Które produkty podlegają opłacie plastikowej — pytania i odpowiedzi

Poniżej przedstawiamy odpowiedzi w zakresie identyfikacji produktów podlegających opłacie plastikowej oraz definicji użytkownika końcowego opracowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska we współpracy z Ministerstwem Finansów.

Czy w przypadku sprzedaży kubków papierowych z wieczkiem plastikowym opłaty te są naliczane zarówno od kubków i od wieczek?

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych to produkt, który jest w całości lub części wykonany z tworzyw sztucznych i który nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu, tak aby osiągnąć w ramach jego cyklu życia wielokrotne użycie przez zwrócenie go w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony.

W związku z powyższym, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku do ustawy wchodzą w zakres jej stosowania, jeżeli są w całości lub częściowo wykonane z tworzyw sztucznych, jak określono w art. 2 pkt 9e i 11aa ustawy.

Jeżeli na powierzchni papieru, kartonu lub innego materiału stosuje się powłokę, lub wykładzinę z tworzywa sztucznego, aby zapewnić ochronę przed wodą lub tłuszczem, produkt końcowy uznaje się za produkt składający się z więcej niż jednego materiału, z których jeden jest tworzywem sztucznym. W takim przypadku produkt końcowy postrzega się jako wykonany częściowo z tworzywa sztucznego. W związku z tym produkty jednorazowego użytku wykonane z papieru lub kartonu z powłoką, lub wykładziną z tworzywa sztucznego są częściowo wykonane z tworzywa sztucznego, a więc są objęte zakresem stosowania dyrektywy. W związku z tym wszystkie kubki, które są przynajmniej częściowo wykonane z tworzywa sztucznego (bo zawierają powłokę) podlegają przepisom ustawy i powinna być od nich pobrana opłata wskazana w rozporządzeniu [opłata produktowa/plastikowa — przyp.red].

Przeczytaj więcej: Opłata produktowa za plastikowe opakowania

Jak ewidencjonować i liczyć opłaty za produkty typu kubek z wieczkiem?

Część dalsza pytania — Czy jest to traktowane jako jeden produkt, czy dwa osobne? A co za tym idzie czy osobnej opłacie podlega kubek a osobnej wieczko? A co w przypadku gdy klient kupuje samo wieczko?

Do ewidencjonowania i naliczania opłat każdorazowo za jednostkę należy uznać kubek na napoje wraz z pokrywką i wieczkiem. Samo wieczko nie może być identyfikowane jako kubek na napoje, więc podlega wspólnej opłacie jedynie w przypadku nabywania go wraz z kubkiem.

Czy opakowania z PLA podlega opłacie za opakowania z tworzyw sztucznych?

Zgodnie z ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, tworzywem sztucznym jest materiał składający się z polimeru (…), do którego mogły zostać dodane dodatkowe lub inne substancje i który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych, z wyjątkiem polimerów naturalnych, które nie zostały chemicznie modyfikowane.

PLA jest polimerem należącym do grupy poliestrów alifatycznych i tym samym będzie spełniać ustawową definicję tworzywa sztucznego. Wyroby wykonane z polimerów PLA podlegają ustawie w takim samym stopniu jak wyroby z innych polimerów, tak więc podlegać będą również opłacie wskazanej w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami.

Czy pojemnik na sos dodawany do pizzy podlega opłacie, skoro opakowanie na sos jest biodegradowalne?

Jeżeli opakowanie na sos jest opakowaniem jednorazowego użytku, wykonanym z tworzywa sztucznego wtedy podlega opłacie wskazanej w rozporządzeniu.

Tworzywem sztucznym jest materiał składający się z polimeru (…), do którego mogły zostać dodane dodatki lub inne substancje i który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych, z wyjątkiem polimerów naturalnych, które nie zostały chemicznie modyfikowane. Tak więc zakresem stosowania objęte są produkty z tworzyw sztucznych zawierające w swoim składzie polimery, które nie są naturalne, a więc również PLA wskazywany często jako biodegradowalny i kompostowalny.

Dodatkowo należy mieć na uwadze, że od 1 lipca 2024 r., zgodnie z art. 3b ust. 3 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany do zapewnienia dostępności opakowań alternatywnych do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami, wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne, w tym innych niż tworzywa sztuczne ulegające biodegradacji lub dostępności opakowań wielokrotnego użytku.

Przeczytaj więcej: Zapewnienie opakowań alternatywnych

Czy jeżeli do dania na wynos dodajemy surówkę w oddzielnym opakowaniu naliczamy dwa razy opłatę (opakowanie na danie i opakowanie na surówkę)?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami opłata powinna być naliczana za wydaną sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem. Tak więc jeżeli użytkownik końcowy nabywa kilka produktów i każdy z nich pakowany jest w oddzielne opakowanie jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, to od każdego wydanego opakowania powinna zostać pobrana opłata.

Każde opakowanie jednorazowego użytku wykonane z tworzyw sztucznych powinno być zliczone (zgodnie z art. 3h ust. 1 i 2 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej) i od każdego wydanego użytkownikowi końcowemu opakowania powinna zostać pobrana opłata.

Czy jeżeli opakowanie na deser składa się z różnych części (pudełko, pojemnik i wieczko) słuszne jest naliczenie opłaty za każdy element?

W przypadku opakowania na deser składającego się z różnych składowych np. mokrej i suchej (np. jogurt i musli), zarówno klientowi jak i producentowi zależy na tym, by do momentu spożycia produkty pozostawały rozdzielone, a mieszanie następowało dopiero w wybranym przez konsumenta momencie. W założeniu więc takie opakowanie stanowi integralną całość i powinna być od niego pobrana jedna opłata.

Czy jeżeli danie wymaga dalszego przygotowania poprzez podgrzanie też będzie naliczania opłata?

Opłata plastikową (produktową/od tworzyw sztucznych) objęte są kubki na napoje i pojemniki na żywność (w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z pokrywką lub bez), stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:

• przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
• zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika
• oraz gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie.

Tak więc jeżeli produkt znajdujący się w opakowaniu nie wymaga przygotowania np. zamrażania, przyrządzania, gotowania czy podgrzewania, w tym smażenia, grillowania, pieczenia, podgrzewania w kuchence mikrofalowej czy opiekania – będzie objęty opłatą.

Czynności takie jak mycie, obieranie lub krojenie owoców i warzyw nie należy uznawać za przygotowanie, a zatem czynności te nie są wskazaniem do wyłączenia z zakresu stosowania ustawy, gdyż można je z łatwością wykonać w wersji na wynos.

Podkreślenia wymaga fakt, że produkty spożywcze, które wymagać będą dodania zimnej lub gorącej wody, lub innych płynów, w tym mleka np. przed spożyciem takiego produktu, jak to ma miejsce w przypadku płatków zbożowych (o ile odmierzona porcja płatków nie jest sprzedawana razem z dodatkowym pojemnikiem zawierającym porcję mleka), czy zup w proszku – produkt taki nie będzie podlegał opłacie wskazanej w ustawie (zgodnie z Wytycznymi Komisji dotyczącymi produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko 2021/C 216/01).

Czy opakowania, które znajdują się na stanach magazynowych, a wykorzystane będą w 2024 r. również będą podlegać opłacie?

Tak. Ewidencja i pobieranie opłat dotyczą danego roku kalendarzowego, a nie zapasów magazynowych zgromadzonych przez przedsiębiorcę. Zgodnie z art. 3h ust. 1 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej przedsiębiorcy, o których mowa w art. 3b ust. 1 i 2, są obowiązani do prowadzenia, w postaci papierowej albo elektronicznej, ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami w danym roku kalendarzowym przez danego przedsiębiorcę.

Czy opłacie podlegają również kieliszki plastikowe do wina, szampana, wódki?

Tak. Ustawodawca nie określa konkretnego kształtu, jaki powinien być nadany kubkom na napoje podlegającym opłacie. Tak więc wszystkie rodzaje kubków na napoje niezależnie od rodzaju płynów, jakie będą serwowane w danym opakowaniu podlegają opłacie.

Czy opłacie plastikowej podlega tylko żywność pakowana bezpośrednio w pojemniki i kubki w sklepie lub restauracji? Czy wyłączone spod opłaty są produkty pakowane u producenta np. jogurty i gotowe sałatki w pojemniku?

Opłata wskazana, o której mowa w art. 3b ustawy, dotyczy:

• pustych opakowań (wskazanych w załączniku nr 6 do ustawy), które wydawane są użytkownikowi końcowemu,
• żywności pakowanej w opakowania wydawanej użytkownikowi końcowemu.

Tak więc produkty zapakowane w pojemniki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych sprzedawane w sklepach — np. opakowania margaryny, jogurty, sery, które zostały zapakowane przez producenta, nie będą podlegać opłacie wskazanej w art. 3b ustawy [opłacie plastikowej/produktowej/od tworzyw sztucznych — przyp.red].

Producenci żywności ponosić będą opłaty. Niemniej zgodnie z art. 3k ust. 1 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w sekcjach I i III załącznika nr 9 do ustawy (wymienione są tu: pojemniki na żywność, paczki i owijki, pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów, kubki na napoje, lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego oraz wyroby tytoniowe z filtrami) jest obowiązany do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów:

1. zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym na pokrycie kosztów utworzenia i utrzymania tych systemów, transportu tych odpadów i ich przetwarzania;
2. uprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu.

Wysokość stawek została określona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2686).

Jak zidentyfikować, który podmiot nabywający opakowania jest użytkownikiem końcowym? Czy w przypadku sprzedaży przez Internet należy pobrać opłatę?

Nie ma znaczenia kanał dystrybucji danych produktów – opłata powinna być pobierana zarówno od klienta dokonującego zakupów w sklepie stacjonarnym jak i przez Internet.

Przedsiębiorcy nabywający produkty z zamiarem dalszej odsprzedaży, nie będą uiszczać opłaty, o której mowa w art. 3b ustawy, gdyż będą zobowiązani przepisami ustawy do pobrania tej opłaty, gdy będą dostarczać produkt do użytkownika końcowego.

Pozostali przedsiębiorcy i klienci indywidualni nabywający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych powinni zostać potraktowani jak użytkownicy końcowi i powinna zostać od nich pobrana opłata za zakupione produkty.

Zakłada się, że zakupione kubki na napoje, przeznaczone do kontaktu z żywnością będą użytkowane zgodnie z przeznaczeniem i należy od nabywającego, tj. użytkownika końcowego, pobrać opłatę za każdą sztukę produktu. Jeżeli podmiot nabywający zamierza przeznaczyć kubki na napoje do celów niezwiązanych ze spożyciem oraz nie chce uiszczać opłaty, powinien zdecydować się i nabyć produkty, które nie są objęte zakresem stosowania ustawy.

Działalności takie jak gabinet weterynaryjny, dentystyczny, szkoła, biuro księgowe, biblioteka itd. jeżeli nie są jednostką gastronomiczną ani handlową nie będą obowiązane do pobierania wspomnianej opłaty od swoich klientów. Jednocześnie spełniają ustawową definicję użytkownika końcowego – rozumie się przez to podmiot nabywający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub napoje, lub żywność w opakowaniach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w celu ich wykorzystania na potrzeby własne, bez dalszej odsprzedaży. W związku z powyższym przedsiębiorcy, tacy jak wskazani powyżej, zaopatrujący się w kubki na napoje powinni być potraktowani w momencie zakupu jako użytkownicy końcowi i ponieść opłatę, o której mowa w ustawie.

Jeżeli sprzedajemy do szkoły lub szpitala kubki do wykorzystania w dystrybutorze do wody to czy podmiot ten powinien być uznany za użytkownika końcowego?

Tak, podmiot nabywający kubki do dystrybutora powinien zostać uznany za użytkownika końcowego.

Dystrybutor w odróżnieniu od urządzenia vendingowego jest urządzeniem bardzo prostym, służącym jedynie dozowaniu określonej ilości oferowanego napoju. Dodatkowo urządzenie to nie jest wyposażone w komponenty niezbędne do pobrania opłaty za produkt, więc z założenia użytkownik nie będzie dokonywał opłaty za pobierany produkt. Za użytkownika końcowego należy więc uznać podmiot zaopatrujący się w takie opakowania i od niego należy pobrać opłatę za kubki.

Dla porównania w urządzeniach vendingowych, bardziej skomplikowane mechanizmy są odpowiedzialne za przygotowanie napoju i pobranie płatności od klienta. Dlatego do pobrania opłaty od użytkownika końcowego obowiązany jest przedsiębiorca pakujący i oferujący – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy będących opakowaniami.

Z powyższego wynika, że dystrybutorów nie należy uznawać za urządzenia vendingowe.