Zmiana stopy referencyjnej NBP a nowe stawki odsetek ustawowych – od kiedy zmiany?

Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzję o obniżeniu stóp procentowych. Jest to pierwsza taka sytuacja od 5 lat. Są to kolejne konsekwencje epidemii koronawirusa. Obecna sytuacja na rynkach gospodarczych całego Świata nie napawa optymizmem, dlatego wszystkie podejmowane działania zmierzają do łagodzenia skutków spowolnienia gospodarczego. Jednym z nich jest właśnie obniżenie stopy referencyjnej.

Co to jest stopa referencyjna?

Stopa referencyjna oznacza rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez Narodowy Bank Polski. Cała operacja polega na zakupie lub sprzedaży krótkoterminowych bonów pieniężnych na rynku międzybankowym w celu przywrócenia równowagi płynnościowej w sektorze bankowym. Ostatnia zmiana stopy referencyjnej miała miejsce 5 marca 2015 roku wówczas było to obniżenie z 2% na 1,5%. Od 17 marca 2020 roku nastąpiło obniżenie z dotychczasowego 1,5% do 1%. Jednak z dniem 9 kwietnia 2020 Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzję o kolejnym zmniejszeniu do 0,5%.

Obniżenie odsetek ustawowych i kapitałowych

Obniżenie stopy referencyjnej ma wpływ na zmianę wysokości różnych odsetek. W pierwszej kolejności taka zmiana będzie miała bezpośrednie przełożenie na zmianę odsetek ustawowych i kapitałowych. Wysokość tych odsetek regulowana jest w oparciu o ustawę Kodeks cywilny.

Odsetki ustawowe są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych (art. 481 § 2 K.c.), a więc od 18 marca do 8 kwietnia 2020 roku wynosiły 6,5 %, zaś od 9 kwietnia 2020 – 6%.
Odsetki kapitałowe są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych (art. 359 § 2 K.c.), a więc od 18 marca do 8 kwietnia 2020 roku wynosiły 4,5 %, zaś od 9 kwietnia 2020 – 4%.

Obniżenie odsetek w transakcjach handlowych

Opóźnienia w płatnościach w transakcjach pomiędzy podmiotami handlowymi obarczone są odsetkami, o których mówi ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny o statusie podmiotu leczniczego, a więc od 1 lipca 2020 roku wyniosą 8,5%.

W stosunku do pozostałych dłużników będzie to suma stopy referencyjnej i 10 punktów procentowych, a więc od 1 lipca 2020 roku wyniosą 10,5%.

W przypadku odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych termin obowiązywania wprowadzonych zmian nastąpi z dniem 1 lipca 2020 roku, ponieważ stawki tych odsetek ustalane są na dzień 1 stycznia i 1 lipca danego roku.

Odsetki od zaległości podatkowych

Wysokość odsetek od zaległości podatkowych została uregulowana w ustawie Ordynacja podatkowa (O.p.). Zgodnie z tymi przepisami stawki odsetek za zwłokę ulegają obniżeniu lub podwyższeniu w stopniu odpowiadającym obniżeniu lub podwyższeniu podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego. W art. 56 § O.p. jest zapisane, że: “stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%”. Dlatego nie nastąpiła zmiana wysokości odsetek podatkowych.

Podsumowanie