Puste faktury – jakie mogą powodować konsekwencje?

Co to są puste faktury?

Puste faktury to dokumenty niezwiązane z rzeczywistymi transakcjami gospodarczymi. Chociaż często pozornie wyglądają jak faktury VAT, zawierają fikcyjne dane dotyczące nieprawdziwych dostaw towarów lub świadczenia usług, które nigdy nie miały miejsca.

Pusta faktura może być przykładowo wystawiona za sprzedaż towarów, które w rzeczywistości nie zostały sprzedane ani dostarczone albo jej odbiorcą może być fikcyjny nabywca.

Puste faktury a przepisy prawa

Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy w przepisie art. 62§ 2 KKS stanowi, że „Kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie”.

Znamiona określające czynność sprawczą dla przestępstwa z art. 271a KK oraz przestępstwa skarbowego z art. 62 § 2 KKS są skonstruowane w bardzo podobny sposób. Oba przepisy opisują dwa alternatywne, karalne zachowania.

W przypadku art. 62 § 2 KKS są to nierzetelne wystawienie faktury oraz posługiwanie się taką fakturą.

Z kolei w przepisie art. 271a KK mowa jest o wystawieniu faktury lub faktur zawierających nieprawdziwe informacje dotyczące okoliczności istotnych dla ustalenia wysokości należności publicznoprawnej, jej zwrotu lub zwrotu innej należności podatkowej, a także o używaniu takiej faktury lub faktur.

Faktura może być nierzetelna z tego powodu, że czynność nią udokumentowana została dokonana ale nie przez wystawcę na tej fakturze uwidocznionego. Po drugie faktura może nie dokumentować czynności rzeczywiście dokonanej ze względu na jej przedmiot, tzn. może dokumentować nie taką dostawę towarów lub świadczenie usług, jakie były przedmiotem rzeczywistej transakcji. Po trzecie faktura może również być wystawiona w celu stwierdzenia transakcji w ogóle nie dokonanej i będzie to tzw. pusta faktura (por. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 grudnia 2015 r., sygn. I FSK 1227/14).

Ostatnia z wymienionych form nierzetelności faktur, dotycząca dokumentów niezwiązanych z faktycznymi dostawami lub usługami bądź faktur, które co prawda odnoszą się do wskazanych w nich zdarzeń gospodarczych, określana jest mianem “pustych faktur”. Wystawianie takich faktur niesie za sobą różne konsekwencje, zależne od roli, jaką pełnią poszczególne strony zaangażowane w fikcyjne transakcje.

Jak słusznie wskazał WSA w Olsztynie w wyroku z dnia 24 lutego 2022 r., sygn. I SA/Ol 754/21 „W konsekwencji zasadnicze znaczenie ma nie tylko prawda formalna, wynikająca z faktury, ale i prawda materialna, polegająca na tym, że faktura musi odzwierciedlać rzeczywiste zdarzenie gospodarcze z prawdziwymi elementami, nie tylko przedmiotowymi, ale i podmiotowymi. Wystawiona faktura, która nie dokumentuje rzeczywistej sprzedaży między wskazanymi w niej kontrahentami, jest prawnie bezskuteczna, a w konsekwencji nie może wywoływać żadnych skutków podatkowych zarówno u jej wystawcy, jak i u odbiorcy”.

A jeśli zastanawiasz się, co w przypadku, gdy faktura VAT ulegnie zniszczeniu albo zostanie zgubiona, to przeczytaj ten artykuł.

Puste faktury – konsekwencje

Upozorowanie obrotu gospodarczego poprzez wystawianie tzw. pustych faktur stanowi niewątpliwie przestępstwo na gruncie przepisów kodeksu karnego skarbowego i kodeksu karnego.

• Kodeks karny skarbowy (por. art. 62 § 2 KKS):
  • Wystawienie nierzetelnej faktury lub posługiwanie się taką fakturą w celu uszczuplenia należności publicznoprawnej (np. podatku VAT) jest przestępstwem skarbowym.
  • Kara:
    • grzywna w wysokości od 180 stawek dziennych do 720 stawek dziennych w zależności od wagi czynu,
    • kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż rok,
    • możliwość zastosowania obu tych kar łącznie.
• Kodeks karny (por. art. 271a KK):
  • Wystawienie faktury poświadczającej nieprawdę co do istotnych okoliczności lub posługiwanie się taką fakturą również podlega karze.
  • Kara:
    • kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat,
    • jeżeli wartość faktury lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, kara wynosi od 3 lat do 20 lat pozbawienia wolności,
    • w przypadku mniejszej wagi kara pozbawienia wolności wynosi do lat 3.

  Podsumowanie

  Wystawianie pustych faktur lub posługiwanie się nimi może doprowadzić do poważnych konsekwencji karnoskarbowych, ponieważ osoby, które posługują się pustymi fakturami mogą zostać ukarane grzywną, a nawet karą pozbawienia wolności.

  A jeśli nie wystawiłeś faktury w terminie i zastanawiasz się, jakie należy podjąć kroki, to przeczytaj ten artykuł.