Działalność gospodarcza będzie wliczana do stażu pracy?

Obecnie staż pracy obejmuje głównie czas zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, co ogranicza dostęp do niektórych uprawnień pracowniczych osobom pracującym na innych podstawach czy prowadzących wcześniej działalność gospodarczą.

Aby wyrównać szanse wobec zarabiających na różnych formach zatrudnienia, proponowane są zmiany w Kodeksie pracy w zakresie wliczania jednoosobowej działalności oraz umów zlecenie i o dzieło do stażu pracy.

Staż pracy

W ustawach nie znajdziemy definicji stażu pracy. Przyjmuje się, że jest to okres zatrudnienia, podczas którego dana osoba świadczy pracę na podstawie umowy o pracę, mianowania, wyboru lub innej podobnej umowy.

Można wyróżnić dwa rodzaje stażu pracy: ogólny, który uwzględnia całą karierę zawodową pracownika, oraz zakładowy, który dotyczy okresu zatrudnienia u konkretnego pracodawcy.

Na co ma wpływ staż pracy?

Odpowiedni staż pracy wpływa na wiele uprawnień pracowniczych, jak np.:

• dłuższy urlop wypoczynkowy,
• dodatek stażowy,
• prawo do nagrody jubileuszowej,
• odpowiedni okres wypowiedzenia,
• wysokość odprawy.

Staż pracy ma również istotne znaczenie w administracji, gdzie wysokość pensji zależy często od stażu pracy.

Jak jest obecnie – co się wlicza do stażu pracy?

Do stażu pracy (ogólnego) wlicza się okres:

• zatrudnienia na podstawie umowy o pracę,
• zatrudnienia na podstawie powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę,
• pracy w gospodarstwie rolnym,
• zatrudnienia w formacjach mundurowych.

A co nie wlicza się do stażu pracy?

Obecnie do stażu pracy nie wlicza się czasu pracy na innych podstawach niż wymienionych powyżej. Do stażu pracy nie jest więc wliczany okres:

• prowadzenia działalności gospodarczej,
• zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło.

Działalność gospodarcza oraz umowy „śmieciowe” wliczane do stażu pracy?

Planuje się, aby do okresu zatrudnienia – poza wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych – wliczane były także okresy m.in.:

• prowadzenia jednoosobowej działalności,
• wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej,
• wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia,
• zarobkowania na podstawie innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• pozostawania osobą współpracującą z powyższymi podmiotami,
• udokumentowany, przebyty za granicą okres innej niż zatrudnienie działalności zarobkowej,

jeśli stanowiły tytuł do ubezpieczeń społecznych.

Uwaga! Planuje się, aby do stażu pracy były wliczane także okresy działalności zawodowej, które uprawniają do ubezpieczeń społecznych, ale w danym czasie nie były nim objęte (było się zwolnionym z opłacania składek społecznych), takie jak okres ulgi na start, przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek oraz ulga ZUS dla uczniów i studentów do 26 roku życia.

Do okresu zatrudnienia ma się wliczać również okres zawieszenia działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za który zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wymienione okresy mają być potwierdzone wydawanym przez ZUS na wniosek zainteresowanego zaświadczeniem, którego przedmiotem będzie podleganie ubezpieczeniom społecznym z wymienionych tytułów.

Okres pracy na umowach zlecenia lub świadczenia usług z obecnym pracodawcą ma być uwzględniany w ogólnym oraz zakładowym stażu pracy.

W przypadku nakładania się różnych okresów aktywności zawodowej, takich jak prowadzenie pozarolniczej działalności, współpraca z osobą prowadzącą taką działalność, wykonywanie zleceń, pracy na podstawie umowy agencyjnej czy członkostwa w rolniczych spółdzielniach, do okresu zatrudnienia wlicza się tylko jeden z tych okresów. Przytoczymy przykłady podane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Przykład 1.

Po 1 stycznia 2026 roku (zakładając, że wtedy nowe przepisy wejdą w życie) pracownik z 7-letnim stażem pracy, który zaliczy dodatkowe 4 lata pracy na umowie zlecenia, będzie miał prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego zamiast 20 dni, które przysługują pracownikom zatrudnionym krócej niż 10 lat.

Przykład 2.

Pracownik jest zatrudniony od dwóch lat na umowę o pracę, w związku z czym ma 1-miesięczny okres wypowiedzenia. Przed tym zatrudnieniem pracował przez półtora roku na umowę zlecenia u tego samego pracodawcy. Po zaliczeniu okresu umowy zlecenia do stażu pracy jego okres wypowiedzenia wzrośnie do 3 miesięcy. Przy czym długość okresu wypowiedzenia zależy od zakładowego stażu pracy, a nie od pracy na zleceniu u innego pracodawcy.

Przykład 3.

Pracownik, który 1 lutego 2028 roku będzie miał 20 lat pracy, prowadził wcześniej przez 5 lat jednoosobową działalność gospodarczą. Dzięki zaliczeniu tego okresu do stażu pracy uzyska prawo do nagrody jubileuszowej za 25 lat pracy, o ile przepisy prawa pracy u jego pracodawcy przewidują taką nagrodę.

Dlaczego staż pracy jest istotny?

Obecnie prace tego samego rodzaju są wykonywane na różnych podstawach prawnych i w różnych formach, co prowadzi do nierównego traktowania pracowników w zakresie nabywania uprawnień pracowniczych.

Aktualne rozwiązanie jest niekorzystne dla pracowników, którzy wcześniej pracowali na innych podstawach niż umowa o pracę.

Osoby z doświadczeniem zawodowym zdobytym na innej podstawie niż umowa o pracę po rozpoczęciu zatrudnienia pracowniczego nie mają możliwości nabycia wielu świadczeń i uprawnień z powodu braku uwzględnienia wcześniejszego stażu pracy.

Jest to również problematyczne w przypadku rekrutacji do administracji publicznej, gdzie osoby pracujące na umowie zleceniu lub prowadzące własną działalność gospodarczą nie są atrakcyjne dla pracodawców.

Proponowane zmiany w Kodeksie pracy mają na celu wyrównanie szans tych grup w dostępie do uprawnień pracowniczych oraz stanowisk wymagających doświadczenia zawodowego.

Od kiedy prowadzenie JDG będzie wliczane do stażu pracy?

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, na platformie X poinformowała, że prace nad projektem są finalizowane.

Proponowana data wejścia w życie przepisów to 1 stycznia 2026 roku. Obecnie projekt ustawy jest na etapie prac rządowych, co oznacza, że zarówno data wejścia w życie, jak i poszczególne założenia mogą jeszcze się zmienić, a także zostać nieprzyjęte. Etap prac na ustawą znajdziemy na podlinkowanej stronie rządowej.

Co ciekawe, Rzecznik Praw Obywatelskich od paru lat podejmuje tę kwestię. W przeszłości ministerstwo odrzucało postulaty Rzecznika, twierdząc, że czas pracy w ramach działalności gospodarczej nie powinien być wliczany do stażu pracy.

Tym razem postulat Rzecznika nie został odrzucony. Pozostało nam więc czekać na finalizację projektu… oraz ostateczne decyzje, czy projekt zostanie przyjęty, czy odrzucony.