Kontrakt menedżerski w 2023 r. - składki ZUS, rozliczenie PIT i VAT

Kontrakt menedżerski - omówione zagadnienia:

Być może zaproponowano ci umowę na zasadach kontraktu menedżerskiego i zastanawiasz się co to jest za umowa i w jaki sposób jest opodatkowana. Taka formuła nawiązania współpracy nie należy do bardzo popularnych, dlatego w dzisiejszej publikacji zajmiemy się omówieniem tego czym jest kontrakt menedżerski oraz jak jego zawarcie wpływa na rozliczania w PIT i VAT, a także składek ZUS.

Kontrakt menedżerski – jak go zdefiniować?

Na próżno szukać definicji kontraktu menedżerskiego w ustawach podatkowych. W ustawie Kodeks cywilny również nie znajdziemy informacji, które wprost odnosiłyby się do określenia kontraktu menedżerskiego. W takim przypadku pozostaje odwołanie do przepisów ogólnych, które odnoszą się do zawierania umów. W Kodeksie cywilnym można przeczytać m.in.:

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Jest to zasada dotycząca swobody zawierania umów pomiędzy stronami

Mówi się, że kontrakt menedżerski jest umową nienazwaną, do której stosuje przepisy jak do umowy zlecenie

Potwierdza to również SN w uchwale, o której piszemy poniżej. Należy jednak pamiętać, że zawarcie umowy w ramach kontraktu menedżerskiego jest możliwe pod warunkiem, że kandydat będzie spełniał szereg dodatkowych wymagań do pełnienia funkcji menedżera. Cechą charakterystyczną umowy zlecenie jest wykonywanie powtarzalnych czynności, czego nie można bezpośrednio odnieść do kontraktu menedżerskiego. Zarządzający/menedżer powinien się charakteryzować kreatywnością, pomysłowością, zdolnościami organizacyjnymi i zarządczymi. Najczęściej w ramach swoich uprawnień i kompetencji menedżer zarządza firmą lub jej częścią. W uchwale Sądu Najwyższego (SN) sygn. akt III UZP 2/15 z dnia 17.06.2015 r. można przeczytać, że kontrakt menedżerski, jako nienazwana umowa prawa cywilnego jest zawierana pomiędzy zarządcą a przedsiębiorcą zlecającym zarządzanie, mając za przedmiot zarządzanie cudzym przedsiębiorstwem w imieniu przedsiębiorcy, na jego rachunek i ryzyko.

W ocenie SN Umowę o zarządzanie wyróżnia głównie to, że jej zawarcie wiąże się z przeniesieniem przez właścicieli przedsiębiorstwa na osobę menedżera uprawnień do samodzielnego podejmowania czynności faktycznych i prawnych dotyczących zarządzania przedsiębiorstwem. Oznacza to samodzielność w zakresie kierowania, swobodę w wyborze sposobu zarządzania, możliwość wykorzystania dotychczasowych kontaktów handlowych, doświadczenia zawodowego, umiejętności organizacyjnych, reputacji oraz własnego wizerunku

Co wyróżnia kontrakt menedżerski?

Na podstawie dotychczasowych ustaleń poniżej zostały wymienione najważniejsze cechy kontraktu menedżerskiego.

Cechy charakterystyczne dla kontraktu menedżerskiego:
Jest to umowa starannego działania
Osoba zatrudniona na podstawie kontraktu menedżerskie musi posiadać wysokie kwalifikacje, doświadczenie zawodowe, umiejętności organizacyjne, nienaganną reputację
Zatrudnienie w ramach kontraktu może być na zasadach charakterystycznych dla umowy zlecenie, jednak trzeba mieć na uwadze, że nie jest to typowa umowa
Przepisy regulujące kontrakt menedżerski znajdują się w ustawie Kodeks cywilny, a to oznacza, że danej osobie nie przysługują prawa wynikające z Kodeksu pracy
Menedżer podejmuje szereg decyzji związanych z funkcjonowaniem firmy. Zakres jego uprawnień i kompetencji powinien wynikać z zawartej umowy
Menedżer nie ma normowanego czasu pracy
Umowa może być rozwiązana przez każdą ze stron w dowolnym czasie
Menedżera obowiązują zasada zachowania tajemnic przedsiębiorca
Po ustaniu umowy najczęściej menedżer nie może podejmować zatrudnienia w firmie konkurencyjnej przez okres 3 lat
Z uwagi na charakter umowy (nienazwana) muszą w niej być zamieszczone pewne dodatkowe informacje dotyczące m.in.: urlopu wypoczynkowego, okres wypowiedzenia, wysokość wynagrodzenia

Kontrakt menedżerski a podatek dochodowy

Umowa zawarta w ramach kontraktu menedżerskiego na gruncie podatku dochodowego jest zaliczana do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. W ustawie o PIT dedykowany jest temu specjalny przepis:

Przychodami z działalności wykonywanej osobiście są m.in.: Przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskichlub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów uzyskiwanych przez osoby należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych

Oznacza to, że kontrakt menedżerski będzie opodatkowany w PIT na takich samych zasadach jak umowa zlecenie

Całość wynagrodzenia otrzymywanego w ramach kontraktu menedżerskiego menedżerskiego jest opodatkowana według skali podatkowej (stawki: 12% i 32%)

Dla kontraktu menedżerskiego stosuje się pracownicze koszty uzyskania przychodów bez względu na charakter umowy – umowa o pracę czy umowa zlecenie (art. 41 ust. 1 w związku z art. 22 ust. 9 pkt 5 ustawy o PIT)

W trakcie roku podatkowego płatnik obliczający wynagrodzenia menedżera odprowadza za niego zaliczki na podatek dochodowy

o zakończonym roku podatkowym płatnik przygotowuje informację roczną PIT-11

Kontrakt menedżerski a składki ZUS

Jak można przeczytać w poradniku ZUS umowa kontraktu menedżerskiego może być zawarta na podstawie:

umowy o pracę lub
umowy zlecenie.

W pierwszym przypadku składki na ubezpieczenia społeczne są opłacane na takich samych zasadach, jak w przypadku innych umów o pracę. Natomiast jak umowa będzie zawarta w ramach umowy zlecenie zapłata ubezpieczeń społecznych będzie na takich samych zasadach, jak w przypadku pozostałych zleceniobiorców. Składki nalicza i odprowadza płatnik. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie stanowił przychód menedżera. W przypadku menedżerów najczęściej będą to wysokie kwoty, dlatego warto w tym miejscu przypomnieć o ograniczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Na temat rocznego ograniczenia składek emerytalno-rentowych w 2023 roku można przeczytać w podlinkowanej publikacji.

W przypadku jeśli menedżer będzie osiągał przychody również z innych źródeł będziemy mieli do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczenia. Oznacza to, że w takich sytuacjach trzeba będzie przeprowadzić szczegółową analizę pod kątem podlegania pod obowiązkowego ubezpieczenia społeczne. Jeżeli chodzi o składkę zdrowotną, to będzie ona opłacana z każdego tytułu.

Kontrakt menedżerski w ramach działalności gospodarczej a składki ZUS

Jak już napisaliśmy wcześniej ustawa o podatku dochodowym kwalifikuje kontrakt menedżerski do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Jeśli więc dana osoba podpisze umowę na kontrakt menedżerki, to oznacza, że na gruncie PIT takie przychody będą rozliczane na odmiennych zasadach od tych, jakie obowiązują w prowadzonej działalności gospodarczej. W poradniku ZUS można przeczytać informacje, które potwierdzają tę tezę, czytamy tam m.in.:

Menedżer, który ma wpis do CEIDG w zakresie zarządzania i jednocześnie ma zawartą umowę kontraktu menedżerskiego na zarządzanie i uzyskuje przychód z tej umowy dla potrzeb opłacania podatku PIT jest to przychód z działalności wykonywanej osobiście

Taka umowa jako tytuł do ubezpieczeń społecznych nie jest traktowana jako umowa wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Takie podejście potwierdza również ZUS w wydawanych indywidualnych interpretacjach. W jednej z nich nr DI/200000/43/414/2022 z dnia 08.04.2022 r. opisana była sytuacja, że przedsiębiorca prowadzi działalność wpisana do CEIDG – Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Jednocześnie przedsiębiorca zawarł umowę (kontrakt) z firmą w takim samym zakresie i nie uzyskuje innych przychodów w działalności poza tymi, które mu przysługują na mocy kontraktu. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu kontraktu jest wyższa niż 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W takim przypadku w ocenie ZUS przedsiębiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, nie jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność, lecz jako zleceniobiorca. Jeśli podstawa kontraktu byłaby niższa niż 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, to będą obowiązkowe składki społeczne z działalności gospodarczej. Dopiero w sytuacji, gdy w ramach posiadanego wpisu do CEIDG przedsiębiorca osiąga również przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej nastąpi zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych. W przypadku zbiegu ważne będzie na jakich zasadach jest opłacany ZUS w prowadzonej działalności: Ulga na start, ZUS preferencyjny, Mały ZUS Plus czy Duży ZUS. Jeżeli podstawa wymiaru składek społecznych w działalności gospodarczej będzie niższa niż 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, to obowiązkowe składki społeczne muszą być opłacane z obydwu tytułów. Natomiast jeśli podstawa będzie wyższa od 60%, to składki społeczne będą mogły być opłacane tylko w działalności, a od kontraktu menedżerskiego już nie. Zagadnienie związane ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń społecznych jest złożone i za każdym razem wymaga głębszej analizy.

Kontrakt menedżerski a VAT

Pozostała jeszcze kwestia rozstrzygnięcia rozliczania kontraktu menedżerskiego na gruncie podatku VAT. W ustawie o podatku VAT można przeczytać, że:

Za wykonywanie samodzielnie działalności gospodarczej nie uznaje się m.in.:

Czynności z których przychody są uzyskiwane w ramach działalności wykonywanej osobiście, a w tym katalogu został wymieniony m.in. kontrakt menedżerski, jednak pod pewnymi warunkami, jeżeli zlecającego i przyjmującego zlecenie łączą więzy tworzące stosunek prawny co do:

warunków wykonywania tych czynności,
wynagrodzenia,
odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich

Na temat spełnienia tych 3 warunków wypowiedział się Minister Finansów w interpretacji ogólnej nr PT3.8101.11.2017 z dnia 6 października 2017 r., zobaczmy o czym mowa jest w interpretacji.

Warunek 1 Warunki wykonywania czynności	Za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą nie jest uznawana taka działalność, która jest wykonywana z wykorzystaniem infrastruktury zlecającego. W przypadku menedżerów najczęściej korzystają oni m.in. z pomieszczeń biurowych, z telefonu, komputera, samochodu, uczestniczą w szkoleniach, mają do dyspozycji karty płatnicze firmy. Zarządzający (menedżer) nie ponosi ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem swoich czynności. Oznacza to, że w takich przypadkach ten warunek należy uznać za spełniony
Warunek 2 Wynagrodzenie	Weryfikacji podlega czy umowa cywilnoprawna przewiduje dla zarządzającego stałe wynagrodzenie. Jeśli tak, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zarządzającego. Jeżeli pojawią się jakieś zmienne elementy wynagrodzenia, to i tak nic nie stoi na przeszkodzie, żeby uznać, że ten warunek jest spełniony, pod warunkiem, że element stały będzie stanowił znaczącą część wynagrodzenia, a część zmienna będzie jego uzupełnieniem
Warunek 3 Odpowiedzialności zlecającego wykonania tych czynności wobec osób trzecich	Warunek 3 będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie spółki, a nie po stronie faktycznego wykonawcy/menedżera. W interpretacji ogólnej czytamy m.in. jeżeli dana umowa przewiduje, że zarządzający ponosi odpowiedzialność wobec spółki oraz wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przez niego przedmiotu umowy, będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków zarządzającego wynikających z umowy lub z przepisów prawa, to warunek 3 nie będzie spełniony. Oznacza to, że jeżeli dana umowa nie przewiduje takiej odpowiedzialności (w przypadku braku jej uregulowania w umowie nie można jej domniemywać), należy uznać, że wskazany warunek jest spełniony
Ważne! Menedżer nie będzie uznawany za czynnego podatnika VAT pod warunkiem, że są spełnione wszystkie 3 warunki łącznie. Niespełnienie jednego z nich oznacza, że działa w charakterze czynnego podatnika VAT

Sprawdź również:

Wzór kontraktu menedżerskiego w spółce z o.o – możesz pobrać tutaj.

Podsumowanie

Umowa zawarta na zasadzie kontraktu menedżerskiego nie została w żadnym przepisie w sposób szczególny zdefiniowana. Co do zasady na gruncie ustawy PIT jest kwalifikowana, jako działalność wykonywana osobiście i jej rozliczanie regulują takie same przepisy, jak przy umowie zlecenie. Trzeba jednak pamiętać, że zakres uprawnień, kompetencji menedżera znacznie wybiega poza zakres czynności wykonywanych w ramach typowej umowy zlecenie. W dzisiejszej publikacji dokonano analizy pod kątem rozliczania kontraktu menedżera na gruncie PIT, ZUS i VAT. Najmniej wątpliwości powstają na gruncie podatku dochodowego, przychód z takiej umowy jest rozliczany tak samo jak od umowy zlecenie. Jeżeli chodzi o ZUS, to przeprowadzona szczegółowa analiza powinna być pomocna, w jaki sposób dokonywać rozliczenia umowy, w zależności od tego czy jest w ramach działalności gospodarczej, czy poza działalnością i kiedy dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczenia. Odrębną kwestią wymagającą omówienia było opodatkowanie w VAT. Tutaj z pomocą przyszła nam interpretacja ogólna MF, w której zostało wyjaśnione, kiedy menedżer będzie traktowany jako podatnik VAT czynny. Opisane zostały 3 warunki, których spełnienie oznacza, że zarządzający nie działa w charakterze czynnego podatnika VAT. Jak widać rozliczanie kontraktu menedżerskiego powinno być rozpatrywane na wielu płaszczyznach a właściwa kwalifikacja wymaga dogłębnej analizy. W wielu przypadkach kluczowa może się okazać treść umowy o świadczenie usług menedżera.