Zawody regulowane w Polsce

Architekt w Polsce jest zawodem regulowanym. Oznacza to, że zanim będzie mieć możliwość swobodnego wykonywania swoich obowiązków, musi spełnić określone kryteria.

Architekt ścieżka kariery i uprawnienia

Rodzaje uprawnień

Uprawnienia architektów w Polsce dzielą się na:

• uprawnienia bez ograniczeń
• uprawnienia budowlane do projektowania ograniczone
• uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń
• ograniczone uprawnienia do projektowania i kierowania robotami budowlanymi.

Uprawnienia bez ograniczeń – ich posiadanie oznacza pełnię możliwości w zakresie projektowania obiektów budowlanych bądź kierowanie robotami budowlanymi (odnosząc się do architektury obiektu). Aby zdobyć uprawnienia do projektowania bez ograniczeń, przyszły architekt musi obowiązkowo:

• ukończyć studia kierunkowe pierwszego (inżynier) i drugiego (magister) stopnia (architektura lub architektura i urbanistyka),
• odbyć roczną praktykę zawodową w sporządzaniu projektów,
• odbyć roczną praktykę zawodową na budowie.

Uprawnienia budowlane do projektowania ograniczone – ich posiadanie umożliwia projektowanie obiektów o kubaturze do 1000 m3 (w zabudowie lub na terenie zabudowy ogrodowej). Tego typu uprawnienia są obecnie mniej popularne i niezbyt przydatne.

Uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń – aby je zdobyć, należy:

• ukończyć studia kierunkowe pierwszego i drugiego stopnia na którymś ze wspomnianych wcześniej kierunków,
• odbyć półtora-roczną praktykę zawodową na terenie budowy.

Inną ewentualnością jest ukończenie wyłącznie studiów pierwszego stopnia, przy czym należy odbyć trzyletnią praktykę zawodową na budowie. Wówczas architekt ma ograniczone uprawnienia do projektowania i kierowania robotami budowlanymi.

Jak zdobyć uprawnienia architekta?

Uprawnienia nadaje komisja kwalifikacyjna Izby Architektów IARP. Pierwszym krokiem do uzyskania uprawnień jest spełnienie wcześniej wymienionych wymogów. Następnie składa się odpowiednie dokumenty kwalifikacyjne, które zostaną zweryfikowane przez okręgową komisję w procesie weryfikacji. Ostatnim etapem jest otrzymanie pozytywnego wyniku na państwowym egzaminie.

Egzaminy odbywają się dwa razy w roku. Organizuje je IARP w terminach – letnim i zimowym. Składa się z dwóch części:

• testowej, sprawdzającej znajomość przepisów,
• ustnej, gdzie potwierdza się umiejętności praktyczne oraz kompetencje kandydata.

Kandydat musi liczyć się ze stosunkowo wysokimi kosztami postępowania kwalifikacyjnego. Zapłata jest zależna od zadeklarowanego zakresu uprawnień, który chce się uzyskać i wynosi od 1870 do 2810 złotych.

Kiedy kandydat uzyska uprawnienia, będa obowiązywac go coroczne opłaty. Członkostwo w okręgowej izbie architektów oraz niezbędne ubezpieczenie OC wycenia się na 80 złotych miesięcznie, co w skali roku daje 960 złotych.

Posiadanie pełnego zakresu uprawnień umożliwia większą swobodę w samodzielnym pełnieniu większości funkcji technicznych związanych z dziedziną architektury. Kandydat, któremu udało się pomyślnie przejść przez procesy formalne, może w przyszłości zajmować wiele kluczowych dla tego zawodu stanowisk.

Architekt – perspektywy zatrudnienia

Naturalną drogą rozwoju dla świeżo upieczonych architektów jest podjęcie (mniej lub bardziej stałej) współpracy z biurem architektonicznym. Inną, wartą rozważenia, możliwością jest założenie własnego biura projektowego.

Zależnie od wybranej specjalizacji, zainteresowań czy szczegółowych preferencji, architekt może podjąć współpracę z:

• firmą deweloperską,
• miejscowym urzędem (miasta, gminy, starostwem itd.) lub inną instytucją państwową,
• różnego rodzaju firmami budowlanymi,
• biurami urbanistycznymi,
• salonami lub firmami meblowymi,
• podmiotami, które zajmują się aranżacją, projektowaniem i zagospodarowaniem terenów zielonych,
• firmami zajmującymi się projektowaniem wnętrz.

Zdanie egzaminów, zaliczenie kursów i szlifowanie swoich kwalifikacji nie oznacza jednak, że architekt musi wykonywać swoją pracę w sposób rozumiany tradycyjnie. Architekci decydują się na branże pokrewne. Można wśród nich wymienić dla przykładu:

• projektowanie wnętrz,
• architekturę krajobrazu,
• wzornictwo, design,
• tworzenie gier komputerowych,
• teoria i historia sztuki.

Są to oczywiście jedynie przykłady. Na drodze edukacji przyszli architekci nabywają wiedzę teoretyczną i praktyczną z szerokiego wachlarza umiejętności.

Architekt, który wykształcił się w Polsce ma pełnię możliwości w zakresie pracy zagranicznej. Najczęściej wybieranymi kierunkami są kraje Unii Europejskiej. Fachowcy wybierają się za granicę najczęściej z powodu korzystniejszych warunków finansowych. Ponadto, szukając perspektyw zatrudnienia w krajach członkowskich, nie trzeba spełniać dodatkowych warunków.

Ile zarabia architekt?

Dane na temat średnich zarobków architekta opracowano m.in. na podstawie danych z GUS.

Zależenie od stażu pracy, architekt może liczyć na wynagrodzenie w wysokości od ok. 3300 do 5100 złotych netto.

Zarobki architektów – od czego zależą?

Zarobki architekta uzależnione są od wielu zmiennych. Są to m.in.

• staż pracy,
• poziom wykształcenia,
• wielkość firmy, w której zatrudniono architekta,
• miasto, w którym firma ma swoją siedzibę.

Kolejnym czynnikiem warunkującym to, na jakie wynagrodzenie mogą liczyć architekci, jest pełniona funkcja.

Ile zarabia architekt na umowie o pracę

Podpisując umowę o pracę, architekt jest zobowiązany do podporządkowania się pracodawcy. Nie może wyrabiać nadgodzin lub pracować przy kilku odrębnych projektach równocześnie. Jest to forma zatrudnienia polecana szczególnie tym architektom, którzy chcą związać się na stałe z jednym miejscem zatrudnienia.

W skład wynagrodzenia brutto wynoszącego 6700 złotych brutto (5000 netto) wchodzą:

• ubezpieczenie emerytalne – 679 złotych,
• ubezpieczenie rentowe – 104 złote,
• ubezpieczenie chorobowe – 170 złotych,
• ubezpieczenie zdrowotne – 540 złotych,
• zaliczka na PIT – 470 złotych.

Procentowy rozkład wynagrodzenia:

Zarobki o wysokości 5000 złotych (netto) miesięcznie:

Pracodawca ma określony budżet na dane stanowisko. Należy brać więc pod uwagę ponoszone przez niego miesięczne koszty całkowite utrzymania pracownika.

Inne przykładowe wynagrodzenie: 10 000 złotych brutto:

Warto w tym miejscu przyjrzeć się tym dwóm kwotom pod kątem progów podatkowych. Progi wyznaczają limit podstawy opodatkowania. Pierwszy próg wynosi 17%, drugi – 32%, dodatkowo dla dochodów powyżej 1 000 000 zł obowiązuje tzw. trzeci próg – danina solidarnościowa w wysokości 4%.

Podane kwoty (mimo różnic netto i brutto) służą zobrazowaniu różnic w osiąganych progach podatkowych. Zarabiając 5 tysięcy złotych “na rękę”, pracownik przez cały rok dostaje to samo wynagrodzenie.

Należy mieć jednak na uwadze, że wyższe zarobki wiążą się z przejściem na drugi próg podatkowy.

Ile zarabia architekt na umowie B2B

Architekt może być też samozatrudniony. Umowa B2B jest rekomendowana w przypadku architektów-freelancerów, którzy chcą wykonywać pracę dla kilku firm jednocześnie i nie chcą wiązać się na stałe z jednym przedsiębiorstwem, któremu będą mieli świadczyć usługi. Dzięki B2B mogą też pracować w różnym wymiarze godzinowym. Mają też większą swobodę w wyborze zleceń odpowiadających ich oczekiwaniom.

Jeżeli architekt chciałby zarabiać np. 5000 złotych netto miesięcznie, musi pamiętać o tym, że – znacznie upraszczając – podpisuje umowę polegającą na tym, że jego firma pracuje dla innej firmy. Chcąc zarobić tę kwotę, w rzeczywistości musi umówić się na zarobek o wysokości ok. 6250 złotych.

Co ważne, rozpoczynając działalność, można liczyć na tzw. ulgę na start. Dzięki niej jest się zwolnionym z pewnych stałych opłat, co obrazuje kolejna tabela:

Architekt i własne biuro

Praca w czyimś biurze projektowym lub w instytucji państwowej to codzienność wielu polskich architektów. Część z nich decyduje się jednak na otworzenie własnego biura.

Prowadzenie własnej działalności ma, rzecz jasna, wiele pozytywnych stron. Należy jednak mieć na uwadze spore ryzyko wiążące się z podjęciem takiego kroku.

Zalety i wady własnej działalności jako architekt

Decydując się na prowadzenie własnego biura architektonicznego, można cieszyć się z niezależności. Samodzielny architekt ma także pełny wpływ na projekty, które tworzy. Jeżeli działalność prosperuje prawidłowo, można wybierać między klientami i tworzyć tylko dla tych osób bądź firm, które się wysoko ceni.

Własna firma to też więcej pieniędzy. Oczywiście pod warunkiem, że zlecenia dostaje się z dużą regularnością. Niezależnie od wszystkiego, architekt na własnej działalności może pracować w domu lub innym wybranym przez siebie miejscu. Ułatwione są także kwestie zakupu samochodów w leasingu lub kredycie.

Nie zawsze wygląda to jednak w ten sposób. Architekt nie ma pewności co do tego, czy uda mu się zachować ciągłość finansową oraz stały dopływ nowych klientów. Musi tez liczyć się z tym, że w razie planowania większych projektów, może być zmuszony do zatrudnienia pracowników. Ponosi również koszty związane z opłaceniem siedziby, nierzadko też wyższego podatku od nieruchomości czy składek za ubezpieczenie biura, OC lub uiszczać opłatę w przypadku zdarzeń losowych jak np. błędy projektowe.

Skąd wziąć środki na rozpoczęcie działalności?

Początkujący architekt może ubiegać się o dofinansowanie działalności z kilku rozmaitych źródeł. Możliwości są różne. Oto niektóre z nich:

• dotacje z Urzędu Pracy na rozpoczęcie działalności – posiadając status osoby bezrobotnej śmiało można ubiegać się o środki w wysokości ok. 20 tysięcy złotych. Budżet ten może pozwolić na zakup podstawowego wyposażenia biurowego. Programy dotacji różnią się od siebie w poszczególnych województwach;
• fundusze europejskie – przeznaczone są dla osób chcących założyć własną firmę. Zakładając własną, jednoosobową działalność, można liczyć nawet na 40 tysięcy złotych.

Średnie zarobki architekta w największych miastach Polski

Pod uwagę wzięto średnie zarobki w pięciu największych miastach Polski: Warszawie, Krakowie, łodzi, Wrocławiu i Poznaniu.

Sprawdzenie średnich zarobków architektów w poszczególnych miastach dotyczy osób, które rozpoczynają pracę w tym zawodzie. Dla każdego z miast wybrano te same kryteria, a są to:

• stanowisko: Architekt (budownictwo i projektowanie),
• staż pracy: co najmniej 3 lata (jest to staż pracy odpowiadający wymogom uzyskania uprawnień do uprawiania zawodu),
• długość pracy w specjalizacji: co najmniej 2 lata (czas odpowiadający okresowi praktyk zawodowych),
• rodzaj umowy: umowa o pracę,
• ukończony 26 rok życia,
• wymiar czasu pracy: pełen etat,
• zarządzanie ludźmi: nieuwzględnione,
• premia/prowizja: nieuwzględniona,
• świadczenia dodatkowe: brak,
• wykształcenie: magister inżynier (niezbędne do posiadania pełni uprawnień),
• ukończony kierunek studiów: architektura,
• studia ukończone: powyżej 3 lat temu (należało wziąć pod uwagę praktykę zawodową, która odbywa się – według wymogów – dopiero po ukończeniu studiów),
• miejscowość: jedna z pięciu największych: Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań,
• wielkość firmy: mała (10-49 osób),
• język obcy używany w pracy: angielski, używany często,
• doświadczenie zawodowe: praktykant/stażysta.

Zarobki Warszawa: Mediana zarobków architekta (przy określonych założeniach) wynosi 3900 złotych.

Zarobki Kraków: zarobki architekta w stolicy Małopolski wynoszą średnio 3500 złotych.

Zarobki Łódź: pracując w Łodzi, architekt może liczyć na pensję w wysokości średnio 3200 złotych.

Zarobki we Wrocławiu: typowe zarobki architektów z wymienionymi wcześniej kompetencjami wynoszą we Wrocławiu 3700 złotych.

Zarobki w Poznaniu: pracując w Poznaniu, świeżo upieczony architekt może liczyć na około 3400 złotych miesięcznie.