Czy umowa ustna jest tak samo ważna jak pisemna?

Umowa cywilnoprawna – zagadnienia ogólne

Umowa cywilnoprawna to oświadczenie woli (czynność prawna), w którym strony określają przedmiot umowy oraz swoje wzajemne prawa i obowiązki.

Oświadczenie woli może być rozumiane jako komunikat, zachowanie, które w jasny sposób ujawni chęć i zamiar zawarcia umowy.

Oświadczenie ma różne formy. Może być przykładowo:

• formalne (np. umowa zawarta w formie aktu notarialnego);
• nieformalne (np. umowa zawarta w formie zwykłej pisemnej albo ustnie);
• jednostronne (np. wypowiedzenie umowy o pracę).

Formy zawarcia umowy:

• Pisemna:
  • zwykła forma pisemna – sporządzona na piśmie i własnoręcznie podpisana;
  • forma pisemna z poświadczeniem podpisu – poświadczenie podpisu następuje u notariusza, który potwierdza autentyczność podpisu na dokumencie;
  • forma pisemna z poświadczeniem daty pewnej – poświadczenie daty pewnej następuje u notariusza, który potwierdza, że dokument ten istniał w dacie przedstawienia do potwierdzenia;
  • forma pisemna w postaci aktu notarialnego – umowa w formie aktu notarialnego sporządzona jest przez notariusza, który spisuje oświadczenia woli stron.
• Dokumentowa – oświadczenie woli składa się w postaci dokumentu, który dodatkowo umożliwia ustalenie osoby, która składa to oświadczenie (forma dokumentowa nie wymaga podpisu osoby składającej oświadczenie woli). Przykładem takiej formy może być wiadomość SMS czy też wiadomość e-mail – ważne, by zawierała treść oświadczenia woli oraz chociażby nazwisko osoby, która je napisała.
• Elektroniczna – oświadczenia woli składa się w postaci elektronicznej i podpisuje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
• Ustna

Forma, w jakiej zostanie zawarta umowa, zależy od woli stron, ale zapamiętać należy, że niektóre przepisy wymagają, aby dana umowa była zawarta w konkretnej formie, np. umowa sprzedaży nieruchomości zawsze wymaga formy aktu notarialnego, a zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Wynika to m.in. z przepisu art. 73 § 1 Kodeksu cywilnego: „Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności”.

Umowa ustna – czy jest ważna?

Zgodnie z przepisem art. 353(1) Kodeksu cywilnego „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. W tym przepisie jest wyrażona tzw. zasada swobody umów, która przyznaje stronom możliwość i swobodę w zakresie kształtowania treści umowy czy też wyboru formy jej zawarcia, co oznacza, że jeśli nie istnieją żadne przeszkody, np. natury prawnej (tj. nie trzeba umowy zawrzeć pisemne albo zachować formy aktu notarialnego), to umowa może być zawarta w formie ustnej.

Więcej o zasadzie swobody umów przeczytasz tutaj.

Odpowiedź na pytanie, czy umowa ustna jest ważna, brzmi: tak, o ile w przepisach prawa dla tej konkretnej umowy nie przewidziano np. formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeśli jednak umowa wymaga formy dokumentowej albo aktu notarialnego, co wynika wprost z przepisów prawa, to umowa zawarta w innej formie (np. ustnej) będzie nieważna. Co więcej, nieważność takiej ustnej umowy może zajść również wtedy, gdy zostanie zawarta przez osobę nieposiadającą pełnej zdolności do czynności prawnych (chodzi o osoby, które nie mają skończonych 18 lat) albo osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie.

Przykładem umowy ustnej, która jest wiążąca dla stron jest:

• umowa zlecenia (przykładowo remontu domu) – strony ustnie ustalają przedmiot zlecenia, termin jego wykonania i kwotę wynagrodzenia;
• umowa pożyczki – ustna umowa pożyczki jest możliwa tylko do kwoty 1 000 zł.

Jak udowodnić, że umowa ustna została zawarta?

Jako że umowa ustna nie zostaje nigdzie spisana, powstaje pytanie, jak udowodnić jej zawarcie w przypadku ewentualnego sporu? Wówczas można sięgnąć po:

• dowody w postaci zeznań świadków, osób trzecich, które posiadają wiedzę, iż taka umowa została zawarta;
• dowód w postaci wiadomości SMS, e-mail, listów, z których treści będzie można wyczytać, iż doszło pomiędzy stronami do zawarcia takiej umowy i że spoczywają na stronach pewne obowiązki należne do wykonania.

Umowa ustna a brak zapłaty

Dochodzenie roszczeń majątkowych w przypadku umowy ustnej jest takie samo jak w przypadku każdej innej umowy. Zasadniczo pierwszą czynnością podejmowaną w celu odzyskania należności, np. za wykonaną usługę, będzie wystosowanie wezwania do zapłaty. Jeśli jednak to wezwanie nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, wówczas można wystąpić z pozwem o zapłatę.

Jeśli chcesz pobrać darmowy wzór wezwania do zapłaty albo pozwu o zapłatę, to przejdź tutaj.

Czy umowa ustna jest tak samo ważna jak pisemna? – podsumowanie

Pomimo że przepisy prawa cywilnego dają możliwość zawarcia umowy w formie ustnej, która również jest wiążąca dla stron ją zawierających, należy pamiętać, że taką umowę zawsze będzie trudniej udowodnić, niż tą zawartą w formie pisemnej. Dla celów dowodowych zawsze bezpieczniej i lepiej jest zawrzeć umowę na piśmie, nawet jeśli przepisy prawa dla tego rodzaju umowy dają możliwość wyboru dowolnej formy jej zawarcia.