Reglamentacja działalności gospodarczej

Reglamentacja działalności gospodarczej - omówione zagadnienia:

Niekiedy do prowadzenia działalności gospodarczej nie wystarczy jedynie wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności gospodarczej (CEIDG). Ustawodawca wskazał, kto musi posiadać dodatkowe koncesje czy licencje, żeby mógł prowadzić firmę. W dzisiejszej publikacji napiszemy, kto musi posiadać licencję, jak uzyskać koncesję, zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej czy wpis do działalności regulowanej. Ponadto opiszemy najpowszechniej występujące rodzaje działalności, które muszą ubiegać się o dodatkowe uprawnienia i odpowiemy na pytanie, jakie są zasady ich otrzymania.

Nie każdy przedsiębiorca ma pełną swobodę przy zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej. Reglamentacja działalności gospodarczej oznacza, że przedsiębiorca musi uzyskać dodatkowe zezwolenie, koncesję czy licencję na prowadzenie działalności gospodarczej. Podkreśla się, że tego typu działania mają związek z w szczególności z bezpieczeństwem państwa, szeroko pojętym interesem publicznym. Czuwają nad tym odpowiednie organy, takie jak ministerstwa czy prezes urzędu publicznego.

Przedsiębiorca, który musi posiadać koncesję czy licencję musi złożyć wniosek o jej wydanie

W pierwszej kolejności należy jednak dokonać rejestracji działalności gospodarczej w CEIDG

Lista rodzajów działalności gospodarczej wymagających posiadania licencji czy koncesji jest długa, można się z nią zapoznać na stronach rządowych

Informacje na temat terminów koncesja i licencja dostępne są w podlinkowanej publikacji.

Poniżej opiszemy na przykładach zasady otrzymywania niektórych koncesji i licencji. Zanim jednak do tego przejdziemy, warto wiedzieć, kto musi posiadać licencję, jak uzyskać koncesję czy zezwolenie, a także wpis do działalności regulowanej.

Kto musi posiadać koncesję?

Mamy co prawda wolny rynek i swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, jednak niektórzy przedsiębiorcy muszą posiadać koncesję, żeby rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Zanim zainteresowany podmiot zacznie ubiegać się o koncepcję, powinien już być zarejestrowany w CEIDG lub KRS w zależności od formy prawnej prowadzenia firmy. O udzielenie koncesji może ubiegać się każdy przedsiębiorca. Poniżej wymienione zostaną przykładowe rodzaje działalności, które wymagają posiadania koncesji.

Rodzaj działalności gospodarczej	Organ wydający koncesję
Działalność górnicza, Wydobycie kopalin ze złóż	Minister właściwy do spraw środowiska lub starosta, lub marszałek województwa
Obrót bronią i materiałami wybuchowymi	Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
Wytwarzanie, dystrybucja i obrót energią elektryczną, gazową, cieplną, Wytwarzanie paliw ciekłych	Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
Ochrona osób i mienia	Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
Kasyna gry	Minister Finansów
Radio i telewizja	Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
Transport lotniczy	Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego

Jak uzyskać koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej?

Proces ubiegania się o koncesję należy rozpocząć od złożenia wniosku do odpowiedniego organu koncesyjnego. Organ koncesyjny po weryfikacji wniosku ma prawo:

Wydać koncesję.
Odmówić wydania koncesji.
Ograniczyć zakres koncesji.

O każdym z tych rozstrzygnięć przedsiębiorca zostanie powiadomiony w formie decyzji, od której przysługuje odwołanie. Na etapie składania wniosku może wystąpić potrzeba uzupełnienia złożonych dokumentów.

Każda koncesja jest wydawana na określony czas:

nie krótszy niż 5 lat,
nie dłuższy niż 50 lat.

Na wniosek strony koncesja może zostać wydana na okres krótszy. Każdy podmiot, który posiada koncesję, może zostać skontrolowany pod kątem prawidłowości jej wykorzystywania. Jeśli organ kontrolny zauważy nieprawidłowości i nie zostaną one naprawione, to może cofnąć koncesję.

Uwaga!

Firma, której została cofnięta koncesja, może ponownie ubiegać się o jej wydanie, jednak najwcześniej po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu

Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej

Poza koncesjami przedsiębiorcy, którzy wybrali pewne rodzaje działalności gospodarczej, muszą posiadać zezwolenia. Również w tym przypadku należy złożyć wniosek do odpowiedniego organu, który wydaje decyzję w tej sprawie.

Uwaga!

Pełna lista uprawnień sektora reglamentowanej działalności gospodarczej, wraz ze wskazaniem organów rejestrujących znajduje się pod linkiem

Poniżej przedstawiamy rodzaje działalności gospodarczej zobowiązane do posiadania zezwolenia.

Rodzaj działalności gospodarczej	Organ wydający zezwolenie
Obrót detaliczny i hurtowy wyrobami alkoholowymi	Obrót detaliczny – wójt, burmistrz lub prezydent miasta, Obrót hurtowy – marszałek województwa lub minister właściwy do spraw gospodarki
Prowadzenie aptek	Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny
Prowadzenie składu podatkowego, Czynności przedstawiciela podatkowego, Jednorazowe nabycie wyrobów akcyzowych.	Naczelnik urzędu skarbowego
Zbieranie i przetwarzanie odpadów	Marszałek województwa, starosta lub regionalny dyrektor ochrony środowiska

Rejestr działalności regulowanej

Otrzymanie wpisu do rejestru działalności regulowanej jest najmniej sformalizowaną formą spośród wyżej wymienionych. Co prawda również w tym przypadku wymagane jest złożenie wniosku o dokonanie wpisu, ale rozstrzygnięcie ma jedynie formę zaświadczenia a nie decyzji, tak jak to było w poprzednich sytuacjach.

Rejestry działalności regulowanej są jawne i można je przeglądać w wyszukiwarkach organów wydających zaświadczenie

O wpis do rejestru działalności regulowanej muszą się ubiegać przykładowo:

lekarze,
pielęgniarki,
organizatorzy imprez turystycznych,
detektywi,
firmy przechowujące akta osobowe i płacowe

Zaprzestanie prowadzenia działalności regulowanej wymaga złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru

Koncesja na ochronę osób i mienia

Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia wymaga posiadania stosownej koncesji, jest to działalność regulowana. Zobaczmy, gdzie przedsiębiorca może ubiegać się o taką koncesję.

O wydanie koncesji na ochronę osób i mienia mogą ubiegać się wszyscy przedsiębiorcy wpisani do CEIDG

Jeśli przedsiębiorca chce ubiegać się o taką koncesję, to powinien:

podać w CEIDG kody PKD dotyczące usług ochrony osób i mienia,
posiadać wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego,
uzyskać zaświadczenie o niekaralności

Wniosek o udzielenie koncesji składa się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA)

Do wniosku dołącza się potwierdzenie uregulowania opłaty skarbowej, która wynosi 616 zł

Wniosek powinien być rozpatrzony w terminie miesiąca, ale rozpatrzenie wniosku może być przedłużone o kolejne 2 miesiące, o czym przedsiębiorca powinien być poinformowany

Jeśli wydana decyzja budzi zastrzeżenia przedsiębiorca może złożyć od niej odwołanie do MSWiA

Prowadzenie działalności gospodarczej związanej z ochroną osób i mienia wymaga posiadania polisy ubezpieczeniowej OC. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC wynosi 20.000 euro

Uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego

Rzeczoznawca majątkowy zajmuje się wyceną nieruchomości. Osoba, która chce zostać takim rzeczoznawcą, musi posiadać odpowiednie kwalifikacje i uzyskać uprawnienia. Ekspertyzy sporządzone przez rzeczoznawcę majątkowego obejmują w szczególności:

wycenę nieruchomości,
doradztwo w zakresie rynku nieruchomości,
ocenę efektywności inwestowania w nieruchomości.

Ubieganie się o uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego wymaga posiadania wykształcenia kierunkowego – wyższe wykształcenie, jeśli nie jest kierunkowe, to należy ukończyć studia podyplomowe o tematyce wyceny nieruchomości. Dodatkowo wymagana jest 6-miesięczna praktyka

Wniosek o nadanie uprawnień rzeczoznawcy majątkowego należy złożyć do Ministerstwa Rozwoju i Technologii Departament Gospodarki Nieruchomościami (MRiT)

Postępowanie kwalifikacyjne składa się z części ustnej i pisemnej, MRiT wyznacza terminy na dany rok kalendarzowy

Ubieganie się o uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego wymaga wniesienia opłaty skarbowej w wysokości 1.150 zł

Postępowanie o nadanie uprawnień trwa 2 miesiące i może być przedłużone tylko raz o kolejne 2 miesiące

W ciągu 14 dni od otrzymania decyzji odmownej można złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do MRiT lub od razu złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w terminie 30 dni

Rzeczoznawca majątkowy musi posiadać obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC)

Uprawnienia architekta

Jeśli chcemy ubiegać się o uprawnienia budowlane, w specjalności architektonicznej również trzeba spełniać szereg wymagań. Do zakresu czynności, które może wykonywać architekt można zaliczyć w szczególności:

projektowanie,
sprawowanie nadzoru autorskiego,
pełnienie funkcji kierownika budowy,
kontrola techniczna obiektów budowlanych,
sprawowanie nadzoru inwestorskiego.

Uprawnienia architekta będzie posiadała osoba z uprawnieniami budowlanymi

Postępowanie o nadanie uprawnień budowlanych składa się z dwóch etapów:

Oceny kwalifikacji i posiadanego wykształcenia kierunkowego, a także odpowiedniej praktyki zawodowej.
Zdania egzaminu pisemnego i ustnego ze znajomości obowiązujących przepisów prawa, procesu budowlanego oraz umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy technicznej.

Każdy architekt musi być członkiem samorządu zawodowego architektów – Izby Architektów RP

Wniosek o przystąpienie do egzaminu na architekta należy złożyć do okręgowej komisji egzaminacyjnej zgodnie z miejscem zamieszkania najpóźniej na 3 miesiące przed terminem ustalonym przez Krajową Komisję Kwalifikacyjną Izby Architektów RP. Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej

Każda osoba musi uregulować opłatę skarbową w wysokości 1.390 zł lub 2.090 zł, w zależności od charakteru uprawnień

Decyzję o nadaniu uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej lub odmowie wydaje okręgowa komisja kwalifikacyjna

Pozytywna decyzja o nadaniu uprawnień zostanie odnotowana w Centralnym Rejestrze Osób Posiadających uprawnienia Budowlane

Przesłanki wykonywania zawodu doradcy podatkowego

Wykonywanie zawodu doradcy podatkowego zostało m.in. uregulowane w ustawie o doradztwie podatkowym. Czynności doradztwa podatkowego obejmują w szczególności:

udzielanie przedsiębiorcom porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
prowadzenie ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych, sporządzanie deklaracji i zeznań podatkowych,
reprezentowanie przedsiębiorców w postępowaniu przed organami administracji publicznej.

Prawo do wykonywania zawodu doradcy podatkowego przysługuje, o ile zostaną spełnione następujące przesłanki:

osoba będzie wpisana na listę doradców podatkowych w terminie 3 lat od pozytywnego zdania egzaminu na doradcę podatkowego,
posiada wyższe wykształcenie,
odbyła w Polsce 6-miesięczna praktykę zawodową,
ma pełną zdolność do czynności prawnych i jest nieskazitelnego charakteru

W Biuletynie Informacji Publicznej publikowane są terminy przeprowadzenia egzaminu na doradcę podatkowego

Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej, część pisemna odbywa się co najmniej raz do roku. Po zdaniu części pisemnej w ciągu 12 miesięcy należy przystąpić do części ustnej

Wniosek o dopuszczenie do egzaminu na doradcę podatkowego składa się do Ministerstwa Finansów Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego

Przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej wydaje zaświadczenie o zdaniu egzaminu na doradcę podatkowego

Opłata skarbowa wynosi 1.800 zł

Po zdaniu egzaminy doradca podatkowy musi odbyć 6-miesięczna praktykę zawodową nie później niż w terminie 2 lat od zdania egzaminu

Doradca podatkowy jest wpisany na listę doradców podatkowych. Wniosek wraz z wymaganymi załącznikami składa się do Krajowej Rady Doradców Podatkowych

Zawód adwokat

Zawód adwokat podlega ochronie prawnej. Większość informacji można znaleźć w ustawie Prawo o adwokaturze. Zawód adwokata polega na:

świadczeniu pomocy prawnej,
udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych,
występowanie przed sądami i urzędami.

Zawód adwokata można wykonywać pod warunkiem zdania egzaminu adwokackiego i uzyskania wpisu na listę adwokatów

Prawo do przystąpienia do egzaminu mają osoby, które ukończyły wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskały tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze, które są honorowane w Polsce

Egzamin adwokacki składa się z 5 części pisemnych

Minister Sprawiedliwości publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej imiona i nazwiska osób, które uzyskały pozytywny wynik z egzaminu adwokackiego

Od uchwały o wyniku egzaminu adwokackiego zdającemu przysługuje odwołanie do komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości w terminie 14 dni od dnia otrzymania uchwały

Po zdaniu egzaminu adwokackiego z wynikiem pozytywnym wpisu na listę adwokatów można dokonać w terminie 10 lat od doręczenia uchwały

Opłata egzaminacyjna w 2024 roku wynosi 3.393,60 zł, wysokość opłaty może się zmieniać

Do wniosku o wpis na listę adwokatów należy dołączyć szereg dokumentów wymaganych ustawą

Licencja przewoźnika

Przy okazji starania się o licencję przewoźnika warto wiedzieć, że wiele regulacji prawnych znajduje się w ustawie o transporcie drogowym. Przewoźnik drogowy ma uprawnienia do przewozu osób i mienia. Poniżej opiszemy kilka ustawowych definicji, które są ważne w kontekście ubiegania się o licencję przewoźnika drogowego.

Przewoźnik drogowy
Pod pojęciem przewoźnika drogowego kryje się przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego

Zagraniczny przewoźnik drogowy
Pod pojęciem zagranicznego przewoźnika drogowego kryje się przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym znajduje się jego siedziba

Licencja
Jest to decyzja administracyjna wydana przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego

Zezwolenie
Jest to decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu, Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego

Zezwolenie zagraniczne
Jest to dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej od właściwego organu innego państwa przekazywany przewoźnikowi drogowemu i upoważniający go do wykonywania międzynarodowego transportu drogowego

Nieco inne uprawnienia powinien posiadać przewoźnik, który działa tylko na terenie Polski a inne jeśli zajmuje się również transportem międzynarodowym.

Transport międzynarodowy wymaga posiadania licencji wspólnotowej i zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego

Wniosek o wydanie licencji wspólnotowej i zezwolenia składa się do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego Biuro do Spraw Transportu Międzynarodowego

Wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego osób i/lub rzeczy na terenie kraju składa się do Prezydenta Miasta, lub Starosty

Przedsiębiorca musi posiadać zaplecze finansowe, żeby podjąć działalność w zakresie transportu drogowego:

9.000 euro – na pierwszy pojazd,
5.000 euro – na każdy następny pojazd

Opłaty za wpis i wypis z licencji wspólnotowej kształtują się następująco:

4.000 zł + 440 zł za każdy wypis z licencji – ważność licencji do 5 lat,
8.000 zł + 880 zł za każdy wypis z licencji – ważność licencji powyżej 5 do 10 lat

Opłata za zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego wynosi 1.000 zł

Czas oczekiwania na wpis wynosi 1 miesiąc, z możliwością wydłużenia do 2 miesięcy

Dodatkowo przewoźnik drogowy, aby uzyskać zezwolenie powinien m.in.:

posiadać odpowiednie kompetencje zawodowe,
cieszyć się nienaganną reputacją,
zatrudniać lub współpracować z kierowcami, którzy posiadają odpowiednie uprawnienia do kierowania pojazdami samochodowymi

Przewoźników drogowych dotyczą przepisy:

wspomniana już ustawa o transporcie drogowym
ustawa o czasie pracy kierowców,
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego,
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych

Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na przewóz towarów i osób tylko na terenie Polski, to nie musi posiadać licencji wspólnotowej. Do przewozu towarów wymagane jest zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika. Natomiast przewóz osób wymaga zdobycia licencji.

Licencję na przewóz osób samochodem osobowym dotyczy przewozu osób tylko na terenie kraju

Licencja na krajowy przewóz osób samochodem osobowym nie uprawnia do wykonywania transportu drogowego

Wniosek o wydanie licencji składa się do Starosty

Wysokość opłaty skarbowej zależy od okresu ważności licencji:

320 zł – na okres od 2 do 15 lat,
380 zł – na okres od 15 do 30 lat,
450 zł – na okres od 30 do 50 lat

Dodatkowo należy uregulować opłatę w wysokości 10% opłaty za udzielenie licencji za każdy zgłoszony samochód

Czas oczekiwania na licencję wynosi 1 miesiąc z możliwością wydłużenia do 2 miesięcy

Podsumowanie

W dzisiejszej publikacji podjęliśmy temat reglamentacji działalności gospodarczej. Zostało omówione, kto musi posiadać licencję i jak ogólnie wygląda taki proces. To samo dotyczy koncesji, zezwolenia czy wpisu do rejestru działalności regulowanej. W każdym przypadku przedsiębiorca musi złożyć wniosek do organu wydającego stosowne zezwolenia.

Ministerstwo Rozwoju i Technologii opracowało specjalny dokument, w którym znajduje się pełen katalog uprawnień objętych reglamentacją działalności gospodarczej. Układ dokumentu pozwala bez problemu znaleźć organ, do którego należy złożyć wniosek.

Dodatkowo opisaliśmy również na przykładach pewne kategorie zawodów, które poza wpisem do CEIDG czy Krajowego Rejestru Sądowego muszą nabyć odpowiednie koncesje, licencje czy zezwolenia. W takich przypadkach najczęściej wymagana jest wiedza i wykształcenie kierunkowe. Zdobywanie uprawnień jest procesem długotrwałym, bardzo często wymagającym zdania egzaminów pisemnych, jak i ustnych. Każda koncesja, licencja czy zezwolenie objęte jest obowiązkową opłatą skarbową, której wysokość w każdym roku może się zmieniać.

Pewne rodzaje działalności gospodarczej i wykonywane w ramach tego zawody, o czym pisaliśmy w dzisiejszym artykule, objęte są wieloma dodatkowymi przepisami poza podatkowymi, których znajomość jest wymagana przez ustawodawcę i przedsiębiorca musi o tym pamiętać.

Stan prawny na dzień: 25.09.2024 r.