Czy można rozłożyć na raty zaległość podatkową?

Więcej na ten temat przeczytasz w niniejszym artykule.

Ulga w spłacie zobowiązań podatkowych a przepisy prawa podatkowego

W przepisie art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej enumeratywnie wymieniono formy pomocy w spłacie zobowiązań podatkowych, których mogą udzielać organy podatkowe.

Zgodnie z treścią powyższej regulacji należą do nich:

• odroczenie terminu płatności podatku na raty lub rozłożenie zapłaty podatku na raty;

• odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;

• umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

O ile odroczenie terminu płatności i rozłożenie zobowiązania podatkowego na raty można nazwać ulgą w spłacie zobowiązania podatkowego, to umorzenie zaległości podatkowej już niekoniecznie, albowiem umorzenie polega na uchyleniu powinności zapłaty należnego podatku.

Umorzenie zaległości lub odsetek od tych zaległości w trybie przepisu art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej jest instytucją wyjątkową, obwarowaną spełnieniem przesłanek ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Użycie tych zwrotów należy uznać za swoistą klauzulę generalną odsyłającą do ocen pozaprawnych. Ich interpretacji na użytek danej sprawy dokonuje każdorazowo organ podatkowy [por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 30 stycznia 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 2051/08].

Więcej na temat umorzenia zaległości podatkowej przeczytasz tutaj.

Kto i kiedy może skorzystać z ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych?

Wniosek o rozłożenie należności podatkowych na raty mogą złożyć następujące podmioty, tj.:

• podatnik;

• płatnik (na przykład pracodawca);

• inkasent (na przykład osoba wyznaczona przez radę gminy do poboru podatku i wpłacenia go we właściwym terminie w gminie);

• spadkobierca podatnika lub płatnika;

• osoba trzecia.

Wniosek podatnika o rozłożenie na raty zaległości podatkowej

W przepisach Ordynacji podatkowej nie uregulowano wprost wymagań formalnych, jakie powinien spełniać wniosek podatnika o zastosowanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Dlatego też zastosowanie w tym zakresie ma przepis art. 168 Ordynacji podatkowej, który reguluje kwestie podania.

Co do zasady podania wnosi się na piśmie lub ustnie do protokołu. Podania utrwalone w postaci elektronicznej wnosi się na adres do doręczeń elektronicznych lub za pośrednictwem konta w systemie teleinformatycznym organu podatkowego [por. §1].

Dodatkowo podanie powinno zawierać co najmniej:

• treść żądania;

• wskazanie osoby, od której pochodzi;

• adres osoby, od której pochodzi podanie (miejsce zamieszkania, zwykłego pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności) lub adres do doręczeń w kraju;

• identyfikator podatkowy, a w przypadku nierezydentów – numer i serię paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiadają identyfikatora podatkowego;

• podpis;

• czynić zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych.

W podaniu stanowiącym wniosek podatnik może alternatywnie formułować swoje żądania i wnioski, w postaci przykładowo umorzenia zaległości lub rozłożenie jej na raty. Wówczas organ podatkowy, w ramach uznania administracyjnego, decyduje o wyborze jednej z wnioskowanych ulg.

Warto również pamiętać, że przy podejmowaniu decyzji w sprawie umorzenia organ podatkowy ma przywilej swobodnego uznania czy wniosek podatnika uzna za zasadny czy też nie, o czym mowa będzie w dalszej części niniejszego artykułu.

Jeśli chodzi zaś o sposób wniesienia podania (wniosku), to mogą być wnoszone pisemnie lub ustnie do protokołu, a także za pomocą środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego lub portal podatkowy.

Wniosek o rozłożenie na raty zaległości podatkowej w formie elektronicznej

Należy pamiętać, że podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno spełniać następujące elementy, tj.:

• być podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym;

• zawierać dane w ustalonym formacie, zawartym we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazują wnoszenie podań według określonego wzoru;

• zawierać adres elektroniczny wnoszącego podanie.

Jakie należności podatkowe mogą być rozłożone na raty?

Organ podatkowy uwzględniając ważny interes podatnika lub interes publiczny może rozłożyć na raty:

• zapłatę podatku;

• zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;

• odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek.

Przesłanki udzielenia ulgi w spłacie zobowiązań

Przesłankami uzasadniającymi zastosowanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, wskazanymi w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej są:

• ważny interes podatnika – to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków, podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych. Będzie to utrata możliwości zarobkowania, utrata losowa majątku, ale także sytuacja ekonomiczna podatnika [tak Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 lipca 2019 r., sygn. akt II FSK 2238/17].

• interes publiczny – należy rozumieć jako dyrektywę postępowania, nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa lub danej społeczności lokalnej (jednostka samorządu terytorialnego), takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, sprawność działania aparatu państwowego itp. [tak A. Mariański (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2021].

Przesłanki te nie zostały zdefiniowane w przepisach Ordynacji podatkowej, dlatego w zakresie ich rozumienia należało się odnieść do poglądów doktryny i literatury.

Charakter uznaniowy ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych

Organ podatkowy, do którego został skierowany wniosek podatnika, może zastosować ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych, jeżeli w indywidualnej sprawie w tym przedmiocie ustali i oceni zaistnienie przesłanki ważnego interesu podatnika i/lub interesu publicznego. Jednakże w przypadku uznania, że spełniona została jedna bądź obie z przesłanek, postępowanie wkracza w kolejną fazę, w której organ dokonuje wyboru opcji decyzyjnej, tj. zastosuje ulgę albo odmówi jej udzielenia.

Powyższe znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym, w przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 marca 2022 r., sygn. akt III FSK 4800/21 wskazał, że:

• uznaniowa ulga podatkowa jest instytucją o charakterze nadzwyczajnym (wyjątkowym);

• organ podatkowy wydając decyzję opartą na uznaniu administracyjnym w istocie dokonuje dwóch wyborów. W pierwszej kolejności rozstrzyga bowiem, czy spełniona jest co najmniej jedna z kierunkowych dyrektyw wyboru konsekwencji, uzasadniających orzekanie zgodnie z wolą wnioskodawcy. Jeśli zaś tak jest, dochodzi do rzeczywistego orzekania uznaniowego i organ może, ale nie jest do tego zobowiązany, zastosować się do treści otrzymanego podania. W każdej jednak sytuacji, ciąży na nim powinność wyjaśnienia swoich racji. Przestrzenią, w której się to dokonuje jest zaś uzasadnienie decyzji.

Zatem uznanie administracyjne przewidziane w przepisie art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej polega na tym, że organ podatkowy, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może, ale nie musi zastosować określoną ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych. Zatem w przypadku stwierdzenia przesłanki uprawniającej do zastosowania ulgi, zgodna z prawem może być zarówno decyzja (podjęta przez organ podatkowy w formie decyzji) pozytywna jak i negatywna dla podatnika.

Udzielanie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych z urzędu

Przepis art. 67d Ordynacji podatkowej umożliwia organom podatkowym z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Jedynym rodzajem ulgi, która może być zastosowana w tym trybie jest umorzenie (w całości lub części) zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

Dodatkowo w art. 67d § 1 Ordynacji podatkowej wskazano, że organ podatkowy może z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, jeżeli:

• zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;

• kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;

• kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym lub umorzonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym albo sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości;

• podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.

Podsumowanie

Ustawodawca w przepisach Ordynacji podatkowej przewidział możliwość rozłożenia na raty zaległości podatkowej podatnika. Aby jednak móc skorzystać z tejże możliwości, podatnik zobowiązany jest do złożenia stosownego wniosku skierowanego do właściwego organu podatkowego (jeśli zaległość występuję np. w podatku od nieruchomości, to właściwym organem będzie wójt/burmistrz/prezydent) – wniosek ten musi czynić zadość warunkom formalnym właściwym jak dla podania. Jednakże należy mieć na uwadze, iż każdy wniosek jest szczególnie weryfikowany przez organ rozpoznający żądanie pod kątem zaistnienia przesłanek ważnego interesu podatnika jak i publicznego. Niemniej, rozstrzygnięcie podejmowane przez organ ma charakter uznaniowy, co oznacza, że może, ale nie musi orzec na korzyść wnioskodawcy.

Tym samym, to czy zaległość podatkowa zostanie rozłożona na raty zależy tylko i wyłącznie od decyzji organu podatkowego rozpoznającego wniosek.

A jeśli chcesz wiedzieć jak odroczyć termin płatności zaległości podatkowej z odsetkami karnymi, to przejdź do tego artykułu.