Małgorzata Jagusiak 
W przeprowadzanych transakcjach gospodarczych niejednokrotnie dochodzi do przekazania towaru bez wynagrodzenia. Takie zachowania są dość typowe i mają na celu zachęcić nabywców do kupowania w tej, a nie innej firmie. Rodzi to jednak pewne pytania, w jaki sposób zaksięgować taki darmowy towar otrzymany na przykład od firmy spoza UE?
Czy towar otrzymany nieodpłatnie generuje przychód dla przedsiębiorcy?
Z punktu widzenia przepisów podatkowych nie ma znaczenia od kogo przedsiębiorca otrzyma towar nieodpłatnie. Czy to będzie inna firma z Polski, z UE, czy spoza UE to zasada rozliczenia będzie taka sama. Zobaczmy, co w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) można wyczytać na temat nieodpłatnych świadczeń.
| Ważne!
Przychodem z działalności gospodarczej jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń |
|---|
| Oznacza to, że towar otrzymany nieodpłatnie przedsiębiorca powinien wykazać jako przychód w działalności gospodarczej |
Jak wycenić otrzymany nieodpłatnie towar?
I tu również z pomocą przychodzi nam ustawa o PIT. Ustawodawca zapisał w niej wprost jak ustalić wartość otrzymanych nieodpłatnie świadczeń.
| Ważne!
Wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania |
| Zakłada się, że cena rynkowa nie powinna być niższa niż cena nabycia lub koszt wytworzenia |
| Ważne!
Towar otrzymany nieodpłatnie zostanie wykazany w PKPiR w kol. 8 “Pozostałe przychody” w wartości rynkowej nie niższej niż cena nabycia lub koszt wytworzenia |
Jak zaksięgować otrzymany nieodpłatnie towar?
Bez względu na wybraną formę opodatkowania przedsiębiorca powinien wykazać przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, który wcześniej zostanie wyceniony w oparciu o ceny rynkowe.
| Przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń powinien być ujęty w PKPiR w kol. 8 “Pozostałe przychody” |
| W przypadku ryczałtu przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń zostanie wykazany w przychodach ze stawką 3% (art.12 ust. 1 pkt. 7 lit. e ustawy o ryczałcie) |
Nie znajdziemy w przepisach informacji, na podstawie jakiego dokumentu należy dokonać księgowań przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Posiłkując się Rozporządzeniem w sprawie prowadzenia PKPiR można zauważyć, że może to być dowód, który będzie zawierał w szczególności:
|
| Jeśli przedsiębiorca prowadzi PKPiR, to towar otrzymany nieodpłatnie powinien być wykazany w remanencie sporządzanym na dzień 31 grudnia, przy czym jego wartość nie powinna mieć wpływu na różnice remanentowe, a więc również dochód roczny. Towar w remanencie powinien mieć wartość 0 zł |
| Przedsiębiorca na ryczałcie nie ma obowiązku sporządzenia remanentu na dzień 31 grudnia, co oznacza, że nieodpłatnie otrzymany towar nie zostanie wykazany w tej formie |
Sprzedaż towaru otrzymanego nieodpłatnie
W momencie kiedy dojdzie do sprzedaży towaru otrzymanego nieodpłatnie rodzi się pytanie, czy przedsiębiorca zapłaci ponownie podatek dochodowy od sprzedaży? W konsekwencji doszłoby do podwójnego opodatkowania tego samego towaru. Jednak i to zostało wzięte pod uwagę przez ustawodawcę.
| Ważne!
Jeśli dojdzie do odpłatnego zbycia rzeczy lub praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, w stosunku, do których powstał przychód, przedsiębiorca ma prawo zaksięgować koszt uzyskania przychodów z ich odpłatnego zbycia w wartości wcześniej wykazanego przychodu |
| Ważne!
To oznacza, że w momencie sprzedaży towaru otrzymanego nieodpłatnie przedsiębiorca zaksięguje w kosztach uzyskania przychodów w kol. 13 wartość przyjętą do wyceny przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Szczegółowe wyjaśnienie znajduje się na przykładzie poniżej |
Przykład
Pani Ilona otrzymała nieodpłatnie towar od kontrahenta spoza UE, wartość rynkowa towaru została wyceniona na kwotę 5.000 zł, która została wykazana w kol. 8 PKPiR. Po jakimś czasie doszło do sprzedaży towaru za kwotę 7.000 zł. W tej sytuacji przychód ze sprzedaży znajdzie się w kol. 7, a w kol. 13 będzie można zaksięgować kwotę 5.000 zł, jako koszt uzyskania przychodów. Czyli w sumie przedsiębiorca zapłaci podatek dochodowy jedynie od przychodu w kwocie 7.000 zł. Jeśli towar otrzymany nieodpłatnie znajdowałby się w spisie z natury na koniec roku, to należy wykazać go z wartością 0 zł.
Nieodpłatny towar na gruncie VAT
Jeśli towar nieodpłatny otrzymał czynny podatnik VAT, to może powstać wątpliwość czy i tu nie ma jakichś obowiązków? Jednak na próżno doszukiwać się przepisów, które by to regulowały. Na gruncie polskiej ustawy o podatku VAT, to darczyńca ma obowiązek rozliczenia podatku, nie mówi się nic o darczyńcy zagranicznym. Należy więc uznać, że dopiero sprzedaż towaru otrzymanego w gratisie spowoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT. Przedsiębiorca na dokumencie sprzedaży (faktura, paragon fiskalny) naliczy w prawidłowej wysokości podatek VAT należny od sprzedaży.
Podsumowanie
W dzisiejszej publikacji opisaliśmy zasady postępowania w przypadku otrzymania darmowego towaru od firmy spoza UE. Ta kwestia jest uregulowana wprost w ustawie o PIT. Przedsiębiorca musi w sposób prawidłowy wykazać w urządzeniach księgowych przychód w momencie otrzymania gratisowych towarów, ponowny przychód w momencie jego sprzedaży i jeden raz koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia. Nie ma wzoru dokumentów, które będą podstawą do księgowania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń i związanych z tym kosztów uzyskania przychodów. Można to zrobić według dowolnej formy, pod warunkiem że na dokumencie znajdą się informacje, które w sposób jednoznaczny scharakteryzują przebieg całej operacji gospodarczej. Dokumentowanie sprzedaży darmowego towaru odbędzie na zasadach ogólnych w oparciu o fakturę lub zaewidencjonowania na kasie fiskalnej.
Stan prawny na dzień: 21.05.2024 r.
3 
Marta Matylda Kania
Adrianna Glapiak
Oliwia Józefowiak
