|
|
3 minut czytania

Utwory z domeny publicznej – czy rzeczywiście można z nich korzystać bez ograniczeń?

Czy możesz korzystać z utworów z tzw. domeny publicznej bez ograniczeń? Jakie są warunki, by wykorzystać dzieła autorów tworzących przed laty? Czy upływ 70 lat od śmierci autora to wystarczający warunek, by móc za darmo użyć jego twórczości? Odpowiedzi znajdziesz w naszym tekście.

domena publiczna

Z domeny publicznej na co dzień korzystają miliony osób. I to całkowicie nieświadomie – cytując wiersze znanych poetów, kopiując obrazy słynnych malarzy czy nagrywając aranżację ulubionej, filmowej melodii. Mawia się, że domena publiczna to mechanizm obronny, który gwarantuje dostępność ludzkości do surowca w postaci kultury, pozwalając jednocześnie na jej dalszy rozwój. Czy ten dostęp jest rzeczywiście nieograniczony? I czym tak naprawdę jest domena publiczna?

Domena publiczna – co to?

Ten, nieco patetyczny wstęp, do którego bardzo często odwołują się teoretycy, nie daje jednoznacznej odpowiedzi, czym tak naprawdę jest domena publiczna. Akty prawa materialnego nie zawierają definicji legalnej tego pojęcia, dlatego prawnicy przyjmują, że:

za domenę publiczną uważa się zbiór dóbr niematerialnych (zwłaszcza utworów), które nie są objęte ochroną prawa autorskiego.

W praktyce ochrony tej nie stosuje się do dwóch grup utworów. Do pierwszej z nich należą te treści, którym w rozumieniu przepisów prawa autorskiego nie może zostać przyznana stosowna ochrona. Zalicza się do nich:

  • akty normatywne i ich urzędowe projekty – chodzi o wszelkiego rodzaju akty prawa powszechnie obowiązującego,
  • dokumenty urzędowe oraz materiały, znaki i symbole – mogą to być na przykład decyzje administracyjne, wyroki sądowe,
  • opublikowane opisy patentowe lub ochronne zgłoszone na gruncie prawa własności przemysłowej,
  • proste informacje prasowe.

Dlaczego wybór padł akurat na te dobra niematerialne? W przypadku aktów prawa odpowiedź jest prosta. Każdy obywatel powinien mieć możliwość zapoznania się z obowiązującymi przepisami prawa, do których przecież ma obowiązek się stosować. Oczywiście nie musi to oznaczać, że przepisy są tworzone w sposób powszechnie zrozumiały. Pozostała część katalogu dotyczy informacji, które mogą potencjalnie dotyczyć każdego z nas lub zostały stworzone przez administrację państwową albo samorządową.

Istnieje jeszcze druga przesłanka, która pozwala na przejście utworu do domeny publicznej, a jest nią wygaśnięcie praw autorskich. Ochrona prawna przewidziana w prawie autorskim ustaje z upływem 70 lat po śmierci twórcy lub ostatniego współautora. Tak twierdzi teoria, a co na to praktyka?

Domena publiczna a prawo autorskie

Otóż w praktyce wielu twórcom zależy na tym, aby wprowadzić w błąd opinię publiczną co do rzeczywistych uprawnień, ponieważ wiąże się to z ciągłością ochrony prawnoautorskie, a co za tym idzie, także możliwości dalszego czerpania zysków z rozpowszechniania utworu. W końcu nikt dobrowolnie nie pozbędzie się kury, która znosi przysłowiowe, złote jaja, prawda?

Do tego wszystkiego dochodzą także problemy w ustaleniu tego, kto jest twórcą danego utworu, ile miał on twórców, a wreszcie, czy w ogóle mamy do czynienia z oryginałem, a nie jedynie z odtwórczą kopią. Przedstawiciele prawniczej doktryny podnoszą, że coś, co powinno być w teorii proste, w praktyce często okazuje się niewykonalne.

Domena publiczna – czy termin 70 lat jest uniwersalny?

Okazuje się, że ustawowy termin nie zawsze liczymy w ten sam sposób. Na przykład do domeny publicznej w muzyce nie należą opracowania danych utworów. Co to oznacza? W praktyce tyle, że możemy na firmowym przyjęciu świątecznym odtworzyć np. legendarne Last Christmas, ale jedynie w oryginale. Jakiekolwiek przeróbki i aranżacje będą chronione według standardowej procedury.

W filmie domena publiczna wygląda jeszcze ciekawiej, ponieważ siedemdziesięcioletni termin liczony jest od śmierci… głównego reżysera, autora scenariusza lub dialogów albo kompozytora muzyki. Zależy, który z nich zmarł jako ostatni.

W przypadku książek w domenie publicznej należy zwrócić uwagę na to, czy wykorzystana przez nas opracowanie na pewno jest pierwowzorem (dotyczy to zwłaszcza utworów przełożonych z obcego języka). W tym przypadku termin liczymy od śmierci tłumacza. Mało tego, wielu twórców chcąc „obejść istniejące przepisy”, rejestruje wybrane elementy dzieła, jako np. znaki towarowe. Tak zrobili np. spadkobiercy autora „Małego Księcia”, rejestrując m.in. postać „Lisa” oraz „Róży”.

Pamiętajmy, że sam upływ czasu przy ocenie wygaśnięcia praw autorskich może wprowadzać w błąd. Domena publiczna z każdy rokiem się powiększa, ale nie oznacza to, że wszystko, co „stare” musi się w niej automatycznie znaleźć.

Autor ifirma.pl

Zespół IFIRMA

Kreatywny zespół specjalistów tworzony przez osoby wyróżniające się doświadczeniem oraz wiedzą z różnych obszarów.

Świadomi potrzeb naszych czytelników, skupiamy się na tworzeniu zrozumiałych treści, które będą w stanie przybliżyć im często zawiłe zagadnienia z zakresu rachunkowości, marketingu, ekonomii, księgowości czy zarządzania. Ostateczny dobór bieżącej tematyki uzależniany jest od preferencji docelowych odbiorców, zmian zachodzących w biznesowym środowisku, a także samych doświadczeń i umiejętności specjalistów odpowiadających za proces tworzenia tekstów.

W efekcie zespół ekspertów Ifirma bierze czynny udział w rozwoju różnego rodzaju biznesów, pomagając zarówno ich założycielom, jak i pracownikom efektywniej organizować pracę przy wykorzystaniu jak najbardziej dopasowanych do potrzeb rozwiązań.

Rozumiejąc istotę profesjonalnego podejścia do poruszanych zagadnień, każdy tekst tworzony jest w oparciu o wiarygodne dane. Dodatkowo podejmowana tematyka ujmowana jest w logiczny i przejrzysty sposób, zwiększając tak istotną jasność przekazu, co pozytywnie wpływa na podkreślenie najbardziej użytecznych treści. W efekcie podejmowane przez nasz zespół praktyki w szerszej perspektywie można rozpatrywać jako dążenie do zwiększenia świadomości i wyczucia biznesowego osób aktywnie działających na rynku.

Dodaj komentarz

Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.

Najważniejsze pytania

  1. Co to jest domena publiczna?

    Za domenę publiczną uważa się zbiór dóbr niematerialnych (zwłaszcza utworów), które nie są objęte ochroną prawa autorskiego.

Może te tematy też Cię zaciekawią

Biuro rachunkowe - ifirma.pl

Mobilnie. Wszędzie

Z ifirma.pl masz księgowość w swoim telefonie. Wysyłaj dokumenty, sprawdzaj salda i terminy online, gdziekolwiek jesteś. Aplikację znajdziesz na najpopularniejszych platformach.

Mobilnie

Ułatwienia dla e‑commerce

Wygodne integracje
Wygodne integracje

Program do faktur IFIRMA w prosty sposób zintegrujesz z Allegro i popularnymi platformami e‑commerce jak Shoper, WooCommerce czy PrestaShop.

Sprawdź wszystkie integracje →

Wygodne integracje
Płatności w jednym miejscu

ifirma.pl łączy się z urządzeniami fiskalnymi, pozwala na eksport przelewów do banku i zatwierdzanie ich jednym kodem, co znacznie usprawnia codzienną pracę i samodzielne księgowanie.

Wygodne integracje
Łatwe generowanie faktur

Dzięki integracji z bazą GUS ułatwiamy też wystawianie faktur – wystarczy, że wpiszesz NIP kontrahenta, a reszta danych uzupełni się automatycznie.

allegro integracja ecommerce
woocommerce integracja ecommerce
shoper integracja ecommerce
prestashop integracja ecommerce
shoplo integracja ecommerce
magento integracja ecommerce
Napisz do nas lub zadzwoń +48 735 209 003