Czynny żal sposobem na uniknięcie kary

Sprawcy przestępstw lub wykroczeń skarbowych mają szansę na uniknięcie kary jeśli po popełnieniu czynu zabronionego okażą „czynny żal”. Zawiadomienie jest nieskuteczne, jeśli o wykroczeniu dowiedziały się już organy podatkowe.

Czynny żal – podstawa prawna

Wykroczenia skarbowe popełniane przez małe firmy (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) najczęściej są spowodowane niewiedzą, lub zwykłym zapomnieniem o spoczywających na przedsiębiorcy obowiązkach.

Najbardziej „popularne” wykroczenia to:

• niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie,
• niezainstalowanie w określonym przez przepisy terminie kasy fiskalnej,
• niedokonanie przez nievatowca rejestracji jako podatnik VAT gdy wartość sprzedaży przekracza ustalony przepisami limit.

Czynny żal pozwala uniknąć kar określonych w przepisach karnoskarbowych. Jednak w przypadku wykroczenia polegającego na niezainstalowaniu w terminie kasy fiskalnej na podatniku ciąży dodatkowa kara (zwana „sankcją”) określona w ustawie o podatku VAT. Tego rodzaju sankcji nie unikniemy nawet wyrażając czynny żal.

Czynny żal a korekta JPK_V7

Obecnie nie ma potrzeby składania czynnego żalu w przypadku wysyłki korekty plików jpk części deklaracyjnej lub ewidencyjnej. Prawidłowo dokonana korekta jest wystarczająca dla uniknięcia ewentualnej odpowiedzialności karnej skarbowej. “art. 16a.par.1 k.k.s. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony.

Za księgę uznaje się każdą ewidencję, również część ewidencyjną pliku JPK_v7.

Bezskuteczność czynnego żalu

Zawiadomienie jest bezskuteczne jeżeli zostało złożone:

• w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
• po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
• po kontakcie z organami podatkowymi. Nie można zapytać się organu podatkowego o grożące mu sankcje za wdane wykroczenie/przestępstwo i dopiero następnie złożyć czynny żal.

Z czynnego żalu nie może skorzystać sprawca, który:

• kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,
• wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,
• zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że czynny żal został dokonany ze wszystkimi członkami grupy lub związku,
• nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Forma i sposób złożenia czynnego żalu

Czynny żal powinien informować o istotnych okoliczności czynu zabronionego, w szczególności wskazać osoby współdziałające. Zawiadomienie powinno zawierać opis czynu, który został popełniony oraz informację o innych osobach zaangażowanych w udział (o ile takie występowały).

Niepowiadomienie choćby o jednym współdziałającym, o którym sprawca wie, wyklucza możliwość zastosowania „czynnego żalu”. Nieistotne jest jakimi motywami kieruje się sprawca zawiadamiając o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia.

Podstawą skorzystania z czynnego żalu jest uregulowanie należności podatkowych (art 16 § 2 k.k.s.). Zapłata uszczuplonej należności nie musi następować równolegle ze składanym zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa czy wykroczenia skarbowego. Może nastąpić później – w terminie wyznaczonym przez organ podatkowy. Czynny żal odnosi taki sam skutek, jeżeli zapłata podatku nastąpi przed złożeniem zawiadomienia, jak i dopiero w terminie wyznaczonym przez urząd.

Dokument w urzędzie można złożyć:

• pocztą – wtedy należy pamiętać o odręcznym podpisie,
• osobiście – wtedy należy pamiętać o odręcznym podpisie,
• elektronicznie – za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, w tym skrzynki e-PUAP właściwego urzędu skarbowego lub portalu podatkowego. Instrukcja złożenia wniosku poprzez e- US wskazana jest tutaj.

Stan prawny na dzień: 14.05.2024 r.