Celem Programu Aktywny Maluch jest stworzenie w skali kraju, zwłaszcza na terenach gmin, gdzie nie funkcjonują żadne instytucje opieki, dostępnej terytorialnie i przystępnej cenowo wysokiej jakości opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów, w tym dla dzieci z niepełnosprawnościami i wymagających szczególnej opieki. Dodatkowo jest to krok zbliżający do osiągnięcia celów barcelońskich, czyli zagwarantowania opieki dla 33% dzieci w wieku poniżej 3 lat.
Na czym polega program Aktywny Maluch 2022-2029?
Aktywny Maluch 2022-2029 to kontynuacja (na nieco zmienionych zasadach) programu Maluch Plus. Polega on na udzieleniu wsparcia finansowego podmiotom, które prowadzą lub chcą otworzyć miejsca opieki dla dzieci do lat 3, czyli dofinansowaniu dla żłobków, klubów dziecięcych czy opiekunów dziecięcych.
Pełna nazwa to Program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 Aktywny Maluch 2022–2029.
Dofinansowanie Aktywny Maluch dotyczy nie tylko jednostek samorządu terytorialnego (JST), czyli gmin, powiatów i województw, choć im będą przyznawane środki w pierwszej kolejności.
W niniejszym artykule odwołamy się do dofinansowania dla podmiotów innych niż JST, używając zamiennie pojęć Maluch Plus oraz Aktywny Maluch (2022-2029).
Kto może uzyskać dofinansowanie?
Jedną z kategorii podmiotów, które mogą starać się o dofinansowanie na utworzenie nowych miejsc opieki dla najmłodszych dzieci, są podmioty inne niż JST. Zaliczamy do nich:
- osoby fizyczne, w tym pracodawców oraz podmioty współpracujące z pracodawcami,
- osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, w tym uczelnie i współpracujące z nimi podmioty oraz pracodawcy i współpracujące z nimi podmioty,
- instytucje publiczne oraz współpracujące z nimi podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić w latach 2023–2029 instytucje opieki dla dzieci w wieku do lat 3.
Za podmioty współpracujące z pracodawcami/uczelniami uznaje się podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić instytucje opieki nad małymi dziećmi, które mają zawartą umowę (porozumienie) z pracodawcą/uczelnią dot. opieki nad dziećmi pracowników/osób wykonujących zadania na podstawie umów cywilnoprawnych/studentów/doktorantów.
O dofinansowanie mogą również starać się osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. W Programie Aktywny Maluch 2022-2029 nie jest wymagane, aby osoba fizyczna składająca wniosek prowadziła działalność gospodarczą. W tej sytuacji należy jednak pamiętać o warunku kwalifikowalności poniesionych kosztów – kosztami kwalifikowalnymi będą koszty poniesione w okresie prowadzenia przez te osoby działalności gospodarczej.
Ile wynosi dofinansowanie Maluch Plus?
Środki na dofinansowanie miejsc opieki dla najmłodszych dzieci pochodzą z dwóch źródeł:
- KPO, z którego kwota wsparcia na utworzenie jednego miejsca opieki (żłobek lub klub dziecięcy) wynosi dla podmiotów innych niż JST – 12 410 zł (z VAT), przy czym dofinansowanie nie będzie uwzględniać wartości podatku VAT, jeśli podmiot posiada prawną możliwość odzyskania tego podatku.
- FERS, z którego kwota wsparcia na utworzenie jednego miejsca opieki w trzech typach instytucji (żłobek, klub dziecięcy, dzienny opiekun) wynosi 12 410 zł z VAT na nowo tworzone miejsce w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Kwota dofinansowania funkcjonowania nowo utworzonego miejsca opieki wynosi miesięcznie do ok. 837 zł, przy czym w okresie:
- pierwszych 12 miesięcy dofinansowanie wynosi ok. 10 044 zł,
- kolejnych 24 miesięcy wynosi do ok. 20 088 zł.
Aktywny Maluch — termin złożenia wniosku
Od 6 lipca 2023 roku nabór wniosków jest ciągły i trwa do końca 2025 roku albo do momentu wyczerpania środków przeznaczonych na program lub do osiągnięcia założonego wskaźnika utworzenia nowych miejsc żłobkowych. Mimo że wnioski można składać w trybie ciągłym, ich ocenianie przez wojewodów, przydzielanie środków oraz ogłaszania wyników następuje w turach określonych w harmonogramie.
Nabór ma charakter ciągły i otwarty, co oznacza, że adresaci programu mogą złożyć wniosek w dowolnym dla siebie terminie po ogłoszeniu kolejnej tury naboru.
Jak złożyć wniosek Maluch Plus?
Wniosek o dofinansowanie składa się do wojewody właściwego ze względu na położenie gminy, w której jest lub będzie prowadzona instytucja opieki.
Jeśli planowane jest utworzenie miejsc opieki w różnych województwach, należy złożyć osobne wnioski do właściwych urzędów wojewódzkich.
Wnioski o dofinansowanie można składać tylko elektroniczne. Podmioty inne niż JST (np. osoby fizyczne, pracodawcy) składają wniosek za pośrednictwem formularza RKZ-6 na Portalu Emp@tia (PIU Emp@tia). Wnioski złożone w innej formie nie będą rozpatrywane.
Na etapie wnioskowania podmiot musi wskazać planowaną liczbę miejsc opieki do utworzenia oraz wydatki poniesione na ich tworzenie.
Na co można uzyskać dofinansowanie?
Otrzymane wsparcie może pokryć do 100% wartości kosztów realizacji zadania polegającego na tworzeniu nowych miejsc opieki. Nie jest wymagany wkład własny.
Lista wydatków podlegająca dofinansowaniu
- Adaptacja, tj. dostosowanie budynków lub pomieszczeń do potrzeb dzieci (w tym z niepełnosprawnością);
- zakup i montaż wyposażenia, w tym m.in. meble, wyposażenie wypoczynkowe, sanitarne, zabawki;
- zakup stanowiących wyposażenie instytucji opieki pomocy do prowadzenia zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, specjalistycznego sprzętu oraz narzędzi do rozpoznawania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci, wspomagania rozwoju i prowadzenia terapii dzieci ze specjalnymi potrzebami;
- wyposażenie i montaż placu zabaw wraz z bezpieczną nawierzchnią i ogrodzeniem;
- dostosowanie otoczenia instytucji opieki niezbędnego do jej prowadzenia, w tym m.in. utworzenie altany śmietnikowej, chodnika, ogrodzenia, zieleni;
- dokumentacja projektowa, budowlana, koszty nadzoru i odbioru — jeśli dotyczy;
- promocja i informacja o realizowanym zadaniu dofinansowanym ze środków KPO lub FERS.
Koszty niepodlegające dofinansowaniu to m.in.:
- odsetki od zadłużenia,
- koszty pożyczki lub kredytu,
- kary i grzywny,
- wpłaty na PFRON,
- inne niż część kapitałowa raty leasingowej wydatki związane z umową leasingu,
- koszty amortyzacji,
- zakup i utrzymanie samochodu oraz zakup paliwa.
W przypadku wątpliwości decyzję o kwalifikowalności wydatków podejmuje wojewoda.
Warunki otrzymania dofinansowania
W przypadku podmiotów innych niż JST należy spełnić m.in. poniższe warunki:
- Obniżenie miesięcznych opłat za pobyt dziecka w instytucji opieki – Miesięczna kwota otrzymanego dofinansowania nie może być wyższa od ponoszonej miesięcznie przez rodzica opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki.
- Zapewnienie funkcjonowania miejsc opieki przez okres 36 miesięcy – Czas 36 miesięcy będzie podzielony na dwa okresy: pierwsze 12 miesięcy oraz kolejne 24 miesiące. Zapewnienie funkcjonowania oznacza, że co najmniej 80% (średnia z 12 miesięcy) miejsc utworzonych ze środków programu będzie obsadzonych, tzn. podmiot prowadzący instytucję opieki zawarł umowę z rodzicem/opiekunem.
- Utrzymanie maksymalnej opłaty od rodziców przez określony czas – Miesięczne opłaty rodziców za pobyt dziecka nie przekroczą przez okres 36 miesięcy 120% średniej miesięcznej opłaty.
Limit miesięcznej opłaty od rodziców za pobyt dziecka obowiązujący w drugim półroczu 2024 roku wynosi 2 010 zł. Limity publikowane są na stronie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej nie rzadziej niż co sześć miesięcy, nie później jednak niż do końca maja i listopada każdego roku.
Przekroczenie wskazanej wysokości opłaty pobieranej od rodzica stanowi naruszenie warunków realizacji Programu Aktywny Maluch i może oznaczać konieczność zwrotu całości lub części środków. Ewentualna kwota zwrotu jest ustalana przez wojewodę indywidualnie w zależności od wagi i charakteru naruszenia.
Maluch Plus wyniki naboru – lista
Informacja o podziale środków w ramach danej tury naboru wniosków jest publikowana na podlinkowanej stronie. Warto do niej zerknąć, aby zorientować się, jakie podmioty dostają dofinansowanie – nie są to tylko podmioty publiczne.
Aktywny Maluch – więcej informacji
Bardziej szczegółowe informacje można uzyskać z dwóch rządowych źródeł:
Program Aktywny Maluch 2022-2029 ma na celu tworzenie nowych miejsc opieki dla najmłodszych dzieci w żłobkach, klubach dziecięcych i u dziennych opiekunów. Obecnie dostępne są one na terenie 57% gmin, natomiast pozostałe gminy nie posiadają takich instytucji (tzw. białe plamy).
Ministerstwo podkreśla, że wzrost dostępności miejsc opieki przyczyni się do zwiększenia liczby dzieci objętych opieką oraz umożliwi rodzicom łączenie życia zawodowego z rodzinnym. Tworzenie nowych miejsc opieki przyczyni się również do wzrostu zatrudnienia, ponieważ konieczne będzie zatrudnienie opiekunów i innej kadry w nowo powstałych instytucjach opieki.
Stan prawny na dzień 21.06.2024
Dorota Łesak 
Wiedza finansowa Polaków w praktyce, czyli wnioski z badania KRD
Adam Sawicki
Nowe wzory dokumentów po nowelizacji Kodeksu Pracy – co się zmieniło?
Małgorzata Jagusiak
Zwrot VAT w terminie 15 dni – zmiany w związku z Slim VAT 3
Justyna Czerwińska
Pomoc dla poszkodowanych w powodzi 2024 – zwolnienia, ulgi, zasiłek, 0% VAT. Pomoc od US oraz ZUS.
