Jak jest ustalane minimalne wynagrodzenie krajowe?

Niektórych zaskakuje fakt, że wynagrodzenie za pracę 2023 wzrośnie dwa razy: w styczniu oraz w lipcu tego samego roku.

Coroczne podnoszenie płacy minimalnej jest realizacją wymogów nałożonych Ustawą z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. W pewnych sytuacjach taka podwyżka musi nastąpić dwa razy w ciągu tego samego roku.

Etapy uchwalania wysokości minimalnego wynagrodzenia

1. Odpowiedni resort zajmujący się sprawami pracy (np. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) składa Radzie Ministrów propozycję płacy minimalnej. Jest to wstępna propozycja.
2. Rada Ministrów (RM) ustosunkowuje się do niej – jeśli propozycja zostaje przyjęta, konsultuje ją Rada Dialogu Społecznego (RDS) w której zasiadają przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców.
3. RDS do 15 lipca przedstawia Radzie Ministrów swoją propozycję. Jeśli tego nie zrobi, to rząd do 15 września sam ustala wysokość minimalnego wynagrodzenia. Nie może ono być jednak niższe od wstępnej propozycji (punkt 1) przyjętej przez Radę Ministrów.

Od czego zależy minimalne wynagrodzenie?

Mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę określony jest w ww. ustawie. Zapewnia ona coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wskaźnik cen.

Płacę minimalną na kolejny podwyższa się o prognozowany wskaźnik inflacji. A jeżeli minimalne wynagrodzenie w pierwszym kwartale roku, w którym odbywają się konsultacje jest niższe od 50% przeciętnego wynagrodzenia, należy pensję minimalną podnieść dodatkowo o tzw. wskaźnik korygujący, czyli o 2/3 planowanego wzrostu PKB. Wzrost płacy minimalnej może być wyższy od przyjętego w ustawie minimum.

Ustawa określa również terminy podwyższania wysokości minimalnego wynagrodzenia:

• jeden raz: od 1 stycznia – gdy prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych jest niższy niż 5%,
• dwa razy: od 1 stycznia i od 1 lipca – gdy prognozowany wzrost cen na dany rok wynosi co najmniej 5%.

W uchwalonym przez Radę Ministrów Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2022-2025 prognozowany na 2023 rok wskaźnik cen wynosi 107,8%.

W oparciu o przepisy ustawy, należy określić już wstępną propozycję najniższej krajowej, która jest potem konsultowana przez RM, czy RDS.

Na co wpływa minimalne wynagrodzenia

Wysokość minimalnego wynagrodzenia stanowi podstawę do ustalania wartości różnych świadczeń, należności oraz limitów. M.in na:

• preferencyjne składki ZUS – podstawą ich wymiaru jest 30% minimalnego wynagrodzenia,
• zasiłek chorobowy – podstawa wymiaru nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia,
• limit przychodów w działalności nierejestrowanej,
• wysokość grzywien za kary i wykroczenia skarbowe – jak jest ustalana przeczytasz w: Wyższe grzywny za wykroczenia skarbowe,
• wynagrodzenie za czas przestoju w firmie – nie może być niższe od minimalnej płacy,
• wysokość odprawy przy zwolnieniach grupowych – nie może być wyższa niż 15-krotność minimalnego wynagrodzenia.

Powyższa lista zawiera tylko parę przykładów. Minimalne wynagrodzenie ma wpływ na wiele więcej elementów.

Dane historyczne – dla tych, co lubią cyfry

Wysokość najniższej krajowej w latach 2018-2023 została zebrana w artykule: Minimalne wynagrodzenie 2023 – dwie podwyżki płacy minimalnej w przyszłym roku? zaś za lata wcześniejsze – w poniższej tabeli:

Źródło: archiwum.mrips.gov.pl