Wypowiedzenie umowy o pracę a urlop wypoczynkowy

Przepis ten stanowi, że W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 155(1).

Z powyższej regulacji wynika, że po wypowiedzeniu umowy o pracę przez pracodawcę lub pracownika, pracodawca ma prawo w drodze jednostronnej decyzji udzielić pracownikowi należnego urlopu w czasie okresu wypowiedzenia. Czy z powołanego przepisu wynikają jeszcze jakieś zasady wykorzystania urlopu w okresie wypowiedzenia? O tym dowiecie się z niniejszego artykułu.

Wypowiedzenie umowy o pracę a urlop wypoczynkowy – uwagi ogólne

Jak powszechnie wiadomo, jednym z podstawowych uprawnień pracownika jest prawo do urlopu, które uregulowane jest nie tylko w Kodeksie pracy, ale wynika również z samej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo do urlopu, zgodnie z przepisem art. 152 Kodeksu pracy, jest prawem corocznym, nieprzerwanym i płatnym, a przede wszystkim jest prawem niezbywalnym, co oznacza, iż pracownik nie może się go zrzec ani przenieść na osobę trzecią.

Więcej na temat obowiązku wykorzystania 14 dni urlopu wypoczynkowego znajdziesz tutaj.

Jednakże przechodząc do zagadnienia niniejszego artykułu wskazać należy, że analizowana regulacja ustanawia szczególny tryb udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. W szczególności z przepisu art. 167(1) Kodeksu pracy wynikają następujące obowiązki:

• przyznanie pracodawcy jednostronnej kompetencji do decydowania o wykorzystaniu przez pracownika urlopu wypoczynkowego w tym okresie oraz
• zwolnienie pracodawcy z obowiązku udzielenia tego urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów lub indywidualnie.

Co więcej, należy zwrócić uwagę na korzyści wynikające z analizowanego przepisu, które mają praktyczne zastosowanie, a mianowicie wykorzystanie przez pracownika urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia przynosi korzyść pracodawcy, albowiem dzięki temu nie będzie on zobowiązany do wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Dodatkowo zapobiega to w praktyce podejmowania przez pracowników czynności pracowniczych (zarobkowych) u innego pracodawcy w okresie wypowiedzenia, albowiem co do zasady w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik ma obowiązek świadczenia pracy na rzecz dotychczasowego pracodawcy.

Jednakże, w przypadku gdy pracownik nie wykorzysta całego urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia, to pracodawca wtedy będzie musiał mu wypłacić należne ekwiwalent pieniężny.

W przedmiocie rozwiązania stosunku pracy przygotowaliśmy dla Ciebie dwa kluczowe artykuły:

• jeśli jesteś pracodawcą i zastanawiasz się jak rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem, to zajrzyj tutaj, gdzie znajdziesz najważniejsze kwestie w tym zakresie;
• z kolei jeśli jesteś pracownikiem i zastanawiasz się czy możesz rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, to ten artykuł rozwieje wszelkie Twoje wątpliwości.

Prawo pracodawcy do jednostronnego decydowania o wykorzystaniu przez pracownika urlopu wypoczynkowego

Z uwagi na okoliczność, że wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane niezależnie przez którąkolwiek ze stron powoduje, że zmianie ulega tryb udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, ponieważ nieistotne stają się plany urlopowe na dany rok pracownika (określone w planie urlopowym). Główną rolę odgrywa w takim przypadku pracodawca i jego ustawowe uprawnienie do jednostronnego decydowania o terminie wykorzystania przez pracownika urlopu wypoczynkowego. Udzielenie urlopu wypoczynkowego w terminie przypadającym w okresie wypowiedzenia umowy o pracę powoduje powstanie po stronie pracownika obowiązku jego wykorzystania.

Orzecznictwo:

• Pracodawca może udzielić pracownikowi w okresie wypowiedzenia całego zaległego urlopu. Jedynie urlopu bieżącego (za rok kalendarzowy, w którym ustaje stosunek pracy) powinien udzielić w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u niego w roku ustania stosunku pracy [tak Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 12 kwietnia 2007 r., sygn. akt I PK 261/06];
• Pracodawca zobowiązując pracownika w wypowiedzeniu umowy o pracę do wykorzystania urlopu wypoczynkowego powinien wyraźnie udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego przez określenie jego granic czasowych, od konkretnego dnia do innego dnia [tak Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 19 stycznia 2017 r., sygn. akt I PK 40/16].

Obowiązki pracownika

Zakres zastosowania trybu udzielania przez pracodawcę urlopu wypoczynkowego przewidzianego w przepisie art. 167(1) Kodeksu pracy jest ograniczony z tego względu, że dotyczy wyłącznie urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi za dany rok kalendarzowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia u pracodawcy, który ma go udzielić oraz w całości urlopu zaległego.

Należy pamiętać, że udzielenie przez pracodawcę urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę wiąże pracownika, jeżeli pracodawca określił dokładnie termin tego urlopu, co oznacza, że pracownik zobowiązany jest do jego wykorzystania.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia nie powinno kolidować z jego uprawnieniami pracowniczymi, tj.:

• prawem do płatnego zwolnienia na poszukiwanie pracy (por. art. 37 Kodeksu pracy);
• prawem do wykorzystania ustawowych dwóch dni na opiekę nad dzieckiem w wieku do 14 lat (por. art. 188 Kodeksu pracy);
• wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop na rzecz pracownika w przypadku niewykorzystania części urlopu z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby (por. art. 166 w zw. z art. 171 Kodeksu pracy).

A co z porozumieniem stron?

Nie ma przeszkód prawnych, aby w porozumieniu rozwiązującym stosunek pracy strony dobrowolnie uzgodniły obowiązek pracownika wykorzystania zarówno należnego, jak i zaległego urlopu wypoczynkowego do ustalonego dnia rozwiązania umowy o pracę [tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 października 2017 r., sygn.. akt II PK 287/16].

W praktyce to oznacza, że strony stosunku pracy mogą dojść do zawarcia stosownego porozumienia dotyczącego obowiązku wykorzystania urlopów wypoczynkowych.

Okres wypowiedzenia

Wyrażony przez ustawodawcę w analizowanym przepisie art. 167(1) Kodeksu pracy zwrot „w okresie wypowiedzenia” należy rozumieć jako czas od dokonania wypowiedzenia (złożenia pracownikowi przez pracodawcę oświadczenia woli o wypowiedzeniu) do upływu okresu wypowiedzenia (rozwiązania umowy o pracę). Urlop wypoczynkowy może być więc wyznaczony przez pracodawcę od następnego dnia po wręczeniu pracownikowi wypowiedzenia.

Podsumowanie

Przepis art. 167(1) Kodeksu pracy wprowadza szczególny mechanizm udzielania urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, który zastosowanie ma do tego, że po wypowiedzeniu umowy o pracę przez którąkolwiek ze stron pracodawca ma prawo udzielić pracownikowi przysługującego mu urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia. Decyzja pracodawcy w przedmiocie udzielenia urlopu jest co do zasady wiążąca dla pracownika. Co istotniejsze, w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę ustalony, w planie urlopów termin urlopu pracownika straci moc w momencie podjęcia przez pracodawcę decyzji o udzieleniu pracownikowi urlopu w okresie wypowiedzenia.

Źródła:

1. A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2020