, może on żądać od pozostałych zwrotu poniesionych kosztów, czyli wspólnik, który w wyniku żądania wierzyciela uregulował dług spółki, ma prawo zwrócić się do reszty wspólników z roszczeniem zwrotu.

Na tym etapie warto przyjrzeć się różnicom także z drugiej strony, z poziomu wierzycieli dążących do odzyskania pieniędzy. Przy jednoosobowej działalności gospodarczej mówimy o osobie fizycznej prowadzącej przedsiębiorstwo, która może zarówno pozywać, jak i być pozwaną.

Spółka ma to samo prawo. Przykładowo spółka z o.o. , jako podmiot, osoba prawna, odpowiada swoim majątkiem. Za zobowiązania spółki z ograniczona odpowiedzialnością, jak sama nazwa wskazuje, nie odpowiadają wspólnicy. Spółka z o.o. ma własny majątek, z którego tylko komornik może egzekwować.

W sytuacji gdy komornik stwierdzi jednak bezskuteczność egzekucji, podmiot dochodzący należności może pozwać członków zarządu.

Przy czym, w imieniu spółki z o.o. działa oczywiście zarząd, a sam sposób jej reprezentacji określają przepisy kodeksu spółek handlowych, co w każdym przypadku jest dodatkowo uszczegóławiane w KRS-ie w umowie spółki.

Postępowanie egzekucyjne a działalność nierejestrowana

Przy tego rodzaju formie prowadzenia działalności na szczególną uwagę zasługuje aspekt pojawiającego się limitu osiągnięcia 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie. Z jednej strony, w kontekście osiąganych z działalności przychodów, jest to próg, którego nie można przekroczyć, gdy pragniemy działać w ramach działalności nierejestrowanej.

Natomiast z drugiej, kwota wolna od egzekucji odpowiada 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli dłużnik – osoba fizyczna, w tym przypadku prowadząca działalność nierejestrowaną, zarobkowo nie przekroczy granicy chroniącej w ramach przepisów postępowania egzekucyjnego.

W efekcie osoba decydujaca się na działalność nierejestrowaną ma dobry start, bo może zarządzać tymi pieniędzmi bez obawy, że komornik zajmie jej całe przychody z działalności.

Jednak w sytuacji gdy osoba ta poza działalnością nierejestrowaną posiada inne źródła dochodu, jak umowa o pracę lub jakiś majątek osobisty, to będzie odpowiadać za swoje długi jak każda osoba fizyczna.

Przedmioty egzekucji

Analizując zmiany zachodzące na przestrzeni kilku ostatnich lat, obecnie zauważalny staje się wzrost ochrony dłużnika. Komornik może zająć stosunkowo niewiele rzeczy, szczególnie w kontekście ruchomości. W samym Kodeksie postępowania cywilnego znajduje się rozdział dotyczący kwestii ograniczenia egzekucji, w którym to, na kilkunastu stronach, wyszczególniono rzeczy niepodlegające zajęciu.

Przykładowo, uwzględniając konkretne okoliczności, spod egzekucji wyłączone mogą zostać przedmioty służące do wykonywania pracy zarobkowej dłużnika, sprzęt medyczny czy produkty lecznicze. Do zadań komornika należy więc prawidłowa weryfikacja celu i stopnia istotności wykorzystania danych przedmiotów, biorąc pod uwagę wszelkie występujące przesłanki.

Zajęcie a majątek osobisty

Zajęcie rachunku bankowego odbywa się elektronicznie poprzez skierowanie przez komornika prośby do banku, aby zablokował on środki przekazywane dłużnikowi do wysokości kwoty stanowiącej minimum. Równolegle komornik nie ma wglądu w historię rachunku dłużnika. Za wszystkie potrącenia odpowiada więc bank, przejmując odpowiedzialność za wychwycenie środków niepodlegających zajęciu, jak na przykład wpływające na konto alimenty, środki z programu 800+, dotacje czy fundusze przyznane na specjalne cele.

Egzekucja komornicza – komunikacja

Krajowa Rada Komornicza uruchomiła tak zwaną przesyłkę hybrydową. W efekcie od lipca 2024 roku, w porozumieniu z Pocztą Polską, działa system, który poprzez rejestrację w specjalnym systemie, umożliwia aktywację indywidualnego konta. Rozwiązanie to pozwala na przesyłanie przez komornika pism elektronicznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Zajęcie konta firmowego

Zasadniczo z konta firmowego zajęciu podlega wszystko. Wyjątek stanowi jednak sytuacja gdy na takim koncie znajdują się pieniądze przeznaczone na bieżące wypłaty dla pracowników oraz należne od tych wynagrodzeń podatki dochodowe od osób fizycznych i składki ZUS. Zważając na uprzywilejowanie grupy pracowników, po złożeniu przez dłużnika wniosku z uwiarygodnioną listą płac, komornik, na podstawie tego niebudzącego wątpliwości dowodu, może zwolnić określoną sumę pieniędzy, uwzględniając oczywiście odpowiednie ograniczenia kodeksowe.

W podobny sposób chronione są też alimenty.

Egzekucja komornicza – krok po kroku

Na początku musi pojawić się tytuł – dokument sądu z klauzulą wykonalności. Sam wniosek egzekucyjny można znaleźć obecnie na każdej stronie internetowej komornika czy sądu, przy czym, nie trzeba już nawet wskazywać poszczególnych sposobów egzekucji. Komornik może więc ze wszystkich dopuszczalnych sposobów, według własnego wyboru, zająć wierzytelność w urzędzie skarbowym z tytułu zwrotu podatku, rachunek bankowy czy wynagrodzenie za pracę.

Nie dotyczy to jednak nieruchomości. Przykładowo, gdy, prowadząc egzekucję, mamy większe zobowiązania, których dłużnik nie spłaca i komornik decyduje się na zajęcie posiadanego mieszkania, wtedy musi pojawić się odrębny wniosek.

Z drugiej strony, przy wskazaniu sposobu egzekucji, wybierając na przykład egzekwowanie z rachunku bankowego, komornik nie ma prawa wszcząć egzekucji np. z wynagrodzenia za pracę.

W kolejnym etapie komornik wszczyna procedurę, zawsze zawiadamiając o wszczęciu egzekucji i sposobach jej realizacji.

Co w przypadku zajęcia majątku?

Samo zajęcie nie oznacza sprzedaży. Możliwe jest więc skorzystanie z wielu opcji, aby nie doprowadzić do licytacji, która stanowi tak naprawdę ostateczność. Zajęcie rzeczy należy rozumieć jako spisanie do protokołu zajęcia. W takich okolicznościach dłużnik podpisuje zgodę na korzystanie z tej rzeczy zgodnie z przeznaczeniem. Tym samym dłużnik nie odpowiada za typowe, normalne zużycie przedmiotu w okresie zajęcia.

Jeżeli dłużnik spłaci, również w ratach, należność do dnia licytacji, sama licytacja nawet się nie odbędzie. Warto więc prowadzić dialog z komornikiem lub zawrzeć umowę z wierzycielem.

Komornik a firma windykacyjna

Podstawową różnicą jest tutaj fakt, iż windykator działa na zlecenie wierzyciela, w interesie jednej strony. Dąży on do doprowadzenia do jakiejś ugody w celu spłaty należności. Windykator, w odróżnieniu od komornika, nie jest powołowany do realizacji wyroków sądowych, nie może stosować przymusu egzekucyjnego, nie jest funkcjonariuszem publicznym. Taka osoba nie musi być nawet prawnikiem, a w stosunku do komornika są pewne ustawowe wymogi.

Windykator bazuje na miękkich kompetencjach. Nie ma on prawa, by wejść do mieszkania czy dokonać przeszukania. Inaczej kształtuje się też kwestia składania zaskarżeń. Dłużnik ma opcję skierowania skargi na działania komornika do sądu czy Izby Komorniczej. Natomiast naruszenia ze strony windykatora można zgłaszać wyłącznie do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Jakie rozwiązanie powinien więc wybrać wierzyciel? Bez wątpienia firmy windykacyjne pełnią bardzo ważną rolę, pomagając w zawieraniu ugód z dłużnikami. Jednocześnie zwrócenie się do komornika dopiero w obliczu bezsilności windykatora może okazać się zbyt późnym działaniem.

Jeszcze przed podjęciem decyzji, istotne jest więc uwzględnienie poszczególnych kwestii, w tym charakteru samego dłużnika.

Postępowanie zabezpieczające

Postępowanie zabezpieczające jest dokonywane w celu zabezpieczenia interesu strony do momentu zakończenia postępowania przed sądem. Klasyfikuje się je jako priorytetowe, przez co sądy mają stosunkowo krótki termin na rozpoznanie wniosku. Średnio, w zależności od obłożenia sądu, trwa to od tygodnia do miesiąca.

Zabezpieczeniu wierzytelności podlegają przedmioty egzekucji. Objęty pozwem wniosek o zabezpieczenie roszczenia majątkowego nie łączy się z odrębnymi kosztami. Opłatę w wysokości 2% wartości roszczenia pobiera komornik za wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego, którą finalnie płaci sam dłużnik.