Czy obowiązek stosowania MPP istnieje przy kompensacie?

W obrocie handlowym pomiędzy przedsiębiorstwami istnieje wiele umów, których definicji nie znajdziemy w ustawach podatkowych. Swoboda zawierania umów pozwala na dowolną ich konstrukcję. Zmiany przepisów podatkowych wymuszają szukanie odpowiedzi na pytania czy będąc stroną takiej umowy nie narażamy się na negatywne konsekwencje ze strony fiskusa? Wprowadzenie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (MPP) od 1 listopada 2019 roku rodzi pytanie o kompensatę.

Pojęcie kompensaty

Definicja kompensaty znajduje się w art. 498 ustawy Kodeks cywilny i można w niej przeczytać, że dwie osoby będące wobec siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami mogą potrącić swoje wierzytelności z wierzytelności drugiej strony jeżeli obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem. Potrącenia dokonuje się do wysokości niższej wierzytelności.

Kompensata a split payment

Od 1 listopada 2019 roku został wprowadzony obowiązkowy MPP, który stosuje się do towarów i usług znajdujących się w załączniku nr 15 do ustawy o podatku VAT. Pamiętajmy, że obowiązkowy split payment wystąpi, gdy:

• kwota transakcji jest równa lub wyższa 15.000 zł brutto,
• fakturę w split payment wystawi jedynie czynny podatnik VAT,
• transakcja ma miejsce pomiędzy przedsiębiorcami.

Gdy wystąpią łącznie wskazane warunki mamy do czynienia z obowiązkowym split payment.

W ustawie zmieniającej ustawę o VAT ustawodawca przewidział taką sytuację wprost w przepisach. A mianowicie w art. 108a ust. 1d:

“W przypadku dokonania potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego, przepisów ust. 1a i 1b nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane.”

Oznacza to, że do wysokości niższego zobowiązania nie mają zastosowania przepisy o obowiązkowym split payment.

Split payment a częściowa kompensata

Nie zawsze, a nawet bardzo często potrącane wierzytelności wyrażone w pieniądzu nie są sobie równe. Jak wówczas prawidłowo przeprowadzić całą transakcję?

Przykład 1

Jan Kowalski wykonał roboty budowlane, które znajdują się w załączniku nr 15 na kwotę brutto 50.000 zł na rzecz Pawła Nowaka, który dostarcza firmie Pana Kowalskiego wyroby stalowe znajdujące się w załączniku nr 15. Paweł Nowak wystawił fakturę na rzecz Jana Kowalskiego fakturę na kwotę 55.000 zł brutto. Strony ustaliły, że dokonają kompensaty wzajemnych zobowiązań. W tej sytuacji kompensata zostanie dokonana do kwoty niższej zobowiązania, a więc 50.000 zł, a kwota 5.000 zł będzie uregulowana na rzecz firmy Pawła Nowaka w przelewem bankowym w MPP.

Przykład 2

Firma X wykonała usługę informatyczną na rzecz firmy Y na kwotę 18.000 zł brutto. Natomiast firma Y świadcząca usługi budowlane wykonała remont pomieszczeń biurowych firmy X. Faktura na usługi budowlane z załącznika nr 15 opiewała na kwotę 30.000 zł i została wystawiona w MPP. Pomimo, że do zapłaty pozostała kwota 12.000 zł (30.000-18.000=12.000), a więc poniżej 15.000 zł to należy ją uregulować w split payment.

Przykład 3

Pani Ania prowadzi sklep ze sprzętem komputerowym. Pan Marek natomiast świadczy usługi reklamowe. Pani Ania sprzedała firmie Pana Marka komputery na kwotę brutto 16.000 zł natomiast Pan Marek wykonał usługę reklamową, która została wyceniona na kwotę 20.000 zł. Po dokonaniu kompensaty pomiędzy przedsiębiorcami pozostała do zapłaty kwota 4.000 zł (20.000-16.000=4.000) na rzecz Pana Marka, który wykonał usługę reklamową. W tej sytuacji Pani Ania dokonana zapłaty kwoty 4.000 zł bez obowiązku stosowania MPP, ponieważ usługa reklamowa nie mieści się w załączniku nr 15. Oczywiście Pani Ania może skorzysta z MPP dobrowolnie. W tym przypadku Pani Ania powinna zweryfikować rachunek bankowy Pana Marka czy znajduje się na białej liście podatników.