Działalność gospodarcza z małżonkiem

Przedsiębiorca może prowadzić działalność w formie spółki cywilnej wspólnie z małżonkiem, zatrudnić małżonka w swojej firmie lub ustanowić małżonka pełnomocnikiem. Kwestie dotyczące spółki cywilnej opisaliśmy pokrótce w oddzielnym artykule: Spółka cywilna czy jednoosobowa działalność gospodarcza. Poniżej przedstawiamy zasady dotyczące zatrudniania małżonka w swojej firmie oraz ustanowienia go pełnomocnikiem.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą może zatrudnić w niej małżonka jako osobę współpracującą:

1. na podstawie umowy o pracę,
2. na podstawie umowy zlecenie (należy pamiętać, że taka umowa może być zawierana sporadycznie – nie może mieć znamion umowy o pracę).

Osobami współpracującymi mogą być: małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodzice, macocha i ojczym, jak również osoby przysposabiające. Warunkiem jest współpracowanie przy prowadzeniu działalności, wykonywaniu umowy agencyjnej lub zlecenia, a także – w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę – pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym (czyli np. prowadzenie wspólnego budżetu domowego). Za osoby współpracujące nie uznaje się członków rodziny zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Otrzymywane przez małżonka wynagrodzenie z tytułu współpracy jest oskładkowane (według zasad opisanych poniżej) i opodatkowane podatkiem dochodowym (jak za każdego innego pracownika).

Biuro Rachunkowe – dedykowana księgowa

W przypadku umowy o pracę zarówno wynagrodzenie wypłacane małżonkowi jak i opłacane za niego składki nie mogą być ujęte w kosztach uzyskania przychodu. Podpisując umowę o pracę małżonek nabędzie jednak prawo do otrzymywania w przyszłości zasiłku dla bezrobotnych.

Natomiast w przypadku umowy zlecenia przedsiębiorca może zaliczyć w koszty składki społeczne opłacane za małżonka. Współpracujący współmałżonek może być również zatrudniony bez wynagrodzenia. Wówczas przedsiębiorca może zaliczyć w koszty składki na Fundusz Pracy, a składki społeczne zaliczać w koszty lub odliczać je od zaliczki na podatek dochodowy. Natomiast składkę zdrowotną może odliczyć od zaliczki na podatek dochodowy lub – jeżeli osiąga inne źródła przychodu – w zeznaniu rocznym.

Powyższe zasady dotyczą zarówno małżonków objętych wspólnotą majątkową, jak i małżonków, którzy ustanowili rozdzielność (tzw. intercyzę).

Bez względu na wybraną formę zatrudnienia (płatną lub bezpłatną), właściciel działalności ma obowiązek zarejestrować współpracującego małżonka w ZUS, a więc odprowadzać za niego składki. Wysokość składek jest uzależniona od formy zatrudnienia:

Księgowość Internetowa – 30 dni za darmo

• w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę, konieczne jest opłacanie składek za osobę zatrudnioną jak od działalności gospodarczej. Składki ZUS odprowadza się w pełnej wysokości (czyli od pełnej podstawy – w 2017 r. jest to 2.557,80 zł) – przepisy nie przewidują możliwości zastosowania wobec współmałżonka preferencyjnych składek ZUS,
• w przypadku zatrudnienia na umowę zlecenie wysokość składek jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia,
• w przypadku gdy zatrudnienie jest nieodpłatne, to wysokość składki jest taka jak w przypadku składek odprowadzanych przez przedsiębiorcę.

Może się więc okazać, że – ze względów finansowych – zatrudnienie małżonka będzie mniej opłacalnym rozwiązaniem niż zatrudnienie osoby z zewnątrz.

Program do faktur – Darmowe konto

Wyjątek – jeśli małżonek jest dodatkowo zatrudniony w innej firmie, gdzie jego wynagrodzenie jest wyższe lub równe wynagrodzeniu minimalnemu (2.000,00 zł brutto w 2017 r.) i odprowadzane są z tego tytułu składki ZUS, to z tytułu współpracy opłaca się jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne (297,28 zł w 2017 r.).

Więcej na temat wysokości składek: Koszty pracodawcy przy minimalnym wynagrodzeniu w 2017 r.

Małżonek jako pełnomocnik firmy

Należy uważać aby przejęcie obowiązków nie zostało uznane przez ZUS za współpracę – co wiąże się z koniecznością opłacania składek. Czynności wykonywane przez pełnomocnika powinny mieć charakter drobny (niemający dużego wpływu na biznes i majątek przedsiębiorcy) i okazjonalny. W innym przypadku, takim jak na przykład wykonywanie czynności w zastępstwie przedsiębiorcy, pełnienie pełnomocnictwa może zostać uznane za współpracę.

Warto pamiętać, że w razie wątpliwości podatkowych przedsiębiorca może wystąpić o indywidualną interpretację podatkową.

Wspólne rozliczenie PIT z małżonkiem

Możliwość wspólnego rozliczenia PIT z małżonkiem jest uzależniona od wybranej formy opodatkowania. Ze wspólnego rozliczenia rocznego mogą skorzystać przedsiębiorcy opodatkowani skalą. Takiej możliwości nie mają natomiast przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym, ryczałtem lub kartą podatkową.

Korzyścią ze wspólnego opodatkowania może być zmniejszenie kwoty podatku. Dzieje się tak w szczególności, gdy jedno z małżonków nie uzyskuje dochodu. Korzyści ze wspólnego rozliczania czerpią również pary w przypadku gdy dochody jednego z podatników w trakcie roku przekroczyły próg skali podatkowej i obowiązuje go 32% podatek od nadwyżki. Wspólne rozliczenie pozwala bowiem “na powrót” do stawki podstawowej 18% dla części dochodu.

Uwaga

Może się jednak zdarzyć, że wspólne rozliczenie spowoduje wyższy podatek do zapłaty. Taka sytuacja może wystąpić, gdy jedno z małżonków uzyskiwało za granicą dochody zwolnione w Polsce z podatku dochodowego na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Mimo że dochód zagraniczny nie jest w Polsce opodatkowany, to przy jego udziale wylicza się indywidualną skalę podatkową (wyższą) dla dochodów w Polsce opodatkowanych i tym samym współmałżonek zapłaci wyższy podatek od swoich dochodów.