Firmanctwo to rodzaj oszustwa podatkowego, który polega na prowadzeniu działalności gospodarczej przez osobę posługującą się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego przedsiębiorcy (co do zasady za jego zgodą). Takie działanie ma na celu zatajenie faktu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub jej rzeczywistych rozmiarów. O tym, co grozi za prowadzenie działalności z wykorzystaniem nieswojego imienia i nazwiska czy firmy, nawet jeśli osoba będąca właścicielem wyraziła zgodę, przeczytasz w poniższym artykule.
Zgodnie z przepisem art. 55 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy:
„Podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie” [por. § 1].
„Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych” [por. § 2].
„Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe [por. § 3]”.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że w tym typie przestępstwa skarbowego występują dwa podmioty:
Co do zasady firmanctwo popełniane jest za uprzednią zgodą firmującego, jednakże zdarzają się również przypadki, kiedy przestępstwo popełniane jest bez wiedzy i współpracy z firmującym. W orzecznictwie przykładowo wskazano, że:
„Z samej istoty firmanctwa wynika, że firmujący współdziała z firmowanym lub co najmniej pomaga mu w tym procederze. Istota wzajemnych relacji pomiędzy tymi dwoma podmiotami polega na tym, że firmujący uchodzi za tzw. figuranta, faktycznie działalności gospodarczej nie prowadząc. Nie oznacza to jednak, że współpraca lub pomoc nie przybiera takiej formy, w której pewne czynności na zewnątrz wykonywane są właśnie przez firmującego”.
„Co więcej, pozór prowadzenia działalności na własne imię i nazwisko, i pod własną firmą wręcz wymaga takich działań od firmującego, który podejmuje pewne czynności w stosunkach zewnętrznych wobec osób trzecich, w tym także wobec kontrahentów. Firmowany działający w celu zatajenia rozmiarów własnej działalności zmierza do tego, aby okoliczność ta pozostała nieznana i nieodkryta przez inne podmioty, tak w sferze prawa publicznego jak i w obrocie cywilnoprawnym”.
„Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest współdziałanie firmującego lub chociażby jego pomoc. Zarówno zatem firmowany jak i firmujący ukrywają w obrocie zewnętrznym to, kto w rzeczywistości jest osobą czerpiącą zyski i ponoszącą ryzyko ekonomiczne” [por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 kwietnia 2021 r., sygn. akt I SA/Go 475/20].
WAŻNE – o firmanctwie można mówić wyłącznie wtedy, gdy osoba trzecia wykorzystując imię i nazwisko bądź firmę innego przedsiębiorcy, współdziała z nim w celu uchylenia się od opodatkowania i doprowadzenia do uniknięcia płacenia podatku lub też zapłaty wyższego podatku przez podatnika. Nie można natomiast mówić o firmanctwie, jeśli osoba trzecia (do której firma należ) pomaga przedsiębiorcy prowadzić działalność gospodarczą, ponieważ jej działanie oparte jest wówczas na pomocy, a nie na podszywaniu się pod przedsiębiorcę.
Z kolei w literaturze wskazuje się, że:
„Firmanctwo to posługiwanie się przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą nazwiskiem bądź firmą cudzą (podstawionego podmiotu). Wynika to zazwyczaj z chęci uniknięcia podatkowych konsekwencji kumulacji źródeł przychodów bądź też pozapodatkowych konsekwencji uzyskiwania danego rodzaju przychodu, np. w zakresie utraty lub zawieszenia praw do różnych świadczeń” [por. L. Wilk, Firmanctwo – art. 55 Kodeksu karnego skarbowego, Prok. i Pr. 2001, nr 6, s. 60].
„Celem działania sprawcy jest chęć ukrycia przed organami podatkowymi faktu prowadzenia działalności gospodarczej na rachunek własny podatnika, czyli wprowadzenie w błąd organów w tym zakresie, lub w sytuacji prowadzenia legalnej działalności niepodanie organowi podatkowemu faktycznej jej skali. Skutkiem takiego działania bądź zaniechania musi być narażenie podatku na uszczuplenie” [por. A. Piaseczny [w:] A. Wielgolewska, A. Piaseczny, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2012, art. 55].
Kodeks karny skarbowy przewiduje trzy typy czynu zabronionego firmanctwa:
Firmanctwo jest też pojęciem prawa podatkowego i uregulowane jest w przepisie art. 113 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym: „Jeżeli podatnik, za zgodą innej osoby, w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, osoba ta ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności”.
Z powyższej regulacji wynika solidarna odpowiedzialność podatkowa, którą ponoszą firmant wraz z firmującym. W tym zakresie warunkiem odpowiedzialności firmującego jest zgoda na firmowanie. Co więcej, zasadniczymi przesłankami odpowiedzialności za firmanctwo należy uznać:
Niewątpliwie o firmanctwie nie można mówić wówczas, gdy dana osoba fizyczna pomaga w prowadzeniu lub zarządzaniu cudzą firmą. Firmanctwo występuje wyłącznie wtedy, kiedy dochodzi do posługiwania się cudzym imieniem i nazwiskiem czy też nazwą firmy w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności. Podejmowane działania mogą przybierać postać składania ofert, prowadzenia negocjacji z kontrahentami czy też nawet podpisywania wszelkich umów. Jako że przedsiębiorca powinien wykonywać działalność gospodarczą zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji oraz poszanowaniem słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów, zatajanie prowadzenia działalności gospodarczej niewątpliwie godzi w zasady powszechnie obowiązującego prawa.
A jeśli zastanawiasz się, czym jest raj podatkowy i gdzie znajdziesz korzystne rozwiązania podatkowe, to przeczytaj ten artykuł.
Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.
Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.
Zrób to za darmo z programem IFIRMA!