Czy franczyza to dobry pomysł na biznes?

Gotowa recepta na biznes, podana w przystępnej i niezbyt drogiej formie? Niejeden przedsiębiorca marzy o takim rozwiązaniu. Jest nią franczyza.

Czym jest franczyza?

To rodzaj ścisłej współpracy między przedsiębiorcami, w której franczyzobiorca prowadzi swój biznes na podstawie udostępnionych przez franczyzodawcę marki i know-how w zamian za opłatę. Na określenie tej formy współpracy przyjęło się również używanie angielskiego pojęcia „franchising”.

Franczyzobiorca korzysta zatem z gotowego wzorca prowadzenia biznesu, bazując na dotychczasowej historii i rozpoznawalności marki franczyzodawcy. Może to w znacznym stopniu zmniejszyć ryzyko prowadzenia biznesu i zwiększa wiarygodność. Jednocześnie pojawia się więc pewien rodzaj partnerstwa biznesowego, które w perspektywie czasu przynosi korzyści dla każdej ze stron.

Przekazanie know-how biznesu – gotowy przepis na firmę

Franczyzodawca udziela licencji na markę i przekazuje wiedzę o prowadzeniu danego biznesu w sposób stały przez cały okres trwania umowy, natomiast franczyzobiorca jest zobligowany do przestrzegania wspólnych dla całej sieci zasad prowadzenia firmy i wnoszenie opłat franczyzowych.

Franczyzodawca przekazuje know-how prowadzenia biznesu danego typu. Często oferowane fachowe wsparcie obejmuje takie elementy jak m.in. dobór lokalizacji, pomoc merytoryczną – szkolenia dla przedsiębiorcy i pracowników, początkową bazę przywiązanych do marki klientów, kontrole jakości, wdrożenia z systemu informatycznego obsługującego grupę, wspólną reklamę grupy, wsparcie w negocjacji cen z dostawcami i odbiorcami lub przejęcie negocjacji warunków za franczyzobiorców z całej sieci.

Franczyza – duży kapitał niewymagany

Zwykle rozpoczęcie działalności w modelu franczyzowym nie wymaga dużego kapitału. Partnerów wiąże pisemna umowa. Model franczyzy zakłada opłatę wstępną licencyjną, za wejście do sieci (stanowiącą wartość niematerialną i prawną). Nie są to jedyne koszta dla franczyzobiorcy, umowy franczyzy standardowo przewidują wiele opłat wnoszonych przez franczyzobiorcę za pozostałe usługi franczyzodawcy, świadczone w trakcie umowy np. opłata za marketing, reklamę w grupie. Opłaty mogą być wg ustalonego cennika, jak i naliczane jako procent od obrotu.

Zarówno opłata licencyjna wstępna, jak i kolejne wynikające z łączącej strony umowy franczyzy dokumentowane są fakturami.

Dla franczyzodawcy jest to często korzystna forma prowadzenia biznesu. Rozwija w niej markę, zwiększa kanały dystrybucji swoich towarów i usług, zyskuje lokalnych partnerów, zarządzających siecią podmiotów. Również zmniejsza koszty prowadzenia i rozwoju przedsiębiorstwa, w szczególności dzięki działaniom na poziomie grupy.

Umowa franczyzy a podatki

Umowa franczyzy wiąże się z obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku VAT oraz podatku dochodowego, podlegając zasadom opodatkowania, które obecnie są stosowane w odniesieniu do umów licencyjnych.

W kwestii podatku dochodowego, można mówić o takich samych zasadach, jak w przypadku osób fizycznych i prawnych. Jednocześnie, prowadząc franczyzę, istnieje szansa na zaliczenie niektórych ponoszonych opłat do kosztów uzyskania przychodów, jak na przykład opłaty związane z samym zawarciem umowy franczyzy, za korzystanie z know-how czy, w określonych przypadkach, te przeznaczone na powiązany fundusz marketingowy.

Jeżeli w ramach umowy franczyzy dochodzi do powstania licencji upoważniającej franczyzobiorcę do czasowego korzystania z przedmiotu cudzej własności przemysłowej, franczyza może być opodatkowana podatkiem od towarów i usług (VAT).

Usługi świadczone w ramach umowy franczyzy opodatkowane są standardową stawką 23% VAT. Jednocześnie warto zaznaczyć, że podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeśli tylko wykorzystuje towary i usługi franczyzowe do wykonywania czynności opodatkowanych.

Franczyza czy warto? O ryzyku

Do negatywnych stron tego modelu biznesowego należy ryzyko udzielenia licencji nierzetelnemu, nieuczciwemu franczyzobiorcy. Komuś, kto nie dba o standardy sieci bądź wykorzysta poznane know-how przeciwko sieci i marce.

Niezadowoleni klienci nierzetelnego partnera mogą również wpłynąć negatywnie na odbiór marki w ramach całej sieci. Franczyzodawca nie ma kontroli nad działaniem pracowników franczyzobiorcy.

Ryzyko ponosi również franczyzobiorca. Nie ma bowiem gwarancji zwrotu kosztu opłaty licencyjnej ani późniejszych kosztów wynikających z umowy, czy gwarancji, iż procent obrotów należny franczyzodawcy nie przekroczy jego rzeczywistych zysków. Ponosi konsekwencje błędnych decyzji czy kryzysów marki, nie tworzy bowiem własnej. Niezawiniony przez franczyzobiorcę bojkot marki może doprowadzić do dotkliwych strat czy też nawet zamknięcia przedsiębiorstwa. Ponadto franczyzobiorcy, działając pod kontrolą franczyzodawcy, mają znacznie ograniczoną samodzielność w prowadzeniu biznesu pod daną marką.

Znana marka może gwarantować jednakże większą rozpoznawalność na rynku, standardy, większą liczbę klientów i dostęp do zasobów, których dany przedsiębiorca nie jest w stanie samodzielnie zdobyć. W istotny sposób franczyza może zmniejszyć ryzyko niepowodzenia biznesu – sprawdzonego wszakże już przez wielu.

Jednymi z najbardziej znanych i rozpowszechnionych sieci franczyzowych w Polsce są restauracje szybkiej obsługi takie jak McDonald’s oraz stacje paliw np. Orlen.