Jak rozliczyć otrzymane odszkodowanie w związku z majątkiem firmy?

Różnego rodzaju zdarzenia losowe są na porządku dziennym. Również osoby, które prowadzą działalność gospodarczą mogą być na nie narażone. Żeby zminimalizować straty, które mogłyby powstać z tego tytułu przedsiębiorcy bardzo często zawierają różnego rodzaju polisy ubezpieczeniowe, które mają zrekompensować ewentualne straty. Jednak w takich przypadkach rodzi się pytanie, czy otrzymane odszkodowanie powinno zostać rozliczone podatkowo a jeśli tak, to w jaki sposób. I w dzisiejszej publikacji zajmiemy się tym tematem.

Co jest przychodem w podatku dochodowym?

Jak sobie zajrzymy do ustawy o podatku dochodowym, to przeczytamy, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkie dochody, za wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o PIT oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Ten zapis odnosi się do wszystkich podatników, nie tylko tych, którzy prowadzą działalność gospodarczą. Oczywiście należy pamiętać, że dochód oznacza przychód pomniejszony o koszty uzyskania. O dochodzie w działalności gospodarczej mówimy wówczas, kiedy przedsiębiorca wybrał opodatkowanie według skali podatkowej lub podatkiem liniowym, w przypadku ryczałtu będzie to przychód.

Odszkodowanie jako przychód podatkowy

Jednym ze źródeł przychodów z pozarolniczej działalności jest wypłacone odszkodowanie, o czym jest mowa wprost w ustawie o PIT.

W słowniczku pojęć zawartych w ustawie o podatku dochodowym pod pojęciem składników majątkowych mieszczą się aktywa w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Natomiast w ustawie o rachunkowości pod pojęciem aktywów określane są kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Można więc przyjąć, że będą to zarówno środki trwałe znajdujące się w ewidencji środków trwałych firmy, jak i środki obrotowe takie jak np.: towary, materiały, produkcja w toku, produkty gotowe, środki pieniężne na koncie, jak i w gotówce, nieuregulowane należności od odbiorców za dostawę towarów czy usług. Jednym słowem aktywa oznaczają cały majątek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ta informacja będzie kluczowa dla naszych dzisiejszych rozważań.

Kiedy przedsiębiorca może otrzymać odszkodowanie w związku z majątkiem firmy?

Przede wszystkim, czy przedsiębiorca otrzyma odszkodowanie, czy też nie zależy od zawarcia umowy ubezpieczeniowej, która przewiduje tego typu wypłaty. Przedsiębiorcy zabezpieczają się przed ewentualnymi następstwami różnego rodzaju zdarzeń losowych i wykupują polisy ubezpieczeniowe, które obejmują przykładowo ubezpieczenie:

• środków trwałych w firmie, takich jak np.: budynki, budowle, maszyny, urządzenia, tabor samochodowy,
• towarów i materiałów wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej, czyli jest to tzw. majątek obrotowy.

Kiedy otrzymamy odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej?

Odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej otrzymamy po ustaleniu, do jakiej szkody doszło i dokonaniu wyceny takiej szkody. Najczęściej do wypłaty odszkodowania może dojść w sytuacji:

• powodzi, zalania,
• pożaru,
• kradzieży,
• uszkodzenia majątku firmy w wyniku zdarzenia losowego, np. wypadku.

Poniżej opiszemy kilka zdarzeń, w wyniku których dojdzie do wypłaty odszkodowania.

Przykład 1

W firmie doszło do zalania hali magazynowej, z uwagi na uszkodzony dach. W wyniku zdarzenia doszło do trwałego uszkodzenia części towarów wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej. Szkoda została zgłoszona do firmy ubezpieczeniowej, która po dokonanych oględzinach dokonała wyceny szkody i wypłaciła przedsiębiorcy odszkodowanie.

Przykład 2

W wyniku pożaru doszło do zniszczenia części budynku firmowego. Po dokonanych oględzinach przez ubezpieczyciela określono wysokość odszkodowania z tego tytułu, które następnie zostało przesłane na rachunek bankowy przedsiębiorcy.

Przykład 3

Do budynku, w którym przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą dokonano włamania i skradziono środki trwałe, które znajdowały się w ewidencji i były własnością firmy, a także towary sprzedawane w prowadzonej działalności gospodarczej. Zdarzenie zostało zgłoszone na policję i do firmy ubezpieczeniowej. Po wycenie ubezpieczyciel wypłacił należne odszkodowanie.

Przykład 4

W czasie transportu została uszkodzona maszyna produkcyjna, którą przedsiębiorca ubezpieczył. Warunki ubezpieczenia obejmowały również transport maszyny. Po wycenie uszkodzenia firma ubezpieczeniowa wypłaciła odszkodowanie.

Przykład 5

Przedsiębiorca został pozbawiony środków z firmowego rachunku bankowego wskutek kradzieży z wykorzystaniem fałszywego oprogramowania. Zostało przeprowadzone postępowania wyjaśniającego, sprawa trafiła do sądu, który orzekł wypłatę przez bank odszkodowania dla przedsiębiorcy.

Jak rozliczyć otrzymane odszkodowanie w związku z majątkiem firmy?

Wskazaliśmy sobie wcześniej, że przychodem w działalności gospodarczej są m.in. odszkodowania za szkody wyrządzone na składnikach majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wyjaśniliśmy sobie, jak należy rozumieć składniki majątkowe wykorzystywane w firmie, a teraz odpowiemy na pytanie, w jaki sposób rozliczać odszkodowania w podatku PIT. Przepisy w niektórych okolicznościach pozwalają na zwolnienie uzyskanych przychodów od podatku dochodowego.

Na takim stanowisku stoją również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, oto jedna z nich. W interpretacji numer 0113-KDIPT2-2.4011.1154.2021.2.SR z dnia 21 marca 2022 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) uznał stanowisko Wnioskodawcy w części za prawidłowe a w części za nieprawidłowe. Sprawa dotyczyła wypłaty odszkodowania z tytułu praw autorskich. W tym przypadku odszkodowanie zostało przyznane na podstawie wyroku sądowego, jednak w ocenie Dyrektora KIS nie ma to znaczenia i takie odszkodowanie również będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem PIT. W tym przypadku, łącznie z kwotą odszkodowania zostały wypłacone odsetki za zwłokę, które też powinny być opodatkowane, tak samo jak świadczenie główne.

Otrzymane odszkodowanie ma zrekompensować poniesioną szkodę. Jeżeli była to szkoda związana ze środkiem trwałym, innym niż pojazd samochodowy, to wówczas nie ma przeciwwskazań, żeby w ramach wypłaconych pieniędzy dokonać naprawy, remontu czy innych zakupów, które znajdą się wówczas po stronie kosztów uzyskania przychodów w PKPiR.

Odszkodowanie otrzymane za szkodę na pojazdach samochodowych

Otrzymane odszkodowanie w związku ze szkodą powstałą na pojazdach samochodowych, które znajdują się w ewidencji środków trwałych w firmie, także będzie stanowiło przychód podatkowy podlegający opodatkowaniu. Nie dotyczy to więc samochodów, które są użytkowane na podstawie umowy leasingu operacyjnego czy prywatnie. Nie ma również znaczenia, czy takie odszkodowanie przedsiębiorca otrzyma bezpośrednio od firmy ubezpieczeniowej na swój rachunek bankowy, czy wpłynie ono na rachunek firmy, która naprawia samochód. W jednym i drugim przypadku przedsiębiorca musi wykazać takie odszkodowanie w pozostałych przychodach w pozarolniczej działalności gospodarczej. Nie ma również znaczenia, czy pojazd posiadał dobrowolne ubezpieczenie AC, czy też nie, kiedy przykładowo strata będzie pokryta z innego ubezpieczenia AC. Dodatkowo należy też pamiętać, że jeżeli samochody nie są objęte ubezpieczeniem dobrowolnym (AC), to koszty naprawy/remontu nie znajdą się wówczas w kosztach uzyskania przychodów.

Podsumowanie

Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą powinny pamiętać, że każde przysporzenie majątkowe, które ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, najczęściej podlega opodatkowaniu. W przepisach zostały wymienione przypadki, kiedy można skorzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego, nie ma innych wyłączeń. W kontekście tematu odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą ustawodawca nie pozostawia nam zbyt dużej swobody, każde odszkodowanie, zadośćuczynienie znajdzie się w podstawie do opodatkowania w PIT czy ryczałcie. Odszkodowanie będzie opodatkowane na takich samych zasadach, jak prowadzona działalność gospodarcza, tylko na ryczałcie zawsze zapłacimy 8,5% podatku bez względu na stawki stosowane w prowadzonej działalności.