Z uwagi na dynamiczne zmiany, jakie zachodzą w przepisach podatkowych na przestrzeni ostatnich kilku lat przedsiębiorcy coraz częściej zastanawiają się nad zmianą raz obranej formy opodatkowania na inne możliwe. W ostatnim czasie zryczałtowany podatek dochodowy stał się ciekawą alternatywą dla wielu przedsiębiorców z racji rewolucyjnych zmian tej ustawy. W dzisiejszej publikacji napiszemy kilka istotnych informacji na temat zasad rozliczania na ryczałcie ewidencjonowanym w 2022 roku.

Najważniejsze zmiany w ryczałcie od 2021 roku

Niejednokrotnie pisaliśmy na temat kluczowych zmian jakie miały miejsce od 1 stycznia 2021 r. Wtedy to m.in. doszło do zmiany:

1. Limitu przychodów za poprzedni rok podatkowy uprawniający do zastosowania ryczałtu wzrósł z 250.000 euro do 2.000.000 euro.
2. Uchylono załącznik nr 2 do ustawy.

Cyklicznie zmieniane są również stawki zryczałtowanego podatku dochodowego, co czyni go coraz bardziej atrakcyjną formą opodatkowania na tle zasad ogólnych opłacanych podatkiem według skali lub 19% podatkiem liniowym. Dodatkowo należy również pamiętać o zmianach w ryczałcie wprowadzonych przez ustawę o Polskim Ładzie od 2022 roku, co również może decydować o wyborze ryczałtu w prowadzonej działalności gospodarczej.

Jak wygląda rozliczanie na ryczałcie?

Można zdecydowanie stwierdzić, że jest to najbardziej uproszczona forma rozliczania podatku dochodowego, poza kartą podatkową, która jest wygaszana. To co wyróżnia rozliczanie na ryczałcie to fakt, że:

1. Nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów. Muszą o tym pamiętać przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na ryczałt, że nie można pomniejszyć przychodów o koszty.
2. Podatek dochodowy jest naliczany od kwoty przychodów a nie dochodów. Co to może oznaczać w praktyce? Otóż przedsiębiorcy, którzy ponoszą relatywnie wysokie koszty w działalności w stosunku do osiąganych przychodów, powinni dokładnie przemyśleć zmianę formy opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt. Tak naprawdę wszystko zależy od indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy, dlatego przed wyborem ryczałtu powinien on szczegółowo przeanalizować i dokonać porównania możliwych form opodatkowania z uwzględnieniem dodatkowo takich czynników jak:
   • stawka ryczałtu w porównaniu do skali podatkowej, zwłaszcza że od 1 lipca 2022 r. nastąpiło obniżenie stawki do 12% w I progu podatkowym,
   • czynnika, który doszedł od 01.01.2022 r. jakim jest składka zdrowotna*).
   • możliwość odliczenia od przychodu 50% zapłaconej składki zdrowotnej na ryczałcie po zmianie przepisów od 1 lipca 2022 r., przy skali podatkowej nie ma takiej możliwości.
3. Nie można skorzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
4. Kwota podatku podlegająca wpłacie do urzędu skarbowego zależy od wysokości osiągniętych przychodów i stosowanej stawki ryczałtu.
5. Refakturowanie kosztów na ryczałcie nie jest neutralne podatkowo tak jak na zasadach ogólnych.
6. Stawka ryczałtu jest stała bez względu na kwotę osiągniętych przychodów, z wyjątkiem najmu, gdzie stawka zmienia się po osiągnięciu 100.000 zł przychodu.
7. Z opodatkowania ryczałtem można skorzystać jeżeli zgłosimy taką formę w CEIDG w momencie rozpoczynania działalności gospodarczej. Co roku do 20 dnia miesiąca po miesiącu osiągnięcia pierwszego przychodu poprzez złożenie oświadczenia o wyborze tej formy opodatkowania do naczelnika urzędu skarbowego lub poprzez aktualizację wpisu w CEIDG. Przedsiębiorcy, którzy pierwszy przychód osiągną w grudniu mają czas na zmianę formy opodatkowania do 31 grudnia danego roku podatkowego. Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej dopóki nie osiągną pierwszego przychodu mają jeszcze czas na zmianę decyzji co do wybranej wcześniej formy opodatkowania i mogą dokonać aktualizacji wpisu w CEIDG.

1. Podatek według skali – 9% dochodu.
2. Podatek liniowy – 4,9% dochodu.
3. Zryczałtowany podatek dochodowy – w zależności od kwoty przychodu.

Dlatego też przed podjęciem decyzji o wyborze ryczałtu warto również zaznajomić się, jakie zasady obliczania składki zdrowotnej obowiązują przy każdej możliwej do wybrania formy opodatkowania. Od 2022 roku składka zdrowotna stanowi dodatkowe obciążenie dla przedsiębiorcy stąd tak ważna jest taka szczegółowa analiza.

Nie zapominajmy jeszcze o przedsiębiorcach, którzy mogą skorzystać z opłacania Małego ZUS Plus. W tym przypadku istotna będzie kwota dochodu dla osób na PKPiR – podatek według skali i podatek liniowy a dla tych na ryczałcie o wysokości podstawy do opłacania składki społecznej będzie zależała od kwoty osiąganych przychodów. W przypadku ryczałtu podstawa do naliczania składek społecznych stanowi 50% przychodów osiągniętych w poprzednim roku podatkowym, pod warunkiem że nie został przekroczony pułap przychodów rocznych w kwocie 120.000 zł.

W chwili obecnej przedsiębiorca musi o wiele więcej czynników sprawdzić weryfikując wybór formy opodatkowania, powinien tak naprawdę porównać jakie obciążenie podatkowego go czekają i dlatego istotna będzie dla niego informacja:

1. Jaką wysokość składki zdrowotnej zapłaci – nowy podatek.
2. W jakiej wysokości będzie płacił podatek dochodowy.
3. Jak się okazuje forma opodatkowania może czasem wpłynąć nawet na składki społeczne, co zostało wskazane powyżej.

Przedsiębiorcy na ryczałcie nie skorzystają także z odliczenia ulgi na dziecko, czy obniżenia podatku z II do I progu podatkowego o ile zdecydowaliby się na wspólne rozliczenie z małżonkiem czy z dzieckiem, jako osoba samotnie wychowująca dziecko. W tych przypadkach niekiedy można uzyskać również drugą kwotę wolną od podatku. Nie są to jedyne ulgi, z których nie skorzysta ryczałtowiec, w tym katalogu znajdą się również ulgi:

• na działalność badawczo-rozwojową B+R,
• IB Box z praw własności intelektualnej,
• na innowacyjnych pracowników,
• na prototyp,
• na robotyzację.

Jak widać zmiennych, które należy brać pod uwagę przy wyborze ryczałtu jest dużo. Nie zapominajmy jednak, że po roku można zmienić formę opodatkowania, jeżeli nasz wybór na dany rok podatkowy okazałby się nietrafiony.

Zakres podmiotowy i przedmiotowy opodatkowania ryczałtem

Opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą wybrać:

• osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
• przedsiębiorstwa w spadku,
• wspólnicy spółki cywilnej osób fizycznych,
• wspólnicy spółki jawnej osób fizycznych,
• rolnicy dokonujący sprzedaży w ramach rolniczego handlu detalicznego.

Z rozliczenia zryczałtowanym podatkiem dochodowym skorzystają podmioty wymienione powyżej pod warunkiem, że ich przychody w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły kwoty 2.000.000 euro. Przeliczenia na PLN dokonuje się według średniego kursu NBP z pierwszego dnia roboczego października roku poprzedniego. Limit na 2022 rok wynosi 9.188.200 zł.

Przychód podlegający opodatkowaniu ryczałtem dla czynnego podatnika VAT będzie stanowił kwotę netto, natomiast przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia od VAT wykaże kwotę brutto.

Kto nie może być na ryczałcie ewidencjonowanym?

W ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym zostały wymienione przypadki, kiedy nie można skorzystać z opodatkowania ryczałtem:

1. Opodatkowanie dochodów karta podatkową.
2. Korzystanie ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie odrębnych przepisów.
3. Osiąganie przychodów w całości lub w części z:
   • prowadzenia aptek,
   • działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
   • działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.
   • Wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym.
   • Rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej w roku podatkowym po zmianie z działalności wykonywanej:
     • samodzielnie na działalność w postaci spółki z małżonkiem,
     • w formie spółki z małżonkiem na działalność samodzielną przez jednego z małżonków lub obydwu,
     • samodzielnie przez jednego małżonka na działalność samodzielną prowadzoną przez drugiego małżonka
     jeżeli małżonek/małżonkowie przed zmianą podatek dochodowy na zasadach ogólnych.
   • Wykonywanie w bieżącym lub poprzednim roku podatkowym, takich samych czynności, jak w prowadzonej działalności gospodarczej, na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy przez właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej lub wspólnika spółki osobowej.

Jakie przychody są zwolnione z ryczałtu?

W przepisach jest również mowa o tym, jakie przychody z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będą korzystały ze zwolnienia z ryczałtu. W ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w art. 10 ustawodawca odsyła zainteresowanych do art. 21 ust. 1 odpowiednich punktów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W tych przepisach mowa jest o tym, w jakich przypadkach przychód osiągnięty na ryczałcie będzie korzystał ze zwolnienia przedmiotowego, czy nie trzeba będzie go wykazywać w przychodach i płacić zryczałtowanego podatku.

Przykład 1

Pani Aneta opłaca podatek zryczałtowany. W styczniu 2022 r. otrzymała odszkodowanie w kwocie 3.000 zł z firmy ubezpieczeniowej za szkodę powstałą w koparce, która jest środkiem trwałym w firmie. W ramach tego odszkodowania na naprawę uszkodzonej koparki wydano 2.000 zł. W takim przypadku pani Aneta nie musi wykazywać w przychodach do opodatkowania całej kwoty 3.000 zł tylko 1.000 zł, ponieważ 2.000 zł zostało wydane na naprawę sprzętu (art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT).

Przykład 2

Pani Halina wynajmuje pokoje gościnne na terenach wiejskich, ilość pokoi nie przekracza 5. Dodatkowo oferuje wyżywienie dla osób korzystających z pobytu. W takim przypadku przychody uzyskane z tego tytułu nie będą opodatkowane ryczałtem, ponieważ zgodnie z przepisami korzystają ze zwolnienia od tego podatku (art. 21 ust. 1 pkt 43 ustawy o PIT).

Przykład 3

Pan Konrad otrzymał dotacje z budżetu państwa na dofinansowanie przedsięwzięcia realizowanego w ramach Specjalnego Przedakcesyjnego Programu na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (SAPARD) w kwocie 50.000 zł. W takim przypadku nie ma obowiązku wykazywania po stronie przychodów kwoty otrzymanej dotacji (art. 21 ust. 1 pkt 47a ustawy o PIT).

Przykład 4

Pani Ania otrzymała z urzędu skarbowego zwrot nadpłaty z ryczałtu z naliczonym oprocentowaniem w kwocie 500 zł. Nie ma obowiązku wykazywania tej kwoty po stronie przychodów w ryczałcie (art. 21 ust. 1 pkt 111).

Przykład 5

Pan Jakub otrzymał z Urzędu Pracy środki na rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca zapisał w przepisach, że takie pieniądze nie podlegają wykazywaniu w przychodach na ryczałcie, tym samym nie musi być od nich odprowadzony podatek (art. 21 ust. 1 pkt 121).

Przykład 6

Pani Natalia zgłosiła się do projektu, w którym ubiegała się o środki na prowadzoną działalność gospodarczą. Środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu są traktowane jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich. Również w takim przypadku jeżeli pani Natalia otrzymała środki, to nie musi ich opodatkować w ryczałcie (art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy o PIT).

Przykład 7

Pani Ania sprzedała mieszkanie przed upływem 5 lat od jego zakupu. Przychody ze sprzedaży nieruchomości nie znajdą się w kwotach do opodatkowania ryczałtem w działalności (art. 21 ust. 1 pkt 131a). Przychód ze sprzedaży nieruchomości będzie opodatkowany na innych zasadach.

Pełen katalog zwolnień od podatku, z których może skorzystać przedsiębiorca został wymieniony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podstawa opodatkowania w ryczałcie

Opodatkowaniu ryczałtem podlegają otrzymane lub postawione do dyspozycji przedsiębiorcy w roku podatkowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W podstawie do opodatkowania znajdzie się kwota przychodów bez pomniejszenia o koszty uzyskania. Przychodem są więc wszystkie kwoty należne nawet jeśli nie zostały faktycznie otrzymane, po pomniejszeniu o wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Przykład 8

Pan Michał czynny podatnik VAT wybrał zryczałtowany podatek dochodowy, jako formę opodatkowania swoich dochodów. 30 czerwca 2022 r. dokonał dostawy towarów, zapłata za fakturę miała miejsce 10 lipca 2022 r., natomiast faktura została wystawiona 12 lipca 2022 r. W tym przypadku pan Michał w ewidencji przychodów wykaże i opodatkuje przychód w czerwcu 2022 r., pomimo że nie otrzymał w tym miesiącu zapłaty.

Przykład 9

Pan Jakub otrzymał zaliczkę od innego przedsiębiorcy 4 lipca 2022 r. na poczet przyszłej dostawy, która ma być zrealizowana we wrześniu 2022 r. Zaliczka nie będzie stanowiła przychodu w momencie otrzymania tylko dopiero w chwili realizacji zamówienia, a więc we wrześniu.

Oświadczenie o wyborze ryczałtu

Opodatkowanie ryczałtem jest możliwe jeżeli złożymy oświadczenie o wyborze tej formy. Dokonuje się tego w momencie rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej lub poprzez zmianę z początkiem roku podatkowego. Termin na decyzję upływa:

• 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskano pierwszy przychód z działalności gospodarczej w danym roku podatkowym lub
• do końca roku, gdy pierwszy przychód uzyskano w grudniu danego roku.

Oświadczenie można złożyć na dwa sposoby:

1. Poprzez zmianę wpisu w CEIDG.
2. Osobiście w urzędzie skarbowym według miejsca zamieszkania przedsiębiorcy.

W praktyce urzędy skarbowe wskazują przedsiębiorcom, że zmiana formy opodatkowania co do zasady powinna być dokonana poprzez złożenie wniosku w CEIDG. Taka zmiana dotyczy również lat przyszłych, a więc nie musimy co roku składać oświadczenia, jeżeli chcemy pozostawać w kolejnych latach na ryczałcie.

Rezygnacja z opodatkowania ryczałtem

Oświadczenie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem możemy złożyć do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskano pierwszy przychód z działalności. Po rezygnacji można wybrać zasady ogólne podatek według skali lub podatek liniowy. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, która ma miejsce w 2022 roku po wprowadzeniu ustawy Polski Ład 2.0, która pozwala na rezygnację z ryczałtu w trakcie roku podatkowego:

1. Poprzez złożenie zeznania PIT-36 w terminie do 30 kwietnia 2023 roku. Wówczas oznacza to, że cały 2022 rok chcemy rozliczyć na zasadach ogólnych według skali podatkowej.
2. Za okres od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. poprzez złożenie oświadczenia do naczelnika urzędu skarbowego do 22 sierpnia 2022 r. Wówczas za 2022 rok przedsiębiorca składa 2 zeznania: za pierwsze półrocze PIT-28 a za drugie półrocze PIT-36.

Utrata prawa do ryczałtu ewidencjonowanego

W ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym zostały wymienione okoliczności, które wyłączają z możliwości opodatkowania ryczałtem. W związku z powyższym jeżeli przedsiębiorca osiągnie chociaż część przychodów z tego tytułu utraci prawo do tej formy opodatkowania. To samo dotyczy sytuacji jeżeli część naszych przychodów będzie dotyczyła sprzedaży na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy. Od tego momentu przedsiębiorca ma obowiązek założyć podatkową książkę przychodów i rozchodów i dokonywać rozliczenia na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Czyli poczynając od dnia uzyskania przychodu wykluczającego przedsiębiorcę z ryczałtu do końca roku podatkowego, opłaca on podatek dochodowy na zasadach ogólnych.

Przykład 10

Pan Antoni zajmuje się handlem i jest na ryczałcie. Dnia 10 czerwca 2022 r. osiągnął przychód z tytułu sprzedaży części samochodowych. Ta czynność wyklucza go z ryczałtu, a to oznacza, że od 10.06.2022 r. musi prowadzić PKPiR i opłacać podatek na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Za 2022 rok złoży dwa zeznania z działalności: PIT-28 i PIT-36.