Koszt alternatywny – co to takiego? Jak go obliczyć?

Takie przepadłe szanse można określić jako koszty alternatywne działalności. W jaki sposób je rozpoznać i obliczyć? O tym w niniejszym artykule!

Czym jest koszt alternatywny?

Kosztem alternatywnym nazywamy zysk, utracone korzyści poniesione w wyniku dokonanego wyboru (pomiędzy dwoma lub więcej możliwościami). Może on się pojawić nie tylko podczas inwestycji na giełdzie, ale także prowadząc własną działalność czy podejmując jakiekolwiek decyzje. Z założenia, koszty alternatywne dosyć często „umykają” naszej uwadze. Z kolei przyjrzenie się temu zagadnieniu, może uchronić wiele osób przed stratami materialnymi i podejmowaniem nietrafionych działań.

Koszt alternatywny a zyski

Uzyskany lub utracony zysk z decyzji biznesowej czy inwestycyjnej możemy podzielić na 2 rodzaje – ekonomiczny i księgowy.

Zysk ekonomiczny

To wynik różnicy wszystkich przychodów firmy a jej kosztami (jawnymi i ukrytymi).

Zysk księgowy

Znajduje się on np. na rachunku zysków i strat. Może on mieć inną wartość niż zysk ekonomiczny, ponieważ uwzględnia on dane finansowe, które są udokumentowane i ujęte w sprawozdaniach. Z tego względu, koszty ukryte mogą zostać pominięte podczas analizy. Zysk księgowy to wynik różnicy między wartością przychodów a kosztami jawnymi.

Jak obliczyć koszt alternatywny?

Koszt alternatywny najprościej można wyrazić za pomocą poniższego równania:

koszt alternatywny= zwrot z najlepszej, utraconej opcji – zwrot z wybranej przez nas opcji

Jak widać, jest to różnica między możliwymi zwrotami (zyskami) ze wszystkich opcji, które rozważamy w danej sytuacji. Taką ocenę można zastosować podczas podejmowania niemal każdej decyzji. W dalszej części przedstawimy kilka możliwych przykładów zastosowania w praktyce.

Przykłady kosztów alternatywnych

Przykład 1

Pani Lidia posiada kapitał w wysokości 10 000 zł. Chciałaby go przeznaczyć na rozwój swojego butiku odzieżowego w zamieszkałej przez siebie, niewielkiej miejscowości w Polsce. Ma ona dylemat czy zainwestować w modernizację swojego sklepu (np. wymiana tradycyjnego oświetlenia na energooszczędne) czy zacząć oferować swoje produkty w Internecie i rozszerzyć swoją działalność na inne obszary geograficzne. Zważając na obecnie intensywny rozwój e-commerce i handlu elektronicznego, druga opcja wydaje się korzystniejsza dla jej firmy. Finalnie, odkładając instalację nowego oświetlenia, pani Lidia rezygnuje z optymalizacji kosztów i osiągnięcia określonych zysków z tego tytułu. Jest to zatem jej koszt alternatywny.

Przykład 2

W wyniku braków kadrowych firma X stanęła przed następującym dylematem – czy powinna ona uruchomić proces rekrutacyjny i szukać nowych pracowników z pożądanymi kompetencjami, czy zainwestować w rozwój i szkolenia już zatrudnionych osób? Aby podjąć decyzję, należy oszacować przewidywane koszty obu rozwiązań. Zatrudnienie nowych osób wiąże się m.in. z koniecznością wypłaty wynagrodzenia, uiszczeniem opłat na rzecz świadczeń socjalnych, wyposażenie przyszłego pracownika w potrzebne narzędzia pracy (np. komputer, telefon służbowy), koszty przeszkolenia pracownika, koszty związane z ogłoszeniami, publikacją ofert pracy, wynagrodzenie dla rekrutera lub zlecenie podwykonawstwa agencji rekrutacyjnej itd. Warto dodać, iż nowy pracownik zaczyna wypracowywać zysk dla firmy po min. 3 miesiącach pracy. W dalszej kolejności należy określić koszty podniesienia kwalifikacji obecnych pracowników. W takim przypadku musimy wziąć pod uwagę np. koszt zatrudnienia szkoleniowca, koszt wynikający z czasu pracy, podczas którego pracownik się szkoli, koszt podwyżki dla pracownika, który przeszedł szkolenie i podniósł swoją jakość, wydajność pracy. Po oszacowaniu wspomnianych aspektów firma X może wybrać korzystniejszą dla siebie opcję. Jeżeli firma zdecyduje się na zatrudnienie nowych osób, ryzykuje przykładowo tym, iż podczas okresu próbnego, pracownik zrezygnuje z pracy i nie wypracuje zysku, który pokryłby koszty przeznaczone na rekrutację.

Przykład 3

Firma Y zajmuje się sprzedażą odzieży, której wartość wynosi obecnie 50 000 zł. Obecnie przedsiębiorstwo przechodzi gorszy okres i sprzedaż produktu znacząco spadła. Szacuje się, że roczny koszt utrzymania zapasów wynosi 20% wartości produktów, a więc przechowywanie niesprzedanych produktów kosztuje firmę 10 000 zł. W tej sytuacji rozważana jest opcja, aby obniżyć ceny towarów o 15%, tracąc 5000 zł, jednakże oszczędzając na kosztach magazynowania.

Podsumowanie

Przedsiębiorcy często muszą stawiać czoła różnego rodzaju dylematom, oceniać szanse powodzenia i zysk z podejmowanych decyzji. Warto zawsze zachować obiektywizm w sytuacjach biznesowych oraz porównywać między sobą różne opcje, oceniać możliwe korzyści i koszty alternatywne wynikające z danych wyborów.