|
|
5 minut czytania

Nadgodziny wg Kodeksu Pracy

Zatrudniasz pracowników, którzy wykonują pracę w godzinach nadliczbowych? Sprawdź, o czym powinieneś wiedzieć i pamiętać.

nadgodziny

Niekiedy może dojść do sytuacji, w której pracownicy muszą spędzić w pracy więcej godzin niż wynosi ich dobowy wymiar czasu pracy. Powody, dla których tak się może stać zostały wskazane w przepisach. W takich przypadkach zarówno pracodawca, jak i pracownik powinni znać swoje prawa i obowiązki. W dzisiejszej publikacji opiszemy temat nadgodzin w oparciu o przepisy Kodeksu pracy.

Co to są nadgodziny?

Zgodnie z przepisami praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Tak to zostało zdefiniowane w ustawie Kodeks pracy. Czyli co do zasady, jeżeli pracownika obowiązuje 8 godzinny dzień pracy i 40 godzinny tydzień pracy, to praca:

  • ponad 8 godzin na dobę i
  • ponad 40 godzin w tygodniowym okresie rozliczeniowym

będzie stanowiła pracę w godzinach nadliczbowych.

Nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych.

Limity pracy w godzinach nadliczbowych

Pracodawcy, u których może dojść do wystąpienia godzin nadliczbowych powinni pamiętać o obowiązujących limitach pracy w godzinach nadliczbowych.

Limity czasu pracy w godzinach nadliczbowych w skali:
Doby
Tygodnia
Roku kalendarzowego
Dobowy rozkład czasu pracy powinien być tak rozłożony, żeby pracownik miał zagwarantowane 11 godzin odpoczynku, co oznacza że czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekroczyć 13 godzin
Tygodniowy rozkład czasu pracy nie powinien przekraczać 48 godzin łącznie z godzinami nadliczbowymi
Roczny limit godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin

Dopuszczalne jest przekroczenie liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym, o ile zostanie to uregulowane w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy lub w umowie o pracę, jeżeli nie ma obowiązku tworzenia regulaminu pracy. Jednak nie może to spowodować przekroczenia przeciętnej 48-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy.

Kiedy jest dopuszczalna praca w godzinach nadliczbowych?

W Kodeksie pracy zostały również wskazane okoliczności, w których pracodawca może zlecić pracę w godzinach nadliczbowych, jest to bardzo krótki katalog:

  1. Konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
  2. Szczególne potrzeby pracodawcy.

W pierwszym przypadku może to dotyczyć sytuacji związanych z różnego rodzaju nieprzewidzianymi okolicznościami takimi jak: powódź, pożar, katastrofa budowlana, awaria maszyn, urządzeń będących na wyposażeniu firmy.

W drugim przypadku może to być sytuacja związana z dużą absencją pracowników z powodu zwolnień lekarskich, czy konieczność terminowej realizacji zlecenia.

Nie ma innych okoliczności uprawniających pracodawcę do zlecania pracy w godzinach nadliczbowych pracownikom.

Komu nie można zlecić pracy w godzinach nadliczbowych

W przepisach wskazany jest również katalog pracowników, którym nie można zlecić pracy w godzinach nadliczbowych:

  • kobietom w ciąży,
  • pracownikom młodocianym,
  • pracownikom, którzy opiekują się dzieckiem do 4 roku życia bez ich zgody,
  • pracownikom niepełnosprawnym, za wyjątkiem sytuacji, w której lekarz wyrazi na to zgodę na wniosek osoby niepełnosprawnej,
  • pracownikom na stanowiskach o wysokich stężeniach czynników szkodliwych dla zdrowia. Można zlecić taką pracę jedynie w sytuacji, gdy
  • prowadzona jest akcja ratownicza w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia i usuwania awarii.

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych jest dodatkowo płatna lub udzielany jest czas wolny. Za przepracowane godziny nadliczbowe pracownikowi należy się:

  • normalne wynagrodzenie za pracę wynikające z umowy o pracę,
  • dodatek do wynagrodzenia lub udzielenie czasu wolnego – forma rekompensaty zależy od decyzji pracodawcy.

Jeżeli ma być wypłacony dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, to będzie on przysługiwał w wysokości:

Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych
100%
50%
100% dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych jest należne za pracę:
  • w nocy,
  • w niedziele i święta, o ile nie są to dni pracy,
  • w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Dodatek w wysokości 100% przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym

50% dodatkowego wynagrodzenia przysługuje za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony przy wypłacie 100% dodatku

Wysokość dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych ustala się w oparciu o wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – to podstawa dodatku wynosi 60% otrzymywanego wynagrodzenia.

Czas wolny za pracę w godzinach nadliczbowych
Na pisemny wniosek pracownika
Bez wniosku pracownika
Czas wolny jest udzielony w tym samym wymiarze, co liczba godzin nadliczbowych, może być udzielony również poza okresem rozliczeniowym, w którym były przepracowane godziny
Pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy

Jeżeli pracownik skorzysta z czasu wolnego, to nie otrzyma już dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Dopuszczalna jest jeszcze wypłata ryczałtu za pracę w godzinach nadliczbowych. Ta forma rekompensaty dotyczy pracowników, którzy stale wykonują pracę poza zakładem pracy.

Kadra zarządzająca a praca w godzinach nadliczbowych

Pracownicy zarządzający, kadra kierownicza, która w imieniu pracodawcy zarządza zakładem pracy, jeżeli w razie konieczności będzie wykonywała pracę poza normalnymi godzinami pracy nie ma prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Jedynym wyjątkiem jest praca w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto. W takim przypadku również kadrze zarządzającej przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Podsumowanie

Przepisy Kodeksu pracy nie zabraniają zatrudniania pracowników w godzinach nadliczbowych, jednak jest to możliwe jedynie na warunkach opisanych w ustawie. Pracownikom przysługuje dodatek za nadgodziny lub czas wolny, decyzja w tym zakresie leży po stronie pracodawcy. Liczba godzin nadliczbowych jest ograniczona w skali doby, tygodnia, roku kalendarzowego. Nie wszystkim pracownikom można zlecić pracę w godzinach nadliczbowych, to również zostało szczegółowo opisane w ustawie. W celu prawidłowego rozliczenia liczby godzin nadliczbowych pracodawca powinien prowadzić szczegółową ewidencję czasu pracy. Taka ewidencja będzie również służyła do kontroli limitów czasu pracy w godzinach nadliczbowych. Jeżeli pracodawca nie będzie wywiązywał się ze swoich obowiązków może zostać ukarany przez Państwową Inspekcję Pracy.

Autor ifirma.pl

Małgorzata Jagusiak

Księgowa, specjalista do spraw rozliczeń podatkowych z wieloletnim doświadczeniem pracy w organach podatkowych. Przez kilka lat prowadziła własne biuro rachunkowe. Praca w sektorze prywatnym pozwoliła na zmianę perspektywy postrzegania obowiązujących przepisów podatkowych. Zdobyte doświadczenia pozwalają na łączenie wiedzy teoretycznej z wieloletnią praktyką w zawodzie.

Chętnie dzieli się posiadaną wiedzą z innymi, stara się ją przekazywać w dostępnej dla każdego formie. Z pasja poświęca się pisaniu artykułów o tematyce podatkowej. Częste zmiany przepisów wymagają otwartej głowy, kreatywności i dużej elastyczności, co jest dodatkowym atutem tej pracy, nie ma miejsca na nudę. Większość jej publikacji dotyczy rozliczeń z zakresu podatku dochodowego i podatku VAT, ale nie unika wyzwań z obszarów o innej tematyce.

Dodatkowo jest wykładowcą i szkoleniowcem z zakresu zagadnień o tematyce podatkowej. Ciągle podnosi swoje kwalifikacje, śledzi na bieżąco zmieniające się przepisy podatkowe, żeby przekazywać zawsze aktualne i sprawdzone informacje.

Komentarze czytelników
  1. 28 grudnia 2012 o 22:18
    Deawu

    Dzięki za informacje okazały się przydatne 🙂 pozdrowienia

Dodaj komentarz

Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.

Cała firma
w jednym miejscu?

Z Biurem Rachunkowym i aplikacją IFIRMA masz wszystko pod kontrolą i w jednym narzędziu!

już od 149zł/mies.
Zleć księgowość

Może te tematy też Cię zaciekawią

Biuro rachunkowe - ifirma.pl

Mobilnie. Wszędzie

Z ifirma.pl masz księgowość w swoim telefonie. Wysyłaj dokumenty, sprawdzaj salda i terminy online, gdziekolwiek jesteś. Aplikację znajdziesz na najpopularniejszych platformach.

Mobilnie