Jak wykorzystać venture capital w świecie startupów?

×

Wyjaśniamy, jakie korzyści wiążą się z funduszem venture capital, kto w szczególności powinien rozważyć tę formę wsparcia, a także jakie ryzyka należy mieć na uwadze.

Venture capital – co to?

Fundusze venture capital (VC) to forma finansowania zewnętrznego, w której inwestorzy obejmują udziały lub akcje w startupie w zamian za kapitał na rozwój firmy. Tego rodzaju inwestycje są skierowane głównie do innowacyjnych przedsiębiorstw o dużym potencjale wzrostu, które często nie mają dostępu do tradycyjnych form finansowania, takich jak kredyty bankowe. Inwestorem w tym przypadku jest podmiot, chcący zoptymalizować zysk z kapitału, którym dysponuje, lokując go w ramach biznesu wykazującego znaczące tendencje wzrostowe.

Venture capital to nie tylko zastrzyk gotówki – inwestorzy VC często wspierają startupy swoim doświadczeniem, siecią kontaktów i wiedzą operacyjną, aby zwiększyć szanse na sukces.

Fundusze VC działają według określonego modelu inwestycyjnego. Proces inwestycji można podzielić na kilka kluczowych etapów:

• Pozyskanie kapitału przez fundusz VC – bywa, że tego rodzaju fundusze najpierw same muszą pozyskać kapitał od różnych inwestorów, jak instytucje finansowe, rządy czy fundusze unijne wspierające innowacje.
• Wybór startupów do inwestycji – fundusze VC inwestują w wyselekcjonowane projekty, nie finansują każdego pomysłu, lecz szukają firm o największym potencjale wzrostu i wysokiej stopie zwrotu.
• Realna inwestycja – pierwszy kontakt stron, analiza startupu, negocjacje i podpisanie umowy inwestycyjnej, ostatecznie wypłata środków i rozwój startupu.
• Wyjście inwestora – fundusze VC inwestują w startupy na okres 5–7 lat, po czym wychodzą z inwestycji, realizując zysk.

Fundusze venture capital – dla kogo?

Finansowanie VC nie jest przeznaczone dla każdej firmy. Fundusze inwestycyjne poszukują startupów o dużym potencjale wzrostu, które mogą przynieść znaczący zwrot z inwestycji w perspektywie kilku lat. Rozwiązanie to staje się więc opcją dedykowaną w szczególności podmiotom biznesowym o ugruntowanym modelu biznesowym oraz o znaczącym potencjale rozwoju.

Jakimi jeszcze cechami wyróżniają się startupy mające szansę na inwestycje VC?

• Duży rynek docelowy – inwestorzy VC szukają firm, które działają na skalowalnych rynkach, czyli takich, gdzie istnieje duży popyt na produkt lub usługę i możliwość szybkiego wzrostu przychodów.
• Skalowalny model biznesowy – startup powinien być w stanie szybko zwiększyć liczbę klientów i przychody bez proporcjonalnego wzrostu kosztów.
• Przewaga konkurencyjna – fundusze VC szukają firm, które posiadają unikalne rozwiązanie lub technologię, trudną do skopiowania przez konkurencję.
• Trakcja rynkowa – inwestorzy wolą wspierać startupy, które już mają pierwszych klientów, użytkowników lub przychody.
• Silny zespół założycielski – fundusze VC często mówią, że „inwestują w ludzi, a nie w pomysły”. Kluczowe jest doświadczenie zespołu, jego umiejętność zarządzania firmą oraz determinacja w dążeniu do celu.
• Jasna strategia monetyzacji – inwestorzy chcą wiedzieć, jak startup zamierza zarabiać i kiedy osiągnie rentowność. Startup powinien mieć dobrze przemyślany model biznesowy i konkretne prognozy finansowe.

W efekcie ważną rolę odgrywa także odpowiednie ukształtowanie i zaprezentowanie projektu, który podlega finansowaniu. Venture capital, jako inwestycja podwyższonego ryzyka, wymaga bowiem przekonania inwestora w kwestii opłacalności jego zaangażowania kapitałowego. Fundusz VC stanowi odpowiednią propozycję dla firm z pomysłem na siebie, który często jest zbyt ryzykowny w oczach tradycyjnych instytucji bankowych.

Na tym etapie należy również pamiętać, że nie wszystkie branże przyciągają inwestorów w takim samym stopniu. Obecnie fundusze VC najchętniej inwestują w te obszary:

• Technologia i sztuczna inteligencja – AI zmienia wiele sektorów, od medycyny po e-commerce, inwestorzy chętnie wspierają rozwiązania oparte na analizie danych, automatyzacji i uczeniu maszynowym.
• Fintech – cyfryzacja finansów, bankowość mobilna, płatności online i kryptowaluty rosną w szybkim tempie.
• Medtech i biotechnologia – nowoczesne technologie w medycynie i farmacji mogą zrewolucjonizować leczenie i diagnostykę.
• E-commerce i marketplace – handel online wciąż rośnie, a nowe modele sprzedaży, np. subskrypcje, przyciągają klientów.
• Cyberbezpieczeństwo – częstsze cyberataki sprawiają, że firmy i instytucje inwestują w ochronę danych.
• ClimateTech i zrównoważony rozwój – zmiany klimatyczne wymuszają inwestycje w zielone technologie i energię odnawialną.

Venture capital w praktyce

Fundusze venture capital odegrały kluczową rolę w sukcesie wielu znanych dziś gigantów technologicznych. Przedstawiamy kilka najważniejszych inwestycji, które znacząco wpłynęły na rozwój światowego rynku startupów.

Uber – jak VC pomogło zrewolucjonizować transport

Uber rozpoczął działalność w 2009 roku jako aplikacja do zamawiania luksusowych przejazdów. Pomysł szybko przyciągnął uwagę inwestorów, którzy dostrzegli potencjał globalnej rewolucji w branży transportowej.

Najważniejsze rundy finansowania:

• 2010: Seed funding od First Round Capital i Benchmark – 1,6 mln USD
• 2011: Inwestycja Sequoia Capital – 11 mln USD
• 2013: Runda inwestycyjna D – 258 mln USD od Google Ventures
• 2014: Runda G – 1,2 mld USD (BlackRock, Sequoia, Fidelity)
• 2018: SoftBank Vision Fund inwestuje 7,7 mld USD, przejmując 15% udziałów

W 2019 roku Uber wszedł na giełdę (IPO) z wyceną 82 miliardów dolarów. Pomimo wahań wartości, firma nadal dominuje w globalnym rynku przewozów, inwestując w technologie automatycznych pojazdów. Dzięki finansowaniu VC Uber mógł szybko ekspandować na międzynarodowe rynki i przejąć konkurencyjne firmy.

Airbnb – od wynajmu materac do miliardowego biznesu

Airbnb zaczęło swoją działalność w 2008 roku, kiedy założyciele Brian Chesky, Joe Gebbia i Nathan Blecharczyk postanowili wynajmować materace w swoim mieszkaniu. Idea krótkoterminowego wynajmu mieszkań szybko przyciągnęła uwagę inwestorów VC.

Najważniejsze rundy finansowania:

• 2009: Seed funding od Y Combinator – 600 tys. USD
• 2010: Runda A – Sequoia Capital i Greylock Partners inwestują 7,2 mln USD
• 2011: Runda B – Andreessen Horowitz i DST Global – 112 mln USD
• 2014: Runda D – Sequoia, Founders Fund, TPG – 500 mln USD
• 2015: GIC (fundusz Singapuru) i Hillhouse Capital inwestują 1,5 mld USD

W 2020 roku Airbnb zadebiutowało na giełdzie NASDAQ z wyceną 100 miliardów dolarów. Dzięki finansowaniu VC firma mogła szybko zwiększyć bazę użytkowników i ofert wynajmu, wprowadzając markę również na nowe rynki, w tym Azję i Amerykę Południową. Dodatkowo opracowano innowacyjną platformę opartą na AI do rekomendacji noclegów.

Revolut – fintechowy gigant z Europy

Revolut to brytyjski fintech założony w 2015 roku przez Nikołaja Storonskiego i Vlada Yatsenko. Firma zaczynała jako aplikacja do wymiany walut bez dodatkowych opłat, a dziś oferuje usługi bankowe, inwestycyjne i kryptowalutowe.

Najważniejsze rundy finansowania:

• 2016: Seed funding – Balderton Capital i Index Ventures – 2 mln USD
• 2017: Runda B – DST Global i Ribbit Capital – 66 mln USD
• 2018: Runda C – Greyhound Capital – 250 mln USD
• 2020: Runda D – TCV inwestuje 500 mln USD
• 2021: Runda E – SoftBank i Tiger Global – 800 mln USD, wycena firmy rośnie do 33 miliardów dolarów

Obecnie Revolut jednym z największych fintechów w Europie. Dzięki finansowaniu VC firma skutecznie rozszerzyła ofertę o kryptowaluty, ubezpieczenia i inwestycje, wchodząc na rynki w USA, Japonii i Australii. W efekcie możliwe stało się konkurowanie z tradycyjnymi bankami nawet bez fizycznych oddziałów.

Fundusze venture capital w Polsce

Polski ekosystem VC dynamicznie się rozwija. Dzięki wsparciu z środków Unii Europejskiej, PFR Ventures oraz prywatnych inwestorów, startupy mają coraz większy dostęp do kapitału na rozwój i ekspansję międzynarodową.

W Polsce działa ponad 100 funduszy VC, które inwestują w różne branże – od fintechów i e-commerce po sztuczną inteligencję i biotechnologię, przy czym średni czas trwania takich inwestycji to od 4 do 7 lat.

Fundusze VC dla polskich startupów na wczesnym etapie (pre-seed, seed, seria A)

Fundusze VC inwestujące w rozwinięte startupy (rundy A, B i późniejsze)

Venture capital – wady i zalety

Finansowanie VC może być kluczowym czynnikiem przyspieszającym rozwój startupu, ale wiąże się także z pewnymi kosztami i ograniczeniami. Wśród korzyści płynących z tego rodzaju wsparcia na pierwszy plan wysuwa się finansowy aspekt inwestycji. Innowacyjne przedsiębiorstwa uzyskują w ten sposób kapitał, często nie dostępny dla nich z innego źródła, który potrafi bardzo przyspieszyć rozwój firmy i jej przedsięwzięć. To wszystko bez konieczności ustanowienia jakichkolwiek zabezpieczeń, co nierzadko stanowi duży problem dla firm o ograniczonych zasobach materialnych.

Na finansowanych podmiotach nie spoczywa również obowiązek regularnych, oprocentowanych rat – inwestor uzyskuje bowiem korzyść w postaci dywidendy. Koszty stają się zatem proporcjonalne do zysków, jakie uzyskuje firma.

Startupy korzystające z funduszy venture capital uzyskują jednak znacznie więcej niż zastrzyk gotówki. W większości przypadków inwestorzy to podmioty o ugruntowanej pozycji rynkowej, dysponujące szeroką bazą danych, know-how, kontaktami, infrastrukturą, sprawdzonymi kanałami logistycznymi i wsparciem ze strony specjalistów. Równolegle ryzyko, jakie bierze na siebie inwestor – udziałowiec, sprawia, że zależy mu na powodzeniu przedsięwzięcia – można więc liczyć z jego strony na szerokie wsparcie.

Fundusz vc pozwala na zwiększenie stabilności startupów. Współpraca nawiązywana jest w fazie ich wzrostu, co stanowi dobrą wróżbę w zakresie kontaktów z inwestorem, który zapewne będzie chciał kontynuować finansowanie przedsięwzięcia. To z kolei pozytywnie wpływa na wizerunek początkującego biznesu, zachęcając do inwestycji także innych inwestorów.

Jednak, nawiązując taką współpracę, należy pamiętać także o pewnego rodzaju ograniczeniach. W zamian za inwestycję fundusze VC obejmują udziały w startupie. Oznacza to, że założyciele tracą pełną kontrolę nad firmą. Inwestorzy mogą więc wpływać na strategię, zarządzanie i kluczowe decyzje.

Wzrasta też ryzyko wysokiej presji na szybki wzrost i skalowanie. Fundusze VC zazwyczaj oczekują 30-40% rocznej stopy zwrotu (ROI). Jeśli firma nie spełni tych oczekiwań, inwestorzy mogą naciskać na zmianę zarządu, sprzedaż firmy lub nawet jej likwidację, wymuszając agresywne decyzje biznesowe.

Dla wielu projektów problematyczny okazuje się również sam proces pozyskiwania finansowania. Zazwyczaj trwa on od 6 do 12 miesięcy i wymaga intensywnych negocjacji, due diligence (analiza finansowa i prawna), a także przygotowania szczegółowych prognoz finansowych. W efekcie, zamiast skupić się na rozwoju produktu, startupy mogą spędzić miesiące na rozmowach z inwestorami, bez gwarancji sukcesu.