Broszury informacyjne wydawane przez Ministerstwo Finansów

Jednym z pomocnych materiałów w realizowaniu obowiązków podatkowych, np. przy rozliczaniu rocznego podatku PIT są broszury informacyjne Ministerstwa Finansów. Czy mają one moc prawną, a co jak zawierają błąd – czy można się na nie powołać w sporze z urzędem skarbowym?

Czy podatkowa broszura informacyjna jest wiążąca?

Na końcu każdej podatkowej broszury od Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) odnajdziemy frazę mówiącą, że “Broszura ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa”

A zatem, broszura podatkowa wydawana przez Ministerstwo Finansów nie ma mocy prawnej, nie jest wiążąca.

Powyższe oznacza, że postąpienie wg informacji udzielonych w broszurze nie zapewni podatnikowi ochrony podobnej do tej wynikającej z indywidualnej interpretacji podatkowej.

Błąd w broszurze

W praktyce wiele osób sugeruje się informacjami wskazanymi w podatkowych broszurach MF przy realizowaniu swoich obowiązków podatkowych.

Tematyka postąpienia wg wyjaśnień w broszure była przedmiotem paru procesów sądowych, gdzie treść w broszurze wprowadzała w błąd podatnika. Przedstawimy trzy z nich – w każdej podatnik postąpił wg zasad opisanych w broszurze podatkowej, jednak organ podatkowy (urząd skarbowy) zakwestionował poprawność tego zachowania wskazując, że jest ono niezgodne z przepisami podatkowymi.

1. Wyrok NSA, z 13.03.2018 r, sygn. akt II FSK 632/16
– sprawa dotyczyła zwolnienia od podatku przychodu ze sprzedaży nieruchomości, w części w jakiej został przeznaczony na spłatę kredytu hipotecznego zaciągniętego na sprzedawaną nieruchomość – w sytuacji, gdy wydatek na nabycie tej nieruchomości został uwzględniony jako koszt uzyskania przychodu z tytułu jej sprzedaży. NSA ostatecznie stwierdził, że
• (,,,) broszura taka nie może być źródłem prawa i nie może być podstawą do stosowania ulg czy zwolnień podatkowych – nawet jeżeli jej treść budzi wątpliwości co do zgodności z przepisami ustawy. W takim przypadku (…) zasada zaufania do organów podatkowych nie może przekreślać zasady nakazującej organom podatkowym działanie zgodnie z przepisami ustaw podatkowych (…)”
• (…) NSA jest świadom możliwości nadwątlenia zaufania do organów państwowych w sytuacji takiej, jak ta, o której strona pisze, jednak nie uzasadnia to uchylenia skarżonej decyzji (…) bowiem organ (urząd skarbowy -przyp. red) nie może modyfikować treści zobowiązania podatkowego w ten sposób, że odstępuje od brzmienia przepisów na rzecz broszury wydawanej przez ministra – stanowiłoby to nieuprawnione pomieszanie co do źródła obowiązku podatkowego, którym może być tylko ustawa podatkowa (…).
• (…) zauważyć przy tym można, że uważna lektura broszury winna budzić czujność podatnika – zawarte było w niej pouczenie, iż ma ona charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa.”

W powyższej sprawie, NSA stwierdził, że podatnik jest zobowiązany, aby właściwie stosować prawo podatkowe i traktować broszurę jedynie jako formę pomocniczą. Jeśli broszura podatkowa jest niezgodna z prawem, czy nie przedstawia pełnych informacji, to podatnik jest wciąż odpowiedzialny za prawidłowe stosowanie przepisów podatkowych.

2. Wyroku NSA z 22.01.2016 r., sygn. akt: FSK 2775/13 – sprawa dotyczyła odliczenia w PIT przekazanej darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła w formie gotówkowej. NSA w rozstrzygnięciu wyroku stwierdził, że:
• (…) nie można zanegować faktu, iż powszechnym źródłem wiedzy o obowiązkach podatkowych dla podatników jest corocznie opracowany w Ministerstwie Finansów informator, stanowiący pomoc w wypełnianiu zeznania PIT-37. Sąd zgodził się ze stanowiskiem organów podatkowych, że broszura informacyjna Ministerstwa Finansów nie stanowi źródła prawa, jednakże, w jego ocenie, nie można nie doceniać jej praktycznego znaczenia, które wynika z faktu, że została opracowana przez Ministerstwo Finansów.(…)”
• (…) Analiza broszury opracowanej w Ministerstwie Finansów na 2006 r. pozwalała im pozostawać w uzasadnionym przekonaniu, że zasady uwzględniania dokonywanych darowizn na działalność charytatywno-opiekuńczą w porównaniu z latami poprzednimi nie uległy zmianie. Sąd zauważył również, że stosowna adnotacja o obowiązku dokumentowania dokonanej darowizny dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego została uwzględniona w treści broszury informacyjnej w kolejnych latach. Fragment ten został wyróżniony pogrubionym drukiem. Zasadnie w takiej sytuacji podnieśli Skarżący, że – wobec budzącej wątpliwości interpretacyjne, wprowadzonej z dniem 1 stycznia 2006 r. regulacji prawnej – treść broszury informacyjnej Ministerstwa Finansów, z której czerpali wiedzę o stanie prawnym w zakresie obowiązków podatkowych, była myląca i ugruntowała ich przekonanie, że praktyka podatkowa, co do odliczania dokonywanych darowi
• (…) Broszura ta oczywiście nie jest źródłem prawa, (…) jednakże broszura taka, wydawana od wielu już lat, autoryzowana przez Ministerstwo Finansów, stanowi dla podatników, którzy w zdecydowanej większości nie posiadają w tym zakresie fachowej wiedzy, ważne źródło informacji o obowiązkach podatkowych, w tym także o wymogach formalnych pozwalających skorzystać z nielicznych już ulg podatkowych. Nie oznacza to oczywiście, że stanowi ona kompendium wiedzy podatkowej zastępujące przepisy podatkowe, niemniej jak już wspomniano, jest ważnym źródłem informacji o sposobie wypełniania zeznań podatkowych, do którego podatnicy już przyzwyczaili się i nabrali zaufania. Informacje zawarte w tej broszurze są szczególnie ważne w przypadku zmian w prawie podatkowym.
• (…) uchybienia w działaniu administracji podatkowej nie powinny powodować ujemnych następstw dla podatników, którzy działali w dobrej wierze i zaufaniu do treści otrzymanej informacji. Stanowi to o istocie zasady wynikającej z art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej [zasada zaufania do organów podatkowych – przyp. red.].”

W wyroku tym NSA stoi na innym stanowisku niż przedstawiony w pkt. 1 – tutaj NSA stwierdza, że wady w funkcjonowaniu organów podatkowych (wprowadzające w błąd broszury autoryzowane przez KAS) nie powinny negatywnie wpływać na podatników działających w dobrej wierze i ufających treści otrzymywanych informacji.

3. Wyrok NSA z dn. 17.03.2022 sygn. III FSK 4800/21 – sprawa dotyczyła umorzenia zaległości podatkowej z tytułu zaliczenia w koszty uzyskania przychodów oprocentowania kredytu zaciągniętego na zakup zbywanej nieruchomości w
• “(…) Oczywiście, ma rację Dyrektor Izby Administracji Skarbowej argumentując, że broszura informacyjna Ministerstwa Finansów nie jest źródłem prawa. Co zaś za tym idzie, materiał ten nie może być podstawą rozstrzygnięć wydawanych w sprawach podatkowych.
• W tym kontekście należy jednak zwrócić uwagę na to, że okolicznością jaka powinna być wzięta pod uwagę przy wydawaniu decyzji podatkowej (w realiach przedmiotowej sprawy – w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowej) powinna być nie tyle sama treść broszury informacyjnej, co fakt iż była ona myląca dla Podatnika (…)
• W konsekwencji, podmiot ten przez kilka lat trwał w błędnym przekonaniu (wywołanym przez administrację podatkową) co do tego, że swoim zachowaniem zrealizował stan faktyczny zwolnienia podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. To zaś, przez wzgląd na autorytet państwa i jego lojalność wobec własnego obywatela powinno determinować treść rozstrzygnięć wydawanych w sprawach podatkowych (…)
• W ten sposób rozumianym interesie publicznym leży bowiem nienarażanie podatnika na ponoszenie ciężaru podatkowego, którego ten się nie spodziewał w wyniku błędnych informacji administracji podatkowej, w dodatku ponoszonego po kilku latach od urzeczywistnienia przez siebie podatkowego stanu faktycznego, kształtującego treść obowiązku i zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.(…)”

Tutaj NSA stwierdza, że zastosowanie się przez podatnika do błędnych informacji w broszurach podatkowych MF, których to niepoprawności podatnik nie był świadomy – nie powinno wywoływać negatywnych konsekwencji u tego podatnika. Organ podatkowy na taką osobę nie powinien nakładać dodatkowego zobowiązania podatkowego w myśl lojalności państwa wobec obywatela, zasady zaufania do organów podatkowych.

Broszura informacyjna a objaśnienia podatkowa

Broszura podatkowa i objaśnienia podatkowa mają charakter informacyjny, można o nich powiedzieć, że są taką instrukcją obsługi, wyjaśniają przepisy podatkowe.

Zarówno broszura podatkowa, jak i objaśnienia podatkowe nie są źródłem prawa. Jednak zastosowanie się do objaśnień gwarantuje ochronę podatnika przed negatywnymi konsekwencjami ze strony skarbówki, czego już nie można powiedzieć o broszurze podatkowej.

Szczegółowo temat objaśnień poruszyliśmy w artykule: Objaśnienia podatkowe wydawane przez Ministra Finansów.

Gdzie znajdę podatkowe broszury informacyjne

Broszury informacyjne w tematach podatkowych znajdziemy na stronie podatki.gov.pl. Znajdują tam się:

• broszury PIT
• broszury VAT
• broszury PCC (podatek od czynności cywilnoprawnych)
• broszury SD (podatek od spadków i darowizn).

Pamiętajmy jednak, że powołanie się na broszurę informacyjną nie zagwarantuje ochrony podatnika, dlatego zawsze dobrze zweryfikować informacje zawarte w broszurach informacyjnych Ministerstwa Finansów.