W dniu 13 października 2022 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która wprowadziła przepisy regulujące nową instytucję jaką jest grupa spółek.
Więcej na ten temat przeczytasz w niniejszym artykule.
W uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw Holdingi umowne należą do rzadkości, podobnie jak tak zwane podatkowe grupy kapitałowe (art. 1a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Stąd proponowana nowelizacja KSH – przez wprowadzenie nowego Działu IV, pod tytułem „Grupa spółek” w ramach tytułu pierwszego KSH, pod tytułem „Przepisy ogólne” (art. 211–2116 KSH) – dotyczy zasadniczo holdingów faktycznych. Przepisy te mogą jednak znaleźć zastosowanie także do holdingów umownych, ponieważ holding umowny z reguły spełnia przesłanki istnienia holdingu faktycznego. Dopuszczalność tworzenia holdingów umownych wynika także z zasady wolności umów (art. 3531 Kodeksu Cywilnego (dalej również jako: „KC”) w związku z art. 2 KSH), co wobec braku wystarczająco ukształtowanej praktyki kontraktowej wyklucza potrzebę szczegółowej regulacji takich holdingów w ramach Kodeksu spółek handlowych.
Zgodnie zatem z definicją legalną zawartą w przepisie art. 4 § 1 pkt 5(1) KSH grupa spółek oznacza spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.
Grupę spółek mogą zatem utworzyć wyłącznie spółki kapitałowe, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna i spółka akcyjna.
Spółka dominująca, zgodnie z przepisem art. 4 § 1 pkt 4 KSH, oznacza spółkę handlową w przypadku, gdy:
Spółka zależna, a dokładnie jednostka zależna, została uregulowana w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem przez jednostkę zależną rozumie się jednostkę będącą spółką handlową lub podmiotem utworzonym i działającym zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, kontrolowaną przez jednostkę dominującą.
Jak czytamy w literaturze przedmiotu Artykuł 211 jest przepisem otwierającym wprowadzoną (z mocą obowiązującą od dnia 13 października 2022 r.) do kodeksu spółek handlowych regulację tzw. prawa holdingowego (prawa grup spółek). Regulacja ta odnosi się wyłącznie do prywatnoprawnych relacji między spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, będącymi spółkami kapitałowymi, i nie ma wpływu na sferę prawa publicznego, w tym podatkowego. Oznacza to, że przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące grup spółek nie zwalniają podmiotów powiązanych, w rozumieniu przepisów o cenach transferowych, z obowiązków podatkowych, w szczególności ze stosowania zasady ceny rynkowej (zob. uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej – druk sejmowy nr 1515) [por. A. Kidyba [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2023, art. 21(1)].
Zgodnie z przepisem art. 21(1) KSH:
W uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wskazano, że Grupa spółek jako kwalifikowany stosunek dominacji i zależności między spółkami przez istnienie wspólnego interesu tej grupy (art. 4 § 1 pkt 51 projektowanego KSH) nie oznacza – w świetle przyjętej w niniejszej nowelizacji koncepcji prawa holdingowego – obowiązku powstania sformalizowanej struktury organizacyjnej posiadającej własną nazwę, quasi-organy, regulamin, powoływanej przez uczestników grupy spółek bądź zapewniającej przystąpienie do niej innym spółkom.
Aby zatem mógł istnieć interes grupy spółek istotne staje się posiadanie zarówno wspólnego interesu, inaczej mówiąc celu gospodarczego oraz posiadanie wspólnej strategii mającej służącej do osiągnięcia tego celu.
Oznacza to, że grupa spółek nie tworzy się automatycznie, albowiem musi zostać wyrażona chęć uczestnictwa w grupie spółek, a następnie podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek. Taką uchwałę podejmuje się na poziomie spółki zależnej i czynność ta należy do kompetencji zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia tejże spółki. Dodatkowo uchwała wymaga kwalifikowanej większości ¾ głosów. Jednocześnie, co istotniejsze, poza samą „decyzją” o uczestnictwie w grupie spółek, uchwała powinna wskazywać spółkę dominującą. Spółka zależna może uczestniczyć tylko w jednej grupie spółek.
Spółka dominująca i spółka zależna ujawniają w rejestrze uczestnictwo w grupie spółek. Ujawnienie uczestnictwa w grupie spółek następuje przez wpisanie wzmianki do rejestru.
Zastanawiasz się czym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak ją założyć i gdzie zgłosić? W tym artykule przedstawiamy wszystkie najważniejsze informacje dotyczące tejże spółki w oparciu o przepisy prawa.
Podstawową instytucją prawną, która ma zapewnić spółce dominującej sprawne zarządzanie grupą spółek, jest wiążące polecenie kierowane przez spółkę dominującą do spółki zależnej.
Spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki (wiążące polecenie), jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej [por. art. 21(2) § 1 KSH].
Spółka dominująca wydaje wiążące polecenie w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności.
Wiążące polecenie wskazuje co najmniej:
Wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej. Dodatkowo spółka zależna zobowiązana jest do poinformowania spółki dominującej o podjęciu uchwały o wykonaniu wiążącego polecenia albo uchwały o odmowie wykonania wiążącego polecenia.
Uchwała zarządu spółki zależnej stanowi potwierdzenie przyjęcia bądź odmowy wiążącego polecenia i powinna zawierać co najmniej powtórzenie elementów treści wiążącego polecenia.
Przepis art. 21(4) KSH reguluje charakter odmowy wykonania wiążącego polecenia, w szczególności:
Odmowa wykonania wiążącego polecenia wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek. Uchwała powinna zawierać uzasadnienie.
Jak wskazano w art. 21(3)§ 4 KSH obowiązek ten powinien zostać zrealizowany bez zbędnej zwłoki oraz w taki sposób, aby spółka dominująca mogła zapoznać się z treścią zawiadomienia i uzasadnieniem podjęcia uchwały o odmowie wykonania wiążącego polecenia. uchwała o odmowie wykonania wiążącego polecenia wymaga zaistnienia jednej z następujących przesłanek:
Ustanie uczestnictwa w grupie spółek następuje wskutek podjęcia większością trzech czwartych głosów uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek lub przez złożenie przez spółkę dominującą spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek oświadczenia o ustaniu tego uczestnictwa [por. art. 21(15) KSH)].
Ustanie uczestnictwa w grupie spółek przez spółkę dominującą kończy byt prawny całej grupy spółek.
Faktu ustania uczestnictwa w grupie spółek wymaga ujawnienia rejestrze przedsiębiorców KRS, wnosząc o wpis wykreślenia wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek w terminie przewidzianym w art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Do wniosku o wpis wykreślenia wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek należy dołączyć dokument będący podstawą wpisu, czyli uchwałę organu właścicielskiego spółki zależnej lub oświadczenie spółki dominującej.
W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, iż grupa spółek odniesie skutki w zakresie społecznym, gospodarczym, finansowym i prawnym, w szczególności wyjaśniono, że Wprowadzenie prawa grup spółek umożliwi usprawnienie funkcjonowania tych przedsiębiorców, którzy działają z wykorzystaniem złożonych struktur korporacyjnych. To zaś powinno przyczynić się do poprawy konkurencyjności i wyników przedsiębiorstw oraz atrakcyjności inwestycyjnej kraju.
Jeśli chcesz wiedzieć czym jest prosta spółka akcyjna, to przejdź do tego artykułu.
Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.
Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.
Z Biurem Rachunkowym i aplikacją IFIRMA masz wszystko pod kontrolą i w jednym narzędziu!
Czym jest grupa spółek?
Kto może tworzyć grupę spółek?
Jakie są korzyści z tworzenia grupy spółek?