Kara dla pracownika za niewłaściwe zachowanie – w jakich przypadkach jest możliwa?

Obowiązki pracownicze

Naczelną zasadą przypisaną pracownikowi jest przestrzeganie obowiązków pracowniczych w zakresie wykonywanej pracy. Wśród podstawowych obowiązków należy wyróżnić:

• wykonywanie pracy w sposób sumienny i staranny;
• stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę;
• przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
• przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
• przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
• dbanie o dobro zakładu pracy, ochrona jego mienia oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
• przestrzeganie tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
• przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Więcej na temat obowiązków pracownika przeczytasz w tym artykule.

Kara za niewłaściwe zachowanie w pracy

Co w przypadku, gdy pracownik będzie zachowywał się niewłaściwie w miejscu pracy? Pracodawca na mocy przepisów prawa pracy może zastosować karę dla pracownika za niewłaściwe zachowanie w postaci:

• upomnienia,
• nagany,
• kary pieniężnej.

Kara upomnienia i nagany może zostać nałożona na pracownika, który nie przestrzega:

• ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
• przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP),
• przepisów przeciwpożarowych,
• przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy,
• usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Kara pieniężna może zostać nałożona na pracownika, który:

• nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych,
• opuszcza miejsce pracy bez usprawiedliwienia,
• stawia się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywa alkoholu bądź środki działające podobnie do alkoholu w czasie pracy.

Pracodawca, chcąc nałożyć na pracownika jedną z ww. kar, musi pamiętać o kilku kluczowych zasadach:

• Kara pieniężna za jedno „złe” zachowanie pracownika, tak jak za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty.
• Wpływy z kar pieniężnych należy przeznaczyć na poprawę warunków BHP.
• Kara (upomnienia, nagany, pieniężna) nie może być nałożona po upływie 2 tygodni od momentu, gdy pracodawca dowiedział się o naruszeniu przez pracownika któregoś z obowiązków pracowniczych, i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia.
• Kara (upomnienia, nagany, pieniężna) może zostać nałożona wyłącznie po uprzednim wysłuchaniu pracownika.
• Pracodawca musi zawiadomić pracownika na piśmie o zastosowanej karze (upomnienia, nagany, pieniężnej) wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia. Dodatkowo pracodawca powinien poinformować pracownika o prawie zgłoszenia sprzeciwu wobec zastosowanej kary i terminie jego wniesienia.
• Kara (upomnienia, nagany, pieniężna) ulega zatarciu po roku nienagannej pracy (wówczas po tym czasie odpis zawiadomienia o ukaraniu pracownika zostaje usunięty z jego akt osobowych).
• Pracodawca może, albo z własnej inicjatywy, albo na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem roku nienagannej pracy.

Co więcej, w przypadku naruszenia przez pracownika obowiązków pracowniczych pracownik może go ukarać i rozwiązać z nim umowę o pracę za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, jednak naruszony obowiązek musi być na tyle istotny, że pracodawca nie będzie widział możliwości w zakresie dalszego zatrudnienia pracownika.

Przykłady niewłaściwego zachowania pracownika w miejscu pracy

Kara dla pracownika za niewłaściwe zachowanie może zostać zastosowana, jeśli pracownik:

• wykonuje pracę w sposób niesumienny i niestaranny:
  • przykład: pracownik wykonuje swoją pracę niedbale, bez większego zaangażowania, np. prawnik, która dostał od pracodawcy do zweryfikowania umowę klienta, nie analizuje poszczególnych zapisów umowy i tego, czy są dozwolone, wskutek czego przekazał umowę, która zawiera błędy;
• nie stosuje się do poleceń przełożonych:
  • przykład: pracownik, który otrzymał zlecenie wykonania oferty dla klienta w terminie 30 dni, nie zrobił tego w wyznaczonym czasie;
• nie przestrzega czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy:
  • przykład: pracownik systematycznie spóźnia się do pracy i nie odrabia spóźnień;
• nie przestrzega regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku:
  • przykład:pomimo regulaminowego zakazu używa telefonu komórkowego w celach prywatnych;
• nie przestrzega przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy ani przepisów przeciwpożarowych:
  • przykład:pracownik ignoruje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, np. nie używa wymaganych środków ochrony osobistej albo pali w miejscach niedozwolonych;
• nie dba o dobro zakładu pracy, nie chroni jego mienia oraz nie zachowuje w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę:
  • przykład:pracownik przekazuje osobom trzecim informacje poufne przedsiębiorstwa, np. ujawnia bazę danych, bazę klientów osobom trzecim;
• nie przestrzega tajemnicy określonej w odrębnych przepisach:
  • przykład:pracownik ujawnia osobom trzecim strategię marketingową firmy;
• nie przestrzega określonych w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego:
  • przykład:pracownik dopuszcza się agresji, mobbingu wobec współpracowników.

  Podsumowanie

  Pracownik w miejscu pracy powinien niewątpliwie zachowywać się profesjonalnie, kulturalnie oraz powinien respektować podstawowe obowiązki pracownicze wynikające z przepisów prawa pracy. Może się jednak zdarzyć sytuacja, że pracownik naruszy obowiązujące zasady (zarówno z kodeksu pracy, regulaminu firmy czy zasad BHP). W takim przypadku pracodawca może zastosować odpowiednią karę porządkową celem zdyscyplinowania pracownika. Należy jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach, gdy pracownik w sposób rażący doprowadzi swoim zachowaniem do szkody na rzecz pracodawcy, pracodawca może podjąć działania dyscyplinarne, w tym rozwiązanie umowy o pracę.

  A jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie wynagrodzenie przysługuje pracownikowi w przypadku wadliwego wykonania pracy, to przeczytaj ten artykuł.