Likwidacja spółki jawnej – jak przebiega procedura likwidacji podmiotu?

Kiedy należy przeprowadzić likwidację spółki jawnej?

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z przepisem art. 58 §1 KSH rozwiązanie spółki powodują:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki;
• jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
• ogłoszenie upadłości spółki;
• śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
• wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
• prawomocne orzeczenie sądu.

Zaistnienie którejkolwiek z powyższych okoliczności niekoniecznie musi doprowadzić do zakończenia działalności spółki jawnej. Przede wszystkim spółka jawna ulega rozwiązaniu dopiero z chwilą jej wypisania z rejestru przedsiębiorców. Tym samym zakończenie bytu podmiotu zależy od zgodnej woli wszystkich wspólników spółki. Jeśli zatem wspólnicy zgodnie zdecydują o rozwiązaniu spółki należy wówczas przeprowadzić postępowanie likwidacyjne.

Zgodnie z przepisem art. 67 KSH:

• w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki [por. §1];
• w przypadku wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości wspólnika porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki po zaistnieniu powodu rozwiązania spółki wymaga zgody odpowiednio wierzyciela lub syndyka [por. §2].

Innym sposobem zakończenia działalności spółki jawnej jest odstąpienie od przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. W orzecznictwie wskazuje się, iż:

• Aby wspólnicy mogli uzgodnić inny niż likwidacja sposób zakończenia działalności spółki muszą podjąć zgodną uchwałę, gdyż jest to kwestia wykraczająca poza zwykłe prowadzenie spraw spółki. Okoliczność ta jest jednak wykluczona, gdy jeden ze wspólników nie żyje. Innymi słowy uzgodnienie innego niż likwidacja sposobu zakończenia działalności spółki jest możliwe jedynie w przypadku podjęcia przez wspólników spółki zgodnej uchwały – przed wystąpieniem zdarzenia opisanego w art. 58 ust. 1 pkt 4 KSH;
• Wyjątkowy charakter regulacji art. 67 § 1 in fine KSH, wzgląd na zasady pewności obrotu, w tym potrzebę zabezpieczenia interesów wierzycieli spółki jawnej powodują, że warunków „uzgodnienia innego sposobu zakończenia bytu prawnego spółki” nie można domniemywać. Muszą być one precyzyjnie określone przez wspólników, kompleksowo i wyczerpująco określając, jakie czynności w tym zakresie zostaną przeprowadzone, zastępując procedurę likwidacyjną [por. Postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi – XIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy z dnia 7 lipca 2021 r., sygn. akt XIII Ga 853/20].

Tym samym inny sposób zakończenia działalności spółki jawnej wymaga:

• zgodnego uzgodnienia przez wszystkich wspólników innego niż postępowanie likwidacyjne sposobu zakończenia działalności spółki;
• formy pisemnej;
• podjęcia takiego uzgodnienia w formie uchwały, porozumienia albo zmiany umowy spółki;
• określenia warunków i czynności, jakie zostaną podjęte zastępując procedurę likwidacji spółki.

Przykładami innego sposobu zakończenia działalności spółki jawnej są:

• zbycie przedsiębiorstwa jako całości osobie trzeciej;
• zbycie przedsiębiorstwa jako całości jednemu ze wspólników;
• podział majątku spółki jawnej pomiędzy wspólników.

Pamiętaj, że w związku z likwidacją działalności gospodarczej na podatnikach ciąży obowiązek rozliczenia się z Urzędem Skarbowym. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.

Powołanie likwidatorów

Przepis art. 70 KSH reguluje kwestie związaną z powołaniem likwidatorów. Zgodnie z tą regulacją:

• Likwidatorami są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała wymaga jednomyślności, chyba że umowa spółki stanowi inaczej [por. §1];
• Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk [por. §2].

Warto jednak mieć również na uwadze, iż sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby [por. art. 71 §1 KSH].

Co szczególnie istotne:

• w przypadku gdy wspólnicy stają się z mocy prawa likwidatorami spółki jawnej, to znaczy, że stają się nimi od raz od momentu zaistnienia jednej z przyczyn rozwiązania spółki;
• w przypadku gdy ogłoszona zostanie upadłość wobec któregoś ze wspólnika, to na jego miejsce wchodzi syndyk masy upadłości (jedną z przyczyn rozwiązania spółki jest upadłość wspólnika);
• likwidatorami mogą też być osoby trzecie, czyli inne od wspólników osoby (likwidatorem może być osoba fizyczna, osoba prawna lub ułomna osoba prawna).

Powołanie likwidatorów spółki jawnej może nastąpić już w samej umowie spółki bądź z drodze uchwały wspólników albo przed sąd rejestrowy.

Odwołanie likwidatorów

Z kolei jeśli chodzi o odwołanie likwidatorów, to może ono nastąpić na podstawie:

• uchwały wspólników – istotne jest wówczas podjęcie jednomyślnej uchwały wspólników [por. art. 72 KSH];
• postanowienia sądu rejestrowego orzekającego na wniosek wspólnika lub osoby mającej interes prawny [por. art. 73 § 1 KSH] pod warunkiem zaistnienia ważnych powodów sąd rejestrowy może na wniosek wspólnika lub osoby mającej interes prawny odwołać likwidatora.

Zgłoszenie likwidacji do sądu rejestrowego

Do sądu rejestrowego należy zgłosić:

• otwarcie likwidacji;
• nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń elektronicznych;
• sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany.

Każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia.

Zakres reprezentacji

Przede wszystkim wskazać należy, że likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania, a ograniczenie ich kompetencji nie ma skutku wobec osób trzecich. Likwidatorzy przejmują kompetencje, które w okresie, kiedy spółka jawna nie znajdowała się podczas likwidacji należały do wspólników. Wówczas wspólnicy, którzy nie pełnią funkcji likwidatorów nie prowadzą spraw spółki ani jej nie reprezentują.

W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2015 r., sygn. akt I SA/Wa 2613/14 wskazano, że:

• Likwidatorzy powinni dokonywać tylko tych czynności, które z jednej strony prowadzą do zakończenia działalności spółki, z drugiej zaś do upłynnienia jej majątku. Skoro zatem art. 78 § 1 Kodeksu spółek handlowych przyznaje likwidatorom prawo prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentowania w granicach kompetencji określonych w art. 77 § 1 Kodeksu spółek handlowych, to uznać należy, że również likwidator ustanowiony przez sąd, nie może przekraczać zakresu ustawowych kompetencji wynikających z powołanego przepisu;
• W granicach tych kompetencji nie mieści się prawo likwidatora do wystąpienia ze skargą o wznowienie postępowania sądowego, w którym kontroli podlegała decyzja odmawiająca stwierdzenia nieważności orzeczenia nacjonalizacyjnego, gdyż nie należy to do czynności likwidacyjnych.

Czynności likwidacyjne

Zgodnie z przepisem art. 77 KSH:

• Likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku [por. § 1];
• W stosunkach wewnętrznych likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników. Likwidatorzy ustanowieni przez sąd powinni stosować się do jednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników oraz przez osoby mające interes prawny, które spowodowały ich ustanowienie [por. § 2].

Powyższa regulacja w § 1 określa następujące czynności likwidacyjne, tj.:

• zakończenie bieżących interesów spółki;
• ściągnięcie wierzytelności;
• wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki;
• podejmowanie nowych interesów, jeśli jest to niezbędne.

Likwidatorzy ustanowieni przez sąd zobowiązani są stosować się do jednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników oraz przez osoby mające interes prawny, które spowodowały ich ustanowienie.

Dodatkowo wskazać należy, że:

• likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru;
• w przypadku rozwiązania spółki bez przeprowadzenia likwidacji, obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach;
• rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru;
• księgi i dokumenty rozwiązanej spółki należy oddać na przechowanie wspólnikowi lub osobie trzeciej na okres nie krótszy niż pięć lat, a w przypadku braku zgody wspólnika lub osoby trzeciej, przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy;
• wspólnicy i osoby mające interes prawny mają prawo przeglądać księgi i dokumenty.

Zastanawiasz się, co powinno zawierać sprawozdanie finansowe spółki oraz kto i kiedy powinien je sporządzić ? Jeśli tak, to przejdź do tego artykułu.

A co z upadłością?

Przepis art. 85 KSH dotyczy rozwiązania spółki jawnej w przypadku upadłości spółki. W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Należy pamiętać, że w tym przypadku wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk.

Jednakże spółka nie ulega rozwiązaniu, w przypadku gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone [tak art. 85 §2 KSH].

Likwidacja spółki jawnej – podsumowanie

W toku postępowania likwidacyjnego podmiotami uprawnionymi do prowadzenia spraw spółki jawnej i jej reprezentacji są likwidatorzy, na których spoczywa obowiązek zakończenia działalności spółki jawnej i wykreślenie jej z rejestru przedsiębiorców.

A jeśli chcesz wiedzieć w jaki sposób dokonać rozwiązania, a następnie likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to przejdź tutaj.