Czym jest rachunek zysków i strat?

Kierownicy poszczególnych jednostek organizacyjnych mogą prezentować go w dwóch dostępnych wariantach – porównawczym i kalkulacyjnym. Czym się charakteryzują te rodzaje zestawień i jakimi zasadami musisz się kierować podczas ich sporządzania? Najważniejszych informacji dowiesz się, z poniższego artykułu!

Czym jest rachunek zysków i strat?

Rachunek zysków i strat (nazywany też rachunkiem wyników) jest jednym z podstawowych składników sprawozdania finansowego firmy. Ma na celu podsumowanie osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów w danym okresie rozliczeniowym. Są często wykorzystywane do oceny sytuacji finansowej działalności i jej rentowności.

Prowadzenie takiego dokumentu stanowi obowiązek m.in. dla spółek handlowych, spółek jawnych i jednoosobowych działalności gospodarczych, których przychody netto ze sprzedaży wyniosły 1 200 000 euro, filii przedsiębiorstw zagranicznych funkcjonujących na terenie Polski.

Struktura rachunku zysków i strat

Informacje zawarte w rachunku zysków i strat obejmują:

• przychody ze sprzedaży produktów i usług, materiałów;
• koszty, które przeznaczono na osiągnięcie owych przychodów oraz koszty ogólne i administracyjne;
• Wydatki na badania, rozwój, zaplecze informatyczne;
• Koszty działań marketingowych i reklamy;
• Podatki;
• Koszty odsetek;
• Dochód netto.

Korzyści rachunku zysków i strat

Jakie korzyści płyną ze wglądu w finanse firmy za pomocą rachunku zysków i strat? Należą do nich:

• Ułatwia podejmowanie decyzji strategicznych – czy w danym momencie warto skupić się na inwestowaniu w infrastrukturę informatyczną, zatrudnić więcej pracowników bądź poszerzyć zasięg terytorialny?;
• Dzięki niemu mamy możliwość wykonania analizy wskaźnikowej poprzez obliczenie np. marży zysku.

Metody sporządzenia rachunku zysków i strat

Wyróżniamy dwa sposoby przedstawienia rachunku zysków i strat firmy – wariant porównawczy i wariant kalkulacyjny. Poniżej wyjaśniamy, na czym polegają.

Rachunek zysków i strat – wariant porównawczy

Uwzględnia takie elementy jak:

• Przychody netto ze sprzedaży dóbr i usług;
• Wynagrodzenia – wypłacana pracownikom wartość wynagrodzenia brutto za pracę w formie pieniężnej lub jej ekwiwalentu;
• Usługi obce – świadczone przez odrębne podmioty, mogą to być np. usługi montażowe, budowlane, księgowe, transportowe;
• Podatki i opłaty – mogą dotyczyć np. podatku od nieruchomości, podatek akcyzowy, opłat skarbowych, opłat licencyjnych itd.;
• Ubezpieczenia społeczne – czyli składki wynikające ze świadczeń społecznych (chorobowe, emerytalne, rentowe itd.), szkolenia pracowników, świadczenia wynikające z BHP pracowników itp.;
• Zużycie materiałów i energii – koszt zużycia np. Materiałów biurowych, opakowań, energii elektrycznej;
• Amortyzacja – koszt zużycia środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych.

Wariant porównawczy jest obliczany poprzez odjęcie od przychodów netto ze sprzedaży (pierwsza pozycja) – kosztów działalności operacyjnej (czyli reszty wymienionych powyżej składników).

Taka analiza pozwala na zbadanie udziału poszczególnych kosztów do całości kosztów operacyjnych np. Analiza wydatków na usługi obce, dostarczy informacji, ile firma wydaje na outsourcing.

Rachunek zysków i strat – wariant kalkulacyjny

Porządkuje koszty pod względem miejsca ich powstania, a jego podstawą jest kalkulacyjny układ kosztów, do którego można zaliczyć:

• Przychód netto ze sprzedaży produktów i usług;
• Koszt sprzedanych produktów i usług (związane z np. dystrybucją, transportem);
• Koszt wytworzenia produktów i usług;
• Koszty zarządu (związane z funkcjonowaniem zarządu firmy i jego administracją) i inne;
• Koszty podstawowe, czyli bezpośrednio związane z procesami produkcyjnymi;
• Koszty wydziałowe, czyli pośrednie koszty produkcji.

Wynik rachunku zysków i strat oblicza się poprzez porównanie przychodów ze sprzedaży z kosztami wytworzenia, przy tym doliczając wydatki związane ze sprzedażą i zarządem.

Zasady sporządzania rachunku zysków i strat

1. Najważniejszą zasadą, którą bezwzględnie trzeba się kierować, jest tzw. zasada współmierności kosztów i przychodów. Oznacza ona, iż na wynik finansowy mają wpływ uzyskane przychody i poniesione koszty w danym okresie rozliczeniowym. Z tego powodu, koszty, które nie będą związane z Twoimi przychodami, nie mogą być brane pod uwagę w rachunku zysków i strat.
2. Kolejna jest zasada memoriału, która wymaga, aby w dokumentacji zawarte zostały wszystkie zdarzenia gospodarcze (takie, które powodują zmiany w bilansie finansowym) w danym roku rozliczeniowym, bez względu na to, czy zostały opłacone, czy nie.
3. Rachunek zysków i strat musi w swojej strukturze zawierać bez wyjątku poniższe składowe:

• Podstawowa działalność operacyjna – określa przychody ze sprzedaży oraz koszty poniesione w ramach osiągnięcia przychodów, wiąże się z handlem, produkcją bądź świadczeniem usług;
• Pozostała działalność operacyjna – różnica pomiędzy przychodami a kosztami z pozostałej działalności operacyjnej, jest efektem pośrednim podstawowej działalności, można do niej zaliczyć m.in. przychody z tytułu najmu lub dzierżawy rzeczowego majątku trwałego (np. nieruchomości), kary, odszkodowania;
• Działalność finansowa – różnica między przychodami a kosztami finansowymi z tytułu dywidend, odsetek, różnic kursowych itd.;
• Zyski i straty nadzwyczajne – dotyczą zysków i strat, które wystąpiły na skutek wystąpienia nadzwyczajnego zdarzenia np. pożar;
• Obciążenia finansowe – polega na zmniejszeniu zysku brutto o podatek dochodowy i inne;
• Wynik finansowy – jest różnicą między przychodami a kosztami, dodatni wynik finansowy określa się jako zysk, natomiast ujemny jako stratę.

Analiza rachunku zysków i strat – na co zwrócić uwagę?

1. Głównym elementem rachunku zysków i strat jest otrzymany wynik finansowy, czyli zysk lub strata przedsiębiorstwa. Świadczą one bowiem o efektywności jego działań. Zysk możemy określić jako nadwyżkę przychodów nad kosztami, a więc strata będzie sytuacją odwrotną – gdy przychody są niższe od wydatków.
2. Należy w szczególności poświęcić uwagę wynikowi z działalności podstawowej – powinien on wynosić najwięcej spośród innych otrzymanych wartości. Jeśli z jakiegoś powodu jest inaczej, może to wskazywać na problemy z osiąganiem zysków przez firmę i zwiększone ryzyko.
3. Warto przyjrzeć się także np. wydatkom na amortyzację, które mogą być zaniżane. W rezultacie prowadzi to do spadku wartości majątku trwałego, gdyż firma nie inwestuje w nowe środki trwałe (maszyny, środki transportu itd.)

Podsumowanie

Jak łatwo zauważyć, rachunek zysków i strat stanowi obszerne źródło informacji o działalności naszej firmy. W artykule przedstawiliśmy również dwa jego warianty – porównawczy i kalkulacyjny, dzięki którym możliwa jest kompleksowa analiza firmy, jej sytuacji finansowej. Zgodnie z prawem, sporządzenie tego dokumentu jest obowiązkowe, aczkolwiek warto pamiętać, że może być ono także z powodzeniem wykorzystywane do realizacji celów strategicznych i podejmowania decyzji.