Interpretacje podatkowe – Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski, Czech i Niemiec.

Interpretacja indywidualna z dnia 27.12.2011, sygn. ILPB1/415-1138/11-4/AA, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Podatek dochodowy od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski, Czech i Niemiec.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 23 września 2011 r. (data wpływu 30 września 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski, Czech i Niemiec jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 września 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Polski, Czech i Niemiec.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym pismem z dnia 12 grudnia 2011 r., znak ILPB1/415-1138/11-2/AA, na podstawie art. 169 § 1 tej ustawy wezwano Wnioskodawcę do usunięcia braków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Wezwanie skutecznie doręczono w dniu 15 grudnia 2011 r. a zatem wyznaczony termin upłynął z dniem 22 grudnia 2011 r. i w tym czasie Wnioskodawca nie uzupełnił wniosku.

W przedmiotowej sprawie podkreślić należy, iż zgodnie z art. 12 § 6 pkt 2 ww. ustawy, termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złożone w polskim urzędzie konsularnym. Tymczasem odpowiedź na ww. wezwanie do uzupełnienia braków formalnych wpłynęła do tut. organu w dniu 27 grudnia 2011 r., nadana została w polskiej placówce pocztowej w dniu 23 grudnia 2011 r. (data stempla pocztowego), a więc po wyznaczonym terminie.

W związku z powyższym, stosownie do pouczenia zawartego w wezwaniu z dnia 12 grudnia 2011 r. przyjęto, iż opis własnego stanowisko w sprawie rozpoczyna się od słów W świetle art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ().

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca posiada zarejestrowaną jednoosobową firmę z siedzibą w Polsce. Przedmiotem działalności zgodnie z posiadanym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej jest 43.21.Z wykonywanie instalacji elektrycznej oraz 43.20.Z pozostała instalacja budowlana. W ramach swojej działalności Zainteresowany świadczy usługi na terenie Polski, Niemiec, Czech. Siedziba zakładu mieści się w Polsce. W innym państwie Wnioskodawca nie posiada oddziału, ani zakładu. Specjalistyczny sprzęt do świadczenia usług, Zainteresowany przechowuje we własnym środku transportowym i za każdym razem zabiera go ze sobą. Usługi świadczy osobiście oraz przy pomocy dorosłego syna studenta.

Wnioskodawca posiada zawartą umowę z Niemieckim Biurem Zarządzania zagranicznego i marketingu A na pośrednictwo pracy i pośrednictwo przy przykazywaniu zleceń w Niemczech.

W ramach tej umowy następuje stałe pośrednictwo w przekazywaniu zleceń z niemieckimi firmami.

Firma ta zapewnia całkowitą administrację i zarządzanie w Niemczech z niemieckimi firmami dającymi zlecenie. Wszelkie pertraktacje i umawianie terminów są zawarte w usługach firmy pośredniczącej.

Rozliczenie z wszystkich wykonanych zleceń następuje również przez firmę pośredniczącą. Należności za świadczone usługi przekazywane są na firmę pośredniczącą, która po potrąceniu umówionej prowizji przekazuje należną kwotę na rachunek bankowy Wnioskodawcy. Poszczególne zlecenia dotyczą odrębnych umów i zawierają się w okresach do 2 miesięcy, na które wystawiane są odrębne cząstkowe rachunki.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

W jakim państwie Wnioskodawca powinien opodatkować dochody uzyskiwane w Polsce, Niemczech i Czechach…

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powołane przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, których strona jest Rzeczpospolita Polska.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 umowy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą w drugim Umawiającym się Państwie poprzez położony tam zakład.

Zainteresowany podaje, że z uwagi na fakt, iż w Niemczech, Czechach przebywa jedynie na potrzeby wykonywanych usług, a zamieszkuje w Polsce, gdzie pozostaje jego ośrodek interesów życiowych, a mianowicie posiada dom, prowadzi z żoną wspólne gospodarstwo domowe, na utrzymaniu ma dorosłego, studiującego syna w Polsce też znajduje się siedziba jego firmy, a dochód uzyskany z działalności wykonywanej na terenie Polski, Niemiec i Czech wykazuje i opodatkowuje w Polsce zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Dodatkowo Zainteresowany uzyskuje stały dochód z emerytury.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 5a ust. 22 lit. b) definiuje zagraniczny zakład, gdzie za zagraniczny zakład uważa się plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa, chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska stanowi inaczej.

Zgodnie z umową zawartą pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90) plac budowy lub prace budowlane albo instalacyjne stanowią zakład tylko wtedy, jeżeli trwają one dłużej niż 12 miesięcy.

Kryterium to ma zastosowanie do każdego oddzielnego placu budowy.

Głównym więc warunkiem uznania budowy za zakład jest kryterium czasu: o ile usługi świadczone dla przedsiębiorców podlegają opodatkowaniu VAT w Niemczech, ale podatek ten rozlicza nabywca. Świadczenie usług odbywało się na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Za rozpoczęcie prac uznaje się dzień, w którym przedsiębiorca rozpoczyna swoją działalność, a więc wszelkie prace przygotowawcze w państwie budowy. Okres budowy liczy się do dnia zakończenia budowy lub całkowitego jej zaniechania. Czasowe przerwy w czasie trwania budowy wchodzą do okresu liczonego jako jej trwanie.

W przypadku Wnioskodawcy każda z tych umów zleceń trwała nie dłużej niż 2 miesiące i stanowiły odrębne umowy zlecenia zatem wymiar czasowy tych umów nie mieści się w ramach powyższego unormowania.

Przez pojęcie zakład określono stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. W szczególności określenie zakład obejmuje siedzibę zarządu, filię, biuro, fabrykę, warsztat, kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołomom albo każde inne miejsce wydobywania bogactw naturalnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, żadne z tych określeń nie znajduje odniesienia do jego sytuacji, gdyż za granicą przebywa tylko wtedy gdy świadczy usługę po której zakończeniu wraca do stałego miejsca zamieszkania, będącego centrum ośrodka życiowego, czyli do L. i jednocześnie siedziby zakładu.

O istnieniu zakładu placówka musi być placówką przedsiębiorstwa czyli przedsiębiorstwo musi mieć możliwość na tyle swobodnego dysponowania placówką by można stwierdzić, że jest to placówka tego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo nie musi posiadać tytułu prawnego do zakładu, nie musi też posiadać tytułu prawnego do zakładu, nie musi też posiadać umowy, na podstawie której placówkę tę użytkuje, ale jeżeli z charakteru prowadzonej działalności wynika, że placówka ta została oddana przedsiębiorstwu do dyspozycji to może ona zostać uznana za placówkę tego przedsiębiorstwa.

W przypadku Wnioskodawcy, nie zostało oddane do swobodnego dysponowania żadne pomieszczenie, np. w celu wykonywania prac. Usługi wykonywał w określonym zakresie (elektryczne) we wskazanym pomieszczeniu bez przekazywania mu do jego dyspozycji (ogólnie dostępne).

Placówka musi mieć charakter stały, stąd wynika, że zakład może istnieć tylko wówczas, gdy placówka ma określony stopień trwałości, tzn. nie ma charakteru wyłącznie tymczasowego. Z praktyki państw członkowskich wynika, że placówka taka, aby uznana została za zakład, musi istnieć nie krócej niż 6 miesięcy.

Zatem, zdaniem Wnioskodawcy, nie wystąpiła również przesłanka stopnia trwałości placówki były to place budowy, gdzie świadczył On usługę w określonym zakresie, nie przekroczyły tego progu czasowego a i występowały w różnych miejscach.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Nałożenie takiego obowiązku oznacza, że wszystkie ich dochody podlegają opodatkowaniu w Polsce, niezależnie od tego gdzie zostały osiągnięte w kraju, czy za granicą.

Natomiast w myśl art. 3 ust. 2a ww. ustawy, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Stosownie do treści art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisy dotyczące nieograniczonego obowiązku oraz ograniczonego obowiązku podatkowego art. 3 ust. 1 i 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Oznacza to, że w przedstawionym stanie faktycznym koniecznym jest odwołanie się zarówno do regulacji umowy z dnia 14 maja 2003 r. zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90), jak i do regulacji umowy z dnia 24 czerwca 1993 r. zawartej między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz. U. z 1994 r. Nr 41, poz. 189).

Z treści art. 7 ust. 1 ww. umów wynika, że zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa będą podlegać opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność w drugim Umawiającym się Państwie przez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim Państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 powołanych wyżej umów, określenie zakład oznacza stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa.

Określenie zakład obejmuje w szczególności:

miejsce zarządu,
filię,
biuro,
zakład fabryczny,
warsztat oraz
kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom albo inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.

Treść art. 5 ust. 3 umowy zawartej między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej, stanowi, że budowa, montaż lub instalacja stanowi zakład tylko wtedy, gdy okres ich prowadzenia trwa dłużej niż dwanaście miesięcy, począwszy od dnia rozpoczęcia efektywnych prac.

Jednocześnie w art. 5 ust. 4 ww. umowy zastrzeżone zostało, że określenie “zakład” nie obejmuje:

użytkowania urządzeń służących wyłącznie do składowania, wystawiania albo wydawania dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa;
utrzymywania zapasów dóbr albo towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie dla składowania, wystawiania lub wydawania;
utrzymywania zapasów dóbr albo towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu przerobu przez inne przedsiębiorstwo;
utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów albo w celu zbierania informacji dla przedsiębiorstwa;
utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celach reklamy, dla dostarczania informacji, prowadzenia badań naukowych lub wykonywania podobnej działalności mającej dla przedsiębiorstwa charakter przygotowawczy lub pomocniczy;
utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu wykonywania jakiegokolwiek połączenia rodzajów działalności wymienionych pod literami od a) do e), pod warunkiem jednak że całkowita działalność tej placówki, wynikająca z takiego połączenia rodzajów działalności, posiada przygotowawczy lub pomocniczy charakter.

Odnosząc się zaś do umowy zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec treść art. 5 ust. 3 plac budowy lub prace budowlane albo instalacyjne stanowią zakład tylko wtedy, jeżeli trwają one dłużej niż dwanaście miesięcy.

Natomiast treść art. 5 ust. 4 umowy zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec bez względu na poprzednie postanowienia tego artykułu, określenie “zakład” nie obejmuje:

użytkowania placówek, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostarczania dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa;
utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu składowania, wystawiania lub dostarczania;
utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu obróbki lub przerobu przez inne przedsiębiorstwo;
utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów albo zbierania informacji dla przedsiębiorstwa;
utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym;
utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia któregokolwiek rodzaju działalności, o których mowa pod literami od a) do e), pod warunkiem jednak, że całkowita działalność stałej placówki, wynikająca z takiego połączenia rodzajów działalności, ma charakter przygotowawczy lub pomocniczy.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż dla ustalenia obowiązku podatkowego podatnika istotne jest ustalenie w pierwszej kolejności czy działalność przez niego wykonywana jest przy pomocy zakładu w rozumieniu art. 5 ww. umów.

Jednocześnie wskazać należy, że wzór umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę stanowi Modelowa Konwencja w sprawie podatku od dochodu i majątku, jak i brzmienie Komentarza do niej. Zostały one wypracowane w drodze konsensusu przez wszystkie państwa członkowskie OECD, które zobowiązały się tym samym do stosowania zawartych w nich postanowień.

Modelowa Konwencja, jak i Komentarz do niej nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, natomiast stanowią wskazówkę, jak należy interpretować zapisy umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Zatem, obowiązki podatkowe podmiotów z siedzibą w odrębnych państwach należy rozpatrywać z uwzględnieniem postanowień umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz Modelowej Konwencji OECD wraz z Komentarzem.

Jak wynika z komentarza do Modelowej Konwencji, pojęcie “zakładu” obejmuje stałą placówkę, przez którą przedsiębiorstwo prowadzi całkowicie lub częściowo swoją działalność. Definicja zawiera następujące warunki:

istnienie placówki działalności gospodarczej”, tj. pomieszczeń, a w pewnych okolicznościach maszyn i urządzeń;
taka placówka musi mieć charakter stały, tzn. musi być utworzona w określonym miejscu, z pewnym stopniem trwałości;
prowadzenie działalności przedsiębiorstwa za pośrednictwem tej stałej placówki; oznacza to, że osoby, które w taki lub inny sposób są zależne od przedsiębiorstwa, prowadzą działalność przedsiębiorstwa w państwie, w którym stała placówka jest położona.

Określenie placówka” obejmuje każde pomieszczenie, środki lub urządzenia wykorzystywane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, niezależnie od tego, czy są wykorzystywane wyłącznie w tym celu. Placówka jako miejsce działalności gospodarczej może istnieć również wtedy, gdy nie ma żadnych pomieszczeń lub gdy nie są one wymagane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa; wystarczy posiadanie pewnej przestrzeni do własnej dyspozycji. Uważa się powszechnie, że istnieje odrębna placówka, jeśli można powiedzieć, uwzględniając charakter działalności przedsiębiorstwa, że dane miejsce, na które działalność przedsiębiorstwa się przemieszcza, stanowi w zakresie danej działalności jedną całość pod względem geograficznym i handlowym. Odwrotnie, gdy nie ma całości pod względem handlowym, to fakt, że działalność miała miejsce w ograniczonym obszarze geograficznym, nie powinien prowadzić do uznania tego obszaru za stałą placówkę gospodarczą. Placówka musi być stała”. Musi więc istnieć więź między placówką a określonym punktem geograficznym. Placówka gospodarcza, która miała być utrzymywana przez okres tak krótki, aby nie mogła stanowić zakładu, w rzeczywistości jednak jest utrzymywana przez okres, który nie może być uważany za tymczasowy, staje się zakładem od momentu jej utworzenia. Nie uważa się, iż zakład istnieje, jeżeli działalność była wykonywana w państwie za pośrednictwem stałej placówki utrzymywanej krócej niż sześć miesięcy. Jednym z wyjątków od tej reguły jest sytuacja, gdy działalność ma charakter powtarzalny; w takim przypadku każdy okres, w którym placówka była użytkowana, powinien być brany pod uwagę w połączeniu z ilością wszystkich okresów, w których była użytkowana (okres może rozciągnąć się na wiele lat). Inny wyjątek dotyczy działalności gospodarczej prowadzonej wyłącznie w danym państwie; w takiej sytuacji działalność gospodarcza może trwać krótko z uwagi na jej charakter, lecz ponieważ jest ona prowadzona całkowicie w tym państwie, to jej związek z tym państwem jest silniejszy.

Natomiast określenie za pośrednictwem” jak wynika z komentarza do Modelowej Konwencji należy interpretować w szerokim sensie, mającym zastosowanie do każdej sytuacji, w której działalność gospodarcza jest prowadzona w konkretnym pomieszczeniu czy przestrzeni pozostającej w tym celu do dyspozycji przedsiębiorstwa.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W ramach swojej działalności świadczy usługi na terenie Polski, Niemiec i Czech. Siedziba firmy mieści się w Polsce, w innym państwie Zainteresowany nie posiada oddziału, ani zakładu. Ponadto Wnioskodawca wskazuje, iż z uwagi na fakt, że przebywa On w Niemczech, Czechach jedynie na potrzeby wykonywanych usług a zamieszkuje w Polsce, gdzie pozostaje jego ośrodek interesów życiowych, dochód uzyskany z działalności wykonywanej na terenie Polski, Niemiec i Czech wykazuje i opodatkowuje w Polsce zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Mając zatem na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz opierając się na przytoczonych powyżej przepisach prawa, stwierdzić należy, iż skoro Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w Polsce, wykonuje usługi w Niemczech i Czechach, jednakże nie przez położony tam zakład w rozumieniu art. 5 cytowanych umów – na co wskazuje opis stanu faktycznego, to przychód osiągany z tytułu takiej działalności – zgodnie z tymi umowami – podlega opodatkowaniu wyłącznie w państwie rezydencji, tj. w Polsce.

W takim przypadku nie następuje podwójne opodatkowanie przychodu, a zatem nie należy stosować przewidzianej w umowie metody zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu. Całość uzyskiwanego z działalności gospodarczej przychodu podlega bowiem opodatkowaniu tylko w Polsce na zasadach przewidzianych w polskim prawie podatkowym.

Reasumując, przychody uzyskane z tytułu usług wykonywanych na terenie Niemiec i Czech należy opodatkować w myśl postanowień art. 5 i art. 7 ust. 1 powołanych powyżej umów wyłącznie w Polsce wraz z innymi przychodami uzyskanymi z działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.